گروه انرژی - محبوبه اشرفی پیمان- کلاف سردرگم آلودگی هوا و گره کور عدم توانایی خودروسازان داخلی در تولید خودروی با کیفیت معادله پیچیده‌ای را برای کلانشهرها به ویژه تهران رقم زده است تا جایی که در میان دستگاه‌های مربوطه اجرای قانون هوای پاک را با اما و اگرهایی مواجه کرده است؛ بیش از ۶۰ درصد آلودگی هوا از آن ناوگان حمل و نقل عمومی باری و مسافربری سند خورده است، خالی از لطف نیست چنین مسئله‌ای را در روز حمل و نقل عمومی در سالنامه ایرانیان مرور کنیم. گذشتن آلارم سنجش سلامت هوای سطح شهر از مرزهای هشدار رسیدن به تعطیلی‌های مکرر حلال مشکل آلودگی هوا نبوده است و همچنان مردم در انتظار سخاوت آسمان در بی خیالی مدیران و متولیان امر برای حل معضل آلودگی هستند.به گزارش اقتصادسرآمد، پایان آذر ماه به نام هفته حمل و نقل عمومی نامگذاری شده روزی که در اکثر سال‌ها رابطه تنگاتنگی با آلودگی هوا  پیدا کرده است، این روز برای آگاهی هرچه بیشتر جامعه با نقش و جایگاه صنعت حمل و نقل در جابجایی کالا و مسافر در سطح کشور از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور به عنوان روز حمل و نقل تعیین شده است؛ وسعت این روز را در معضل آلودگی خلاصه می‌کنیم تا شاید راهگشایی باشد برای مردمی که هر روزشان را با مترو و اتوبوس شلوغ و فشرده آغاز می‌کنند. بعد از یک هفته تعطیلی مدارس امروز روز حمل و نقل عمومی با شرایط ناسالم هوا در مرزهای هشدار قرار گرفت و مدارس تهران را تعطیل و به بیانی غیر حضوری کرد، معضلی تکراری و راهکاری پیش پا افتاده است.طبق آمارهای منتشر شده وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ آلودگی هوا منجر به مرگ ۲۱ هزار هموطن در ۲۷ شهر کشور شده که ۶ هزار نفر از قربانیان از ساکنان تهران بودند. عوامل متعددی در رشد آلودگی هوا نقش دارند که استفاده از سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی گرفته تا سوخت‌های غیر استاندارد و مازوت سوزی، اما همواره متهم ردیف اول آلودگی هوا، آمد و شد شهری و حضور خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده اعلام می‌شود.
 قانون هوای پاک و مصوبه  خودروهای فرسوده
شاید کم بیراه نباشد گذری کوتاه به آیین‌نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۷ هیأت‌وزیران و سن فرسودگی انواع خودروها را داشته باشیم، طبق این مصوبه تکالیف و وظایفی در قانون مذکور بر دوش خودروسازان محول شده که باعث کاهش میزان آلایندگی هوای کلانشهرها می‌شود، کاملا پر واضح و مشخص است که برای اجرایی شدن آن اعتباراتی از بودجه هر ساله به آن اختصاص می‌دهند؛ توسعه و به‌روزرسانی ناوگان حمل و نقل عمومی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی از طریق گسترش نیروگاه‌های تجدیدپذیر، توزیع سوخت استاندارد در سراسر کشور، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده و… از مهمترین موارد ماده ۸  قانون مذکور است که باید به صورت جدی مورد بررسی قرار گرفت.
 چرخه معیوب ناوگان حمل و نقل عمومی
داریوش گل علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست با بیان این که ناکارآمد بودن سیستم حمل و نقل عمومی کشور باعث تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها شده است، عنوان کرد: متاسفانه همین حالا بیش از ۶۰ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی باری و مسافربری در ایران فرسوده است و این فرسودگی را به طور ویژه می‌توان در اتوبوس‌های فرسوده ناوگان اتوبوسرانی درون شهری تهران و دیگر کلانشهرها مشاهده کرد. همچنین ما در سیستم حمل و نقل عمومی شهرهای بزرگ با کمبود شدید مواجه هستیم و همین مسئله باعث می‌شود که شهروندان ناچار باشند بیشتر از خودروهای شخصی استفاده کنند و این موضوع به افزایش ترافیک و تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها دامن می‌زند.وی همچنین از وجود ۶.۵ میلیون خودرو از ۲۵ میلیون دستگاه خودروی سواری شماره‌گذاری‌ شده و همچنین ۱۰ میلیون موتورسیکلت از ۱۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده در کشور خبر می‌دهد. این در حالی است که طبق قانون، ما هر سال باید ۲۰ درصد خودروهای فرسوده را از رده خارج می‌کردیم، اما در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۹ هزار خودروی فرسوده در ایران اسقاط شدند و این آمار نشان می‌دهد که سرعت از رده خارج کردن وسایل نقلیه فرسوده در کشورمان بسیار پایین است.سیدرضا تقوی رئیس مجمع نمایندگان استان تهران بخشی زیادی از آلودگی هوا را مربوط به فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور دانست و گفت: توسعه زمانی می‌تواند اثر بخش باشد که زیرساخت‌های آن فراهم شود، بی تردید حمل و نقل عمومی از آثار توسعه یافتگی شهرهای بزرگ محسوب می‌شود، تهران با وجود پایتخت بودن با معضلاتی همچون آلودگی، ترافیک سنگین، کمبود امکاناتی همچون ناوگان حمل و نقل استاندارد، دست و پنجه نرم می‌کند که برخی از آنها تبعات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، افزود: همخوانی مناسب با افزایش جمعیت و میزان وسایل حمل و نقل عمومی وجود ندارد، شلوغی مترو و اتوبوس در سطح شهر گواه این مطلب است، در حال حاضر تهران فقط نیازمند ۵ هزار دستگاه اتوبوس است تا پاسخگوی نیاز مردم باشد.
شلوغی بیش از اندازه واگن‌های مترو
تقوی با اشاره به مزایای مترو به عنوان حمل و نقل سبز شهری، یادآور شد: با وجود فرسودگی اتوبوس‌های شهری و متناسب نبودن آن با میزان جمعیت، مترو هم به عنوان تکنولوژی سبز نتوانست این مشکل را حل کند به گونه‌ای که شلوغی بیش از اندازه واگن‌های مترو موجب نارضایتی استفاده کنندگان شده است، اگر بتوانیم سرعت حرکت هر قطار را به ۳ الی ۴ دقیقه برسانیم تا حدود بسیار زیادی می‌توانیم مشکلات ازدحام مترو را کاهش و مردم را ترغیب کنیم از این وسیله حمل و نقل عمومی استفاده کنند.
کمبود خدمات حمل و نقل عمومی و خودروهای تک سرنشین 
وی در ادامه تاکید کرد: گاهی به قدری جمعیت داخل واگن‌ها زیاد است که درهای ورود و خروج قطارها به سختی بسته می‌شود، با چنین وضعیتی نمی‌توانیم از مردم توقع داشته باشند از وسیله حمل و نقل عمومی استفاده کنند با تمام این اوصاف مردم مایل به استفاده از خودروی شخصی هستند که موضوع خودروهای تک سرنشین مطرح می‌شود. رییس مجمع نمایندگان استان تهران، تصریح کرد: در حال حاضر با هر آلودگی هوا شاهد تعطیلی مدارس  و اداره‌ها هستیم که راهکاری درست و منطقی به نظر نمی‌رسد، با تمام این اوصاف در روزهای تعطیل هم شاهد شدت آلودگی هوا هستیم؛ بر همین اساس نمی‌توان نقش بازگشایی مدارس را در آلودگی هوا پررنگ بدانیم.اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس یازدهم در مورد نقش پررنگ سیستم معیوب حمل و نقل عمومی در مورد شدت‌گیری آلودگی هوای تهران و کلانشهرها گفت: یکی از دلایل رشد آلودگی هوای تهران سیستم معیوب حمل و نقل عمومی است، اگر ضعف‌های حاکم بر حمل و نقل عمومی با استانداردهای لازم مورد توجه قرار بگیرد منجر به ترغیب مردم به استفاده از آنها می شود و تمایل کمتری برای استفاده از خودروهای شخصی خواهند داشت، بنابراین ضریب آلودگی هوا نیز کاهش پیدا می‌کند.