در فلات یخی در شرق جنوبگان، دما می تواند تا منهای 98 درجه سانتیگراد کاهش یابد و سردترین مکان روی زمین باشد.
محققان با بررسی مجدد داده‌های ماهواره‌ای گرفته شده بر روی قطب جنوب که پیشتر منفی 93 درجه سانتیگراد ارزیابی شده بود، به این موضوع پی بردند. تجزیه و تحلیل جدید آنها که در مجله  Geophysical Research Letters منتشر شد، نشان داد که دما در واقع حتی به پایین‌تر هم می رسد.
آن ها دریافتند عواملی که باعث ایجاد این دماهای سرد می شوند، شرایط صاف و هوای بسیار خشک است - رطوبت می تواند گرما را در هوا به دام بیندازد. هر دوی این شرایط باید برای چند روز ادامه داشته باشند تا دما به منفی 98 درجه سانتیگراد برسد.
ارتفاع زیاد فلات شرقی جنوبگان و مجاورت آن با قطب جنوب، سردترین آب و هوا را در کره زمین برای این منطقه رقم زده است. کمترین دمای هوا که تاکنون توسط یک ایستگاه هواشناسی اندازه گیری شده است، منفی 89 درجه سانتیگراد، در ایستگاه وستوک روسیه در جولای 1983 ثبت شد.  اما ایستگاه های هواشناسی نمی توانند دما را در همه جا اندازه گیری کنند. بنابراین در سال 2013، اسکامبوس و همکارانش تصمیم گرفتند داده های چندین ماهواره پایشی زمین را تجزیه و تحلیل کنند تا ببینند آیا می توانند دمایی را کمتر از دمای ثبت شده در وستوک بیابند.
در مطالعه جدید، آنها داده‌های ماهواره‌ای جمع‌آوری‌شده در طول زمستان نیمکره جنوبی بین سال‌های 2004 و 2016 را تجزیه و تحلیل کردند. آنها از داده‌های ابزار MODIS روی ماهواره‌های Terra و Aqua ناسا و همچنین داده‌های دستگاه‌های ماهواره‌های محیطی عملیاتی قطبی NOAA استفاده کردند.
محققان در ابتدا منطقه وسیعی از فلات را در ارتفاع بیش از 3500 متر از سطح دریا مشاهده کردند که در آن درجه حرارت به طور منظم به زیر منفی 90 درجه سانتیگراد در سطح برف می رسید. کمترین دمایی که آنها مشاهده کردند منفی 93 درجه سانتیگراد  بود.
داده های ابزار MODIS با استفاده از اندازه گیری های دما از ایستگاه های هواشناسی روی زمین کالیبره می شوند. در سال 2016، ناسا داده‌های MODIS را با اندازه‌گیری‌های به‌روز ایستگاه هواشناسی دوباره کالیبره کرد و محققان داده‌های دما را مجددا تحلیل کردند. شرایط آب و هوایی در فلات تغییری نکرد، اما داده های ماهواره ای تنظیم شده تصویر دقیق تری از کمترین دمای واقعی به محققان داد.
آنها دریافتند که کمینه رکورد حدود 5 درجه سانتیگراد سردتر از آنچه در ابتدا گزارش شده بود، حدود منفی 98 درجه سانتیگراد  بود.
دما چقدر می تواند سرد شود؟
اسکامبوس و همکاران منطقه ای را که در آن، این دماهای بسیار پایین را دیدند مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که گودال‌های کوچکی به عمق 2 تا 3 متر در سطح یخ، در سمت جنوبی برآمدگی‌های بلند در فلات وجود دارد.
جالب اینجاست که محققان متوجه مجموعه‌ای از مکان‌ها شدند که در آن‌ها درجه حرارت تقریباً به آن رکورد در طول دوره ۱۴ ساله سقوط کرد. این موضوع آنها را به این فکر واداشت: آیا محدودیتی برای سرد شدن هوا در فلات وجود دارد؟
برای اینکه دما در این حد پایین بیاید، آسمان باید صاف باشد و هوا باید برای چند روز خشک باشد. به گفته محققان، پس از پایین آمدن دما از یک نقطه خاص، هوا به آرامی سرد می شود که قبل از تغییر شرایط آب و هوایی نمی تواند به طور محسوسی سردتر شود. اسکامبوس گفت، بنابراین، به نظر می رسد که دمای منفی 98 درجه سانتیگراد حدی باشد که در سطح زمین می تواند سرد شود.
محدودیتی برای مدت زمان ماندگاری شرایط برای سرد شدن آن در این دماهای بسیار پایین وجود دارد، و محدودیتی برای میزان گرمایی که می توانید در اتمسفر وارد کنید، زیرا بخار آب باید تقریباً وجود نداشته باشد تا در این دماها گرما از سطح منتشر نشود.
این تیم تحقیقاتی مجموعه‌ای از ابزارها را طراحی کرده‌ است که توان بقا و عملکرد در سردترین مکان‌ها در طول زمستان را دارد تا هم دمای برف و هم دمای هوا را اندازه‌گیری کنند. آنها در حال برنامه ریزی برای استقرار این ابزار در دو سال آینده هستند.
گردآوری و ترجمه: بابک مرادی