انديشكده توسعه پايدار آبزيان را می شناسید؟

اقتصادسرآمد تحلیل می کند چرا توسعه آبزيان در كشور پايدار نیست؟

گروه شیلات – امید اسماعیلی - در حوزه فعاليت‌هاي دريايي، انجمن‌ها و تشكل‌هاي متعددي فعاليت مي‌كنند و هر كدام بخشي از فعاليت‌ دريا را هدف قرار داده‌اند. به طور كلي، فعاليت‌هاي درياپايه بسيار متنوع و متعدد هستند و همين امر باعث بروز و حضور انجمن‌ها و تشكل‌هاي متعدد شده است، انديشكده توسعه پايدار آبزيان يكي از اين تشكل‌هاست كه صورت غيردولتي و غير انتفاعي فعاليت خود را از سال 1398 آغاز كرده است. 

توسعه پايدار آبزيان
اولين نكته پيرامون اين انديشكده، تاكيد بر «توسعه پايدار آبزيان» است كه دو نكته را به ذهن متبادر مي‌كند:
اول: توسعه پايدار آبزيان حائز اهميت فراوان است
دوم: در كشور ما توسعه آبزيان به صورت پايدار وجود ندارد و يا در وضعيت مطلوبي قرار ندارد كه اگر غير از اين بود، به طور منطقي، عنوان ديگري براي اين انديشكده تعريف مي‌شد.
توسعه پايدار بدان معناست كه ميزان برداشت آبزيان از دريا با ميزان كاشت(پرورش) هم‌خواني داشته باشد. زماني كه ميزان برداشت(صيد) از ميزان كاشت(پرورش) فزوني بگيرد، به معناي نابودي آبزيان و به هم خوردن سازوكار زاد و ولد دريايي است؛ از اين رو، فعاليت برداشت از دريا بايد به نحوي باشد كه ثبات و پايداري منابع تامين شود. 
اما در كشور ما وضعيت چگونه است؟ آيا صيد و برداشت آبزيان بي‌رويه و بي‌قاعده است يا بر اساس اصول و قواره مشخص انجام مي‌شود؟
با نگاهي به وضعيت صيد بي‌مجوز و انبوه صيادان غيرمجاز كه طبق آمارهاي دولتي حداقل دو برابر صيادان مجاز هستند، به نظر نمي‌رسد «پايداري در منابع آبزيان» وجود داشته باشد. در اين باره جالب است بدانيم كه طبق آمارهاي منتشره، براي مثال در جنوب كشور، 11000 كشتي مجاز صيادي وجود دارد و 22000 كشتي غيرمجاز! همين نكته مي‌تواند به خوبي نشان دهد كه «توسعه‌ پايدار» وجود ندارد و به همين دليل، جمعي از اهالي دل‌سوخته دريا لازم است كنار هم جمع شوند و انديشكده‌اي تاسيس كنند براي تاكيد بر لزوم و اهميت «توسعه پايدار آبزيان».
موارد ديگري بر اين نام‌گذاري مي‌تواند مترتب باشد كه در آينده نزديك در مصاحبه با مسئولان اين انديشكده، مطرح و بررسي خواهيم كرد. 
فعاليت‌هاي انديشكده:
اين تشكل خود را يك «اتاق فكر» مي‌داند. برداشت منطقي از اين دانسته اين است كه اين تشكل مانند همه اتاق‌هاي فكر(think tank) صرفاً كار مطالعاتي و مشاوره‌اي داشته باشد و به طور بديهي وارد امور اجرايي نمي‌شود. البته اين نكته از ديدگاه نگارنده مستلزم بررسي وضعيت «اتاق‌هاي فكر» در ايران است تا با سبب‌شناختي و آسيب‌شناختي به طور دقيق تشخيص داده شود كه اين اتاق‌هاي فكر، چه ماهيتي دارند. به نظر نمي‌رسد اتاق‌هاي فكر در ايران مانند آن چه كه در كشورهاي پيشرفته مي‌شناسيم، مطابقت فكري و انديشه‌اي داشته و توليدات آن‌ها به طور مطلق برآمده از يك اتاق فكر باشد. 
براي شناخت بیشتر از انديشكده توسعه پايدار آبزيان نگاهي مي‌اندازيم به فعاليت‌هاي آن‌ها در چند سال اخير:
در منابع رسمي انديشكده مواردي به عنوان فعاليت‌هاي اصلي آمده است؛ از جمله:
انجام مطالعات راهبردي
ايجاد اتاق‌هاي تفكر در همه زمينه‌هاي صنعت شيلات
تدوين و اجراي برنامه‌هاي مشترك با صنعت و دانشگاه
برگزاري نمايشگاه‌ها و نمايشگاه‌هاي تخصصي
آينده‌نگاري و آينده‌ پژوهي در صنعت شيلات
انتشار نشريات
و...
ملاحظه مي‌شود كه اين انديشكده از حدود فعاليت‌هاي يك اتاق فكر بسيار پيش‌تر رفته و تقريبا شبيه يك موسسه عمل مي‌كند. يعني علاوه بر توليد انديشه، در امور اجرايي نيز وارد مي‌شود. در اين باره جاي سوال است كه «توليد انديشه» كه محور اصلي و ماهيت واقعي انديشكده به حساب مي‌آيد، چه حجمي از فعاليت‌هاي آن را در بر گرفته است؟ براي جواب اين سوال نگاهي ميندازيم به عملكرد چند ساله اخير: 

عمكلرد مطالعاتي انديشكده توسعه پايدار آبزيان:
گزارش عملكرد اين انديشكده نشان مي‌دهد كه از سال 1398 تا كنون، 38 مورد كار مطالعاتي به سرانجام رسانده است. 
در اولين سال فعاليت(98) 3 مورد
در سال دوم فعاليت (99) 9 مورد
در سال سوم فعاليت(1400) 10 مورد
در سال چهارم فعاليت(1401) 16 مورد مطالعاتي به ثبت رسانده است.

نمونه مطالعات
چند نمونه مطالعات اين انديشكده نمايانگر عمق نگاه و توان علمي آن است. از جمله: 
آبزي پروري پايدار و توسعه آبزي‌پروري
آبزي پروري در دوره اپيدمي كرونا
توسعه منابع انساني در صنعت شيلات كشور
حكمراني و تنظيم‌گري در صنعت ميگو
روزآمدسازي مديريت در پرورش آبزيان
تجزيه و تحليل استراتژيك آبزيان در امنيت غذايي كشور
تدوين تاريخ شفاهي شيلات ايران
سيستم هوشمند پرورش مزارغ ميگو
بن‌سازه صنعت شيلات كشور
مكانيسم‌هاي ناپايداري صنعت قزل‌آلاي كشور
و...
به طور كلي، نمود توليد دانش در انديشكده مشهود است و از اين رو مي‌توان اميد داشت كه اين اتاق فكر، نتايج بهتري براي صنعت شيلات كشور در آستين داشته باشد. 

خلاء توليد انديشه
به طور كلي در فضاي دريايي كشور، خلاء توليد انديشه محسوس است و يك يا چند موسسه نمي توانند خلاء موجود را به طور كامل پوشش دهند و پُر كنند. 
نگاهي به برگزاری نمايشگاه اخیر كتاب و بررسي عناوين كتاب‌هايي كه در چارچوب دريا و اقتصاد درياپايه منتشر شده است، نشان مي‌دهد كه در حوزه توليدانديشه در مجموعه دريا، دچار نقصان شديد هستيم. هم كتاب‌ها اندك هستند و هم مخاطبان گرايش قوي به منابع دريايي ندارند. البته اين ادعا قابل بررسي است و ما اميدواريم در نشست‌هاي تخصصي اين نكات را با كارشناسان به سخن بنشينيم. برآورد ما از توليد انديشه در ميان انجمن‌ها و فعالان دريايي، آمار قابل قبولي نشان نمي‌دهد. 
«اتاق‌هاي فكر» زيادي لازم است تا ضمن جبران عقب‌ماندگي‌هاي گذشته، آينده صنايع دريايي- از جمله شيلات- را تامين و تضمين كنند. 
بررسي منابع مورد حمايت سازمان شيلات ايران نيز نشان مي‌دهد كه ظاهرا  انگيزه و كوششي براي توليد انديشه و منابع مكتوب و غيرمكتوب احساس نمي‌شود. به همین دلیل شاید در برنامه‌هاي سازمان شيلات از مباحث فرهنگي قابل توجه، خبري نباشد کما اینکه بزرگ‌ترين کار فرهنگي مربوط مي‌شود به برگزاری نمایشگاه شیلات 1401 و جشنواره غذاهاي دريايي كه در گلستان برگزار شد!

در حوزه توليد و انتشار انديشه و علم در حوزه اقتصاد درياپايه بسيار فقيريم
براي مثال، از نمايشگاه‌هاي اختصاصي كتاب شيلات، يا كتاب‌هاي حوزه دريايي خبر چنداني نيست. از برگزاري كنفرانس‌ها و همايش‌هاي علمي به طور مستمر و گسترده نشاني نيست و از توليد مقالات علمي در سطح عالي، كمتر خبري به دست مي‌آيد. براي اثبات اين ادعا كافي است ميزان مقالات و رنكینگ جهاني مقالات حوزه پزشكي را با حوزه دريا مقايسه كنيد. نتيجه تقريبا برابر با صفر است. اين است كه به نظر مي‌رسد در حوزه توليد و انتشار انديشه و علم در حوزه اقتصاد درياپايه بسيار فقيريم. 
اقتصادسرآمد تحلیل می کند چرا توسعه آبزيان  در كشور پايدار نیست؟
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه