گروه تحليل- امید اسماعیلی- ازديرباز تاريخ، ايران به عنوان «شاه راه جهاني» تاج نگين‌دار كريدورهاي دنيا بود و اين يكي از نقاط قوت اين كشور ريشه‌دار است تا اين كه كشورهاي رقيب، متوجه اين نقطه قوت در برابر نقطه ضعف خود شدند و براي برداشتن تاج شاه‌راهي ايران دست به كار شدند.
مي‌توان گفت كه امريكا اولين كشوري است كه به اين مهم توجه كرد و ازسال‌هاي پيش تلاش برنامه‌ريزي آغاز كرد تا ايران را از اين اهميت خالي كند و با دور زدن ايران، ارزش و اعتبار ژئوپليتكي را از بين ببرد.  تا يك دهه پيش، تنگه هرمز به عنوان نقطه ضعف بزرگ امريكا در منطقه محسوب مي‌شد تا جايي كه با هر تنش سياسي، تهديد به بستن تنگه هرمز، نفس امريكايي‌ها را به شماره مي‌انداخت؛ زيرا واردات نفت امريكا به آن نقطه وابسته بود.  اما در چند سال اخير، سهم نياز امريكايي‌ها از تنگه هرمز از 100درصد به كمتر از 5 درصد رسيده است و همين 5 درصد با اتمام لوله كشي گاز از مسير قطر كه در حال انجام است؛ تقريبا به صفر مي‌رسد و امريكا ديگر به تنگه هرمز به عنوان يك نقطه استراتژيك نگاه نخواهد كرد. 
تلاش براي دور زدن ايران در تنگه هرمز خلاصه نشد و كشورها با ايجاد كريدورهاي متعدد در شرق و غرب و شمال، مي‌خواهند به سلطه ژئوپليتيك ايران پايان دهند. 
تلاش چين در بندر گوادر، تلاش عراق در بندر بصره و فاو، تلاش تركيه در ايجاد خط ترانزيتي از جمهوري باكو، تلاش باكو براي بريدن ارتباط ايران با ارمنستان در زنگزور و... همه اين هجمه‌ها به آن دليل است كه دست خود را از زير ساتور ايران بيرون بكشند و براي ارتباط با ساير دنيا، به ايران نياز نداشته باشند. اين هجوم همه جانبه را بايد جنگ كريدورها ناميد و در اين جنگ، پيروزي با كشوري است كه تصميم‌هاي بزرگ را زودتر بگيرد؛ زيرا تعبيه و ساخت يك كريدور كار آساني نيست و هزينه مالي و زماني زيادي دارد؛ اين است كه هر كس زودتر تصميم بگيرد، زودتر به نتيجه مي‌رسد. 
در اين جنگ چند راهبرد مي‌تواند مد نظر ايران قرار بگيرد:
الف: ممانعت از ساخت كريدور هاي جديد
كه البته امري رويايي و غير ممكن است. اكنون نمي‌توان گفت كه عراق از توسعه سريع فاو و بصره دست بكشد تا بنادر آبادان و خرمشهر ما همچنان پاتوق بين‌المللي باشند. نمي‌توان حركت سريع و شتابنده چين در گوادر پاكستان را منع كرد. نمي‌توان بندر جبيره را به سكون در آورد؛ بنابراين، ممانعت غيرممكن است. 
ب: معامله و تجارت
راه تعامل تجاري و بازرگاني همواره باز است البته با همان قواعد معروف هميشگي خود: «معامله برد برد». 
با توجه به اين كه كريدورهاي متعدد شكل گرفته‌اند و سهم بزرگ ايران با چالش مواجه كرده‌اند، به طور طبيعي، بازرگاني به سمتي مي‌رود كه آسان‌ترين و كم‌هزينه‌ترين راه باشد. از اين رو به اصطلاع بازاريابي، اين «جنگ قيمت هام و «رهبري هزينه» است كه مي‌تواند مسير را به سمت خود ترسيم كند. در اين باره، رقابت تنگاتنگ است و گاهي كشورها مايلند هزينه بيشتري بكنند، اما بنا به ملاحظات سياسي و... از مسير دورتري تامين كالا كنند. براي مثال، با توجه به وضعيت بانكرينگ ايران، معمولا كشتي‌هاي بزرگ، مسافت دو برابري را تا بندر جبيره طي مي‌كنند و دوباره همان مسير را باز مي‌گردند! جاي تعجب است اما واقعيت دارد و مسائلي كه در حوالي بانكرينگ ايران قدم مي زند باعث اين اتفاق نادر شده است.  مصالح سياسي، گاهي با معادلات اقتصادي جور در نمي‌آيد و همين امر باعث مي‌شود كه معامله و تجارت به عنوان يك راهبرد چندان موفق عمل نكند. 
ج: مزيت‌هاي برتر
راهبرد مزيت برتر در برابر مزيت نسبي، به نظر مي‌رسد تنها راه چاره باشد. هر كشوري كه در مقابل مزيت‌هاي نسبي رقبا به يك مزيت برتر برسد قطعا پيروز ميدان كريدورهاست. 
در مزيت برتر، كشورهاي اصطلاحاً يك آس رو مي‌كنند و خدمتي ارائه مي‌كنند كه يك سر و گردن از مزيت نسبي ديگر كشورهاي رقيب بالاتر است. به نظر مي‌رسد كه ايران داراي اين مزيت برتر هست و قدرت رقابتي بالايي دارد و رقبا را در تنگا قرار خواهد داد.  مهمترين برتري ايران همچنان در ذات ژئوپليتكي‌اش قرار دارد. يعني به طور طبيعي ايران شاه‌راه جهاني است. اما كشورها با استفاده از برنامه، هزينه و نقشه‌هاي كلان توانسته‌اند اين شاه راه را تا حدي دور بزنند و مسيرهاي جديد بين‌المللي باز كنند. اين مسيرها شايد قدري طولاني تر باشند اما به دليل ارائه خدمات متعدد ميزبان، داراي ارزش و رقابتي شده‌اند ودر مقابل، ايران با ضعف برنامه‌ريزي و عدم سرمايه‌گذاري مناسب، بخش مهمي از بازي را به حريف واگذار كرده است كه مي تواند جبران مافات كند و با صرف هزينه و سرمايه‌گذاري لازم دوباره به عرصه رقابت‌ها بازگردد.

كريدور شمال-جنوب
با اين توضيحات به خوبي مي توان درك كرد كه ايجاد كريدور رشت –آستارا چقدر مي‌تواند راهبردي و مهم باشد. اگر اين اتصال صورت بگيرد و رابطه رشت آستارا به صورت تجاري برقرار شود،  و جنوب ايران به شمال و سپس تا عمق روسيه كشيده شود، تاثير آن چنان بزرگ است كه همه اقدامات باكو، آنكارا و بغداد را خنثا مي‌كند. تصميم براي شروع عمليات خيلي دير گرفته شد، با اين حال، بسيار بسيار اثربخش خواهد بود و ايران با اين اقدام دفاع مهمي از تاج شاه‌راهي خود كرده است. 
احتمال حمله باكو به ايروان
تلاش براي ممانعت از تحقق اتصال رشت به آستارا با خط آهن، راهبردي است كه كشورها مد نظر قرار خواهند داد. ايجاد بحران به هر شكل ممكن، مي‌تواند با نا امن كردن منطقه، از اجراي تصميم جلوگيري كند و يا آن را به تعويق بيندازد. در اين رابطه، حمله گسترده باكو به ايروان دور از ذهن نيست. تلاش براي گسترش ناامني در منطقه و كشاندن آن به شمال ايران، از تئوري‌هايي است كه نمي‌تواند بي‌جا باشد. به هر روي آن چه مسلم است ارزش و اهميت كريدور رشت – آستاراست كه هر چه زودتر بايد نتيجه بگيرد.
حمايت روسيه از كريدور شمال- جنوب
روسيه از كشورهايي است كه به مسيرهاي مطمئن و امن براي ارتباطات تجاري بين‌المللي  خود نياز دارد. ارتباط با ايران براي روسيه اكنون امري حياتي است و به همين دليل، از كريدور رشت آستارا حمايت جدي مي‌كند. همان‌طور كه منافع ملي روسيه ايجاب مي‌كند كه حمايت كند، منافع ملي برخي كشورها ايجاب مي‌كند كه مانع شوند؛ اين است كه مي‌توان درگيري‌هاي سياسي و حتا نظامي خاصي را درمنطقه محتمل دانست.

آبراهه شمال جنوب= مزيت برتر ايران
با تمام اين‌ها ايران بايد آس نهايي خود را رو كند. فرصت زيادي هم ندارد و هر روز كه مي‌گذرد، وضعيت به نفع رقبا تغيير مي‌كند. ايران بايد راهبردي را اجرايي كند كه تا سال‌هاي سال، هم‌چنان تاج شاه‌راهي را به سر خود ببيند و از آن نگهداري كند. 
ايران به طرح بزرگ و ابرپروژه به نام «آبراه شمال-جنوب» نياز دارد كه در برخي اقوال از آن يا مشابه آن با نام «ايرانرود» ياد مي‌كنند. آس اصلي و برد مطلق ايران در ايجاد اين آبراهه است. آبراهي كه درياي مازندران را به خليج فارس وصل مي‌كند و امكان كاهش بسيار زياد فاصله دو سر جهان را فراهم مي‌كند. 
ايران با ديركرد زيادي به سراغ كريدور شمال جنوب رفت و براي اتصال رشت به آستارا تلاش كرد. اين ديركرد خيلي به ضرر ما تمام شد و برخي كشورها را هار كرد. اگر زودتر اين اتفاق مي‌افتاد ممكن بود كه آنها از صرف هزينه گزاف براي ايجاد كريدورهاي جديد منصرف مي‌كرد. آبراهه شمال جنوب هم همين وضعيت را دارد. يعني ديركرد در تصميم‌گيري بزرگ. اگر آبراهه شمال جنوب ايران به مرحله اجرا در آيد، ايران تا ديرزمان ديگر، همچنان صاحب تاج شاه‌راهي جهان خواهد بود.