گروه انرژی - سد چمشیر که مطالعات اولیه آن از سال ۱۳۷۳ شمسی آغاز و اهدافی چون توسعه صنعت و کشاورزی، تولید برق و کنترل سیلاب­‌های منطقه برای آن در نظر گرفته شده، در حالی به مرحله بهره‌برداری رسیده که پس از ۳۰ سال فعالیت، به ناگاه طی یک سال گذشته انتقاداتی در رابطه با فرایند آبگیری و نتایج آن مطرح می‌شود.
به گزارش اقتصادسرآمد، از جمله انتقاداتی که این روزها به صورت پیوسته در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها در مورد سد چمشیر به عنوان بزرگترین سد RCC خاورمیانه منتشر می‌شود، نگرانی درباره کاهش کیفیت آب رودخانه زهره در استان کهگیلویه و بویراحمد پس از آبگیری سد و ادعای تکرار ماجرای سد گتوند در این منطقه از کشورمان است.
این گزارش منتشر شده از ایرنا می گوید: منتقدان برای اثبات ادعا و نگرانی خود به تشابه سد چمشیر و سد گتوند در قرارگیری بر روی سازند گچساران استناد کرده و کیفیت کنونی آب این رودخانه را از جمله نشانه‌های آشکار برای تأیید ادعای خود عنوان می‌کنند.
همچنین برخی منتقدان از سازمان محیط زیست خواسته‌اند که ضمن درخواست توقف آبگیری سد، پرونده آن را برای بررسی و برخورد قانونی به دادستانی به عنوان مدعی‌العموم ارجاع دهند.
این انتقادات و مطالب در حالی مطرح و بیان می‌شود که از آن سو کارشناسان وزارت نیرو و مدیران اجرایی پروژه سد چمشیر تأکید دارند از سال ۱۳۷۳ و در چندین نوبت مطالعات اولیه و بازنگری پیرامون مکان یابی پروژه و نیز ملاحظات زیست محیطی آن به‌ویژه در حوزه منبع شوری آب توسط شرکت‌ها و مراجع علمی مهم داخلی و بین‌المللی انجام شده و به تأیید رسیده است.
تأیید بدنه و ساختگاه سد توسط شرکت‌های صاحبنظر بین‌المللی
توضیح بیشتر در این باره اینکه مشاور تخصصی محیط زیست از سال ۱۳۸۳ به مطالعه این سایت پرداخته و سازمان محیط زیست در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۸۸ به استناد گزارشات مطالعات زیست محیطی، مجوز اجرای این سد را صادر کرد و جدا از بخش علوم زمین شناسی دانشگاه شیراز و موسسه تحقیقات آب دانشگاه تهران که در حوزه مطالعاتی و کیفیت آب این سد همکاری داشته‌اند، شرکت‌های متخصص و صاحبنظری از کشورهای انگلیس، آمریکا و سوئیس نیز پس از مطالعات گسترده در مورد بدنه و ساختگاه این سد، تأییدیه صادر کرده‌اند.
همانطور که اشاره شد یکی از مهم‌ترین ابهامات زیست محیطی مطرح شده، مسئله احتمال کاهش شدید کیفیت آب و شورتر شدن آن پس از آبگیری سد است.
در این باره حسن بهبودی یکی از مهندسان اجرایی پروژه گفت: از جمله انتقاداتی که به سد چمشیر وارد می‌شود، این است که در حال حاضر نیز آب این رودخانه در فصول خشک سال، از کیفیت مناسب برخوردار نبوده و شور است. به واسطه همین موضوع عملاً با جمع آوری این آب نمی‌توان از آن استفاده بهینه‌ای انجام داد. در حالی که بحث چشمه‌های شور زهره و بهبود کیفیت آن موضوع جدیدی نیست و از ابتدای پیدایش طرح مدنظر متولیان طرح بوده است.
وی در ادامه گفت: برای اینکه بتوانیم پاسخ صحیحی برای این ابهام ارائه کنیم، باید ابتدا به چند سئوال مانند اینکه منشأ شوری آب در حال حاضر کجاست؟ عامل این شوری چیست؟ اصلاً این منابع شور کننده چقدر قدرت اثرگذاری دارند و... پاسخ دهیم.
وی در پاسخ به همین سئوالات افزود: اولین چیزی که در پاسخ به چنین سئوالاتی به ذهن خطور می‌کند این است که در بالادست و یا اطراف سد چمشیر نمک وجود دارد و در اثر انحلال این نمک‌ها در آب شاهد شور شدن آب رودخانه هستیم. ولی واقعیت این نیست و ما برای اینکه به پاسخ درست این سئوال دست پیدا کنیم سال‌ها در این منطقه مطالعه انجام داده‌ایم.
آزمایش‌ها نشان داد این آب‌های شورآبه‌های جوی نیستند
بهبودی در توضیح بیشتر این مسئله گفت: اولین آزمایش و مطالعه‌ای که در این باره انجام شد و البته کار چندان دشواری هم نبود، ولی در نتیجه‌گیری بسیار مهم است، این بود که ببینیم این آبهای شور، آب‌های جوی (Fresh water) هستند یا خیر؟ در واقع فرض اول این بوده است که لایه‌های نمکی در بالادست قرار داشته که با آب‌های شیرین (آب باران و رودخانه) مخلوط شده و در نتیجه آب شور شده است، لیکن آزمایشهای انجام شده نشان داد این آبهای شور که وارد رودخانه زهره می‌شوند، آبهای جوی (Fresh water) نیستند.
وی در ادامه تصریح کرد: مطالعات به ما نشان داد منشأ شوری آب رودخانه زهره پدیده‌ای در سازند گچساران به اسم آب سازندی پرفشار است که اصطلاحاً به آن آب abnormal یا غیرهنجار می‌گویند و آب ‌هایی هستند که صدها متر زیر زمین در زیر فشار سنگ‌ها محبوس شده‌اند؛ آب‌های شور و اشباعی که چون بین لایه‌ها محبوس شده‌اند، نمی‌توانند بالا بیایند و نشت جزیی و موضعی این آب‌ها در بستر، منشا شوری رودخانه است.
بهبودی با اشاره به اینکه برخی کارشناسان منشأ این شوری آب را شورابه‌های نفتی اعلام کرده‌اند، اضافه کرد: مطالعات تخصصی نشان داده که منشا اصلی همان آب سازندی پرفشار است. این آب abnormal در اعماق زیاد زیر زمین قرار دارد و از دو منطقه یکی بالادست سد و یکی پایین دست آن به صورت زه آب‌هایی از زمین خارج می‌شود.
وی در ادامه گفت: برخی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد مخزن سد چم‌شیر بر روی سازند گچساران قرار دارد، اینگونه نتیجه‌گیری می‌کنند که آب شور خواهد شد و این در حالی است که اولاً فقط ۳۶ درصد مخزن سد چم‌شیر در تماس مستقیم با سازند گچساران است، ثانیاً در صورتی که در محدوده مخزن سد، برونزد لایه و یا گنبد نمکی وجود نداشته باشد، سازند گچساران تهدیدی برای مخزن سد نخواهد بود، برای نمونه، سد کوثر با اهداف شرب و کشاورزی در نزدیکی سد چمشیراحداث شده و نزدیک به ۲۰ سال است که در دست بهره‌برداری است. با اینکه بیش از ۸۰ درصد از سطح تماس مخزن سد کوثر بر روی سازند گچساران قرار دارد، مطلقاً مسئله‌ کیفیت آب ندارد.