بررسی عناصر معماری بناها در بافت قدیم بندر کنگ

طیبه حسین آخوندی معمار-  بندر کنگ یکی از بنادر تاریخی کشور محسوب می‌شود. این بندر در حاشیه ساحلی خلیج فارس و یکی از شهرهای شهرستان بندرلنگه میباشد. بافت تاریخی و قدیمی بندر کنگ همانند دیگر شهر های طبیعی تاریخی ایران دارای ساختار پیوسته منسجم و هماهنگ است. 
تناسب 1به 3 و 1 به 4 بین معبر و جداره فضای محصوری را پدید آورده که همواره سایه ساز است و به لحاظ باز بودن ابتدا و انتهای آن کوران مناسبی از هوا در خود دارد. این معابر معمولاً عمود بر ساحلاند و هوای ملایم ساحلی را گرداگرد ساختمان ها به حرکت در می آورند.
 جهت گیری عناصر بافت به سوی دریا 
برای بهره‌مندی از جریان مطلوب ترین هوای دریا که در شبانه روز از دریا به خشکی و بالعکس میوزد، اغلب بناها را رو به دریا و دهانه اصلی بادگیرها بدین سوی است. 
جهت گیری رو به سوی دریا در مورد کوچه ها نیز صادق است. کوچه ها به عنوان کانال های هواکش در این جهت امتداد یافتهاند. این نوع از جهت گیری سیما و ویژگی‌ خاصی را به بافت شهر بخشیده است. 
شبکه بندی بافت قدیم بندر کنگ 
شبکه بندی بافت قدیم، جدایی از خطوط اصلی خیابان ها، تقریباً از الگوی یکسان سازی همانندی تبعیت می‌کنند. کوچه ها همگی در جهت شمالی- جنوبی و یا شمال غربی - جنوب شرقی بوده است در نتیجه راستای جهت‌گیری عمومی بناها به سوی دریا می‌باشد. جدای از اینکه جهتگیری عمومی کوچه ها و ساختمانهای (به طور کلی مجموعه بافت شهر) به سوی دریا می باشد. در شبکه بندی یک رشته محورهای مورب در درون بافت وجود دارد که در بافت قدیمی شهر بر اثر تفکیک خانه های گسترده پدرسالاری قدیم واحدهای همجوار اغلب به هم چسبیدهاند و بافت فشرده و متراکم ای را به وجود آورده است.
ترکیب و دانه بندی بافت 
شرایط اقلیمی (گرم و مرطوب)، فرهنگی و معماری موجب گشته پیکربندی اجزای بافت، نحوه ترکیب، شیوه استقرار، دانه بندی ساختمان ها و شبکه بندی معابر دارای ویژگی خاص شوند، تاثیر شرایط اقلیمی در شکل گیری بافت به گونه‌ای است که حداکثر تهویه و حداقل جذب انرژی تابشی را داشته است. راهروها و کوچه‌های اطراف بنا به مثابه کانال‌هایی، هوا را در اطراف بنا جریان داده، سبب خنکی و تهویه هوا میگردد. این فضاهای باریک به قصد کوچه ساخته نشدهاند بلکه در واقع فضاها یا راهروهایی برای جریان یافتن هوا در اطراف بنا می باشد. 
با این بررسی انجام شده به نظر می رسد، تداوم حیات و پیوستگی و پویایی بافت قدیم، بندر کنگ در دهه‌های گذشته که بسیاری از شهرهای ساحلی به لحاظ ساختار کالبدی دچار تغییرات شگرفی شده‌اند و بافت با ارزش این بندر توانسته در این تغییرات جان سالم به در ببرد و بافت منسجم و یکپارچه خود را حفظ نماید و اکنون نیز به حیات خود ادامه دهد، هم همگونی عناصر معماری همساز با اقلیم، کیفیت مصالح و فضاهای خصوصی و عمومی به لحاظ عملکردی و بصری پاسخگوی نیازهای زندگی گذشته و اکنون آنها بوده است و این سبب شده تا ساکنین به پاسداری از مهر میراث فرهنگی ملموس و ناملموسی که در این بناها نهفته است، مبادرت نمایند.. 
آنچه مسلم است، اینگونه بافتهای منسجم و فشرده به لحاظ محدودیت، در درون آن امکان توسعه وجود ندارد  و در اطراف محله های جدیدی با معماری معاصری شکل گرفته که به دلیل عدم الگوپذیری از معماری گذشته و بدون توجه به نیازهای ساکنین بر اساس نوع فرهنگ و آداب و رسوم و مشاغل غالب مردم منطقه، به طور حتم توسعه کالبدی آن پایدار نخواهد بود و نیازمند این است که طراحان شهری و معماری نسبت به وجود الگوها و عناصر معماری که در گذشته وجود داشته و به لحاظ عملکردی نیز توانسته پاسخگوی نیازهای امروزی باشد، با معماری معاصر تلفیق نموده تا بتوان توسعهای پایدار و درخور و شایسته در بندر با ارزش و تاریخی بندر کنگ و بنادر حاشیه خلیج فارس ایجاد نمود.
نتیجه گیری: 
با توجه به مطالعات انجام شده و بررسی های صورت گرفته در بافت کنگ معلوم گردید اقلیم عامل بسیار مهمی در شکل‌گیری عناصر معماری و دانه بندی بافت ایفا نموده است و به دلیل وجود معماری سازگار با محیط این بافت قدیمی و ارزشمند تاریخی است که از گذشته این چنین پویا و سرزنده به حیات خود ادامه داده است و امید که ارزش های معماری سنتی به فراموشی سپرده نشود و از این طریق و با انجام تحقیقات بیشتر به توان رابطه بین معماری گذشته و در حال این شهر برقرار نمود که ضمن تداعی فرهنگ و آداب و رسوم گذشته، با شرایط اقلیمی منطقه نیز تطابق داشته باشد. تا در آینده نیز به حیات خود ادامه دهد و راهگشای معمارانی باشد تا آیندهای را که می سازند در جهت تو توسعه پایدار قدم بردارند.
بررسی عناصر معماری بناها در بافت قدیم بندر کنگ
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه