گروه امنیت دریا - حسن عابدین زاده، شهرام شجاعی و افشین بکایی - آن چه مي‌خوانيد، از متن مقاله پژوهشی است تحت عنوان« نقش نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ارتقاء قدرت دریایی» كه به وسيله حسن عابدین زاده -دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران،  شهرام شجاعی– استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران، و افشین بکایی  - دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران كه در پژوهشي قابل توجه، به بحث نيروي دريايي راهبردي پرداخته‌اند. در جايي كه پيش‌تر در سایت و روزنامه دریایی اقتصادسرآمد به مباحث مرتبط پرداختيم و مساله كشتي سازي ايران را مورد بررسي قرار داديم، برخي كارشناسان بر اين باور بوده و هستند كه بايد كشتي‌بسازيم؛ حتي با ضرر. دليل اين‌ها بر نيروي دريايي راهبردي بنا شده بود. اما اين كه نيروي دريايي راهبردي چيست و چه اهميتي دارد، مي‌تواند انديشه ما را به سمت سرمايه‌گذاري‌هاي كلان در دريا ببرد يا از آن باز دارد. علاقه‌مندان مي‌توانند براي دريافت اصل و متن کامل این مقاله با تلفن دفتر روزنامه تماس حاصل نمایند.اين مقاله را مفيد دانستيم و البته با تخليص و تصرف سعي كرديم بخش‌هايي از آن را براي مخاطبان روزنامه دریایی اقتصادسرآمد مهيا كنيم:
‌قدرت و اقتدار دریایی ‌دارای ‌یک ‌مفهوم ‌گسترده‌تری ‌بوده ‌و‌ ‌مشتمل ‌بر ‌چهار بخش کنترل تجارت بین‌الملل،‌ توانایی کنترل منابع ‌اقیانوسی، ‌توانمندی ‌عملیاتی ‌دریایی ‌در ‌جنگ ‌و ‌بازدارندگی ‌و ‌نفوذ سیاسی‌ در‌ زمان ‌صلح ‌است. با توجه به بیانات فرماندهی معظم کل قوا، نیروی دریایی بایستی با اتخاذ رویکرد انتقادی به‌نظام بین‌المللی سلطه، تلاش نماید تا قدرت و توانمندی‌های خود را در عرصه جهانی ارتقاء دهد. هدف از توجه به چنین رویکردی برنامه‌ریزی‌های راهبردی و ترسیم چشم‌انداز قدرت دریایی است.

قدرت ملي دريايي
برخی ‌از ‌کشورها ‌از ‌تبدیل ‌منابع ‌قدرت ملی ‌خود ‌به ‌عواملی ‌مؤثر ‌و ‌ساختن‌ مؤلفه‌های ‌قدرت‌ ملی آینده، ‌بهتر ‌از ‌دیگران ‌عمل می‌نمایند (قربانی شیخ‌نشین و همکاران، 1390، 131). یکی ‌از ‌منابع ‌اقتدار ‌ملی کشورها قدرت دریایی ‌است که ‌برای‌ درک اهمیت ارتباط‌ قدرت دریایی‌ و‌ اقتدار ‌بین‌المللی ‌ابتدا ‌باید ‌اذعان ‌نمود که ‌قدرت دریایی ‌بر‌خلاف ‌قدرت زمینی ‌و‌ هوایی، ‌منحصراً ‌مترادف ‌با ‌قدرت ‌نظامی ‌نیست ‌بلکه ‌دارای ‌یک ‌مفهوم ‌گسترده‌تری ‌بوده ‌و‌ حداقل ‌مشتمل ‌بر ‌چهار بخش ‌ازجمله کنترل تجارت بین‌الملل،‌ توانایی ‌بهره‌برداری ‌و کنترل منابع ‌اقیانوسی، ‌توانمندی ‌عملیاتی ‌دریایی ‌در ‌جنگ، ‌بهره‌گیری ‌از ‌قدرت ‌اقتصادی ‌دریایی‌ به‌عنوان ‌ابزار دیپلماسی ‌و ‌همچنین ‌بازدارندگی ‌و ‌نفوذ سیاسی‌ در‌ زمان ‌صلح ‌است (Tangredi, 2019, 26)؛ در کل می‌توان اجزاء قدرت دریایی را می‌توان به شرح ذیل نام برد: 
دیپلماسی، امنیت و دفاع، تجارت در دریا، ماهیگیری، بهره‌برداری، حفاظت، تنظیم و دفاع از منطقه انحصاری و اقتصادی در دریا، دفاع ساحلی، امنیت مرزهای ملی، حفاظت از جزایر ساحلی و همچنین مشارکت در نگرانی‌های منطقه‌ای و جهانی مربوط به استفاده از اقیانوس‌ها، اسمان بالای اقیانوس‌ها و زیردریاها است. درواقع سیاست خارجی و قدرت دریایی به‌طور جدایی‌ناپذیری باهمدیگر در ارتباط هستند و نیروی دریایی نیز به‌عنوان ابزار اعمال سیاست و نفوذ در خارج از مرزهای سرزمینی توسط دولت‌ها تلقی می‌شود. 
جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری که در منطقه‌ای حساس در جنوب غرب آسیا و در شاهراه تأمین انرژی جهان قرارگرفته و نزدیک به یک‌سوم مرزهای آن دریایی است، از دیرباز هدف مطامع دولت‌های استعمارگر قرار داشته و ازآنجاکه این دست‌اندازی بر منابع و منافع ملی ما از طریق دریا صورت می‌پذیرد، لاجرم باید با برخورداری از راهبرد دفاعی دریایی مناسب که تأمین‌کننده امنیت ملی‌مان باشد، زمینه نیل به اقتدار دریایی را به‌منظور ایجاد بازدارندگی فراهم آوریم. در سنوات اخیر فرماندهی معظم کل قوا تأکیدهای بسیاری در خصوص اصلاح نگرش دولتمردان جمهوری اسلامی ایران به‌سوی دریا داشته‌اند که بر اساس تدابیر ابلاغی معظم له و حرکت نوین نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان پرچم‌دار این حرکت، منجر به حضور فرامرزی در آب‌های دوردست گردیده است.
فرماندهی معظم کل قوا در این رابطه می‌فرماید: «امروز دشمن ما، فلان کشور همسایه خلیج‌فارس نیست. دشمنی که ما احتمال حمله و تهدید او را می‌دهیم کسی است که در اقیانوس‌ها گسترش‌یافته است»
با توجه به موارد عنوان‌شده جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی بایستی با اتخاذ رویکرد انتقادی به‌نظام بین‌المللی سلطه، تلاش نماید تا قدرت و توانمندی‌های خود را در عرصه جهانی ارتقاء دهد. هدف از توجه به چنین رویکردی ترسیم چشم‌انداز قدرت دریایی آینده و برنامه‌ریزی‌های راهبردی برای مقابله با چالش‌های احتمالی و تقویت نقاط مثبت برای جمهوری اسلامی ایران است.
نیروی دریایی کارآمد قادر است با اعزام شناورهای جنگی به خارج از آب‌های سرزمینی و در فاصله‌های بسیار دور از ساحل در دریاها و اقیانوس‌ها با توجه به توانمندی‌های خود یک طیف وسیعی از عملیات‌های دریایی را طراحی و به مرحله اجرا در آورد و از منافع ملی کشور متبوع خود محافظت نمایند.
چرا نيروي دريايي راهبردي؟
دریا از دیدگاه نظامی و تجاري، نقش بسیار مهمی در قدرت و توانایی کشورها در دستیابی بـه فرصت‌ها و امکانات در همه زمینه‌ها ایفا می‌کند. دست‌یابی به قدرت و سیادت دریایی می‌تواند کشورها را در حفظ و امنیت مرزها و نیز بالا بردن توان اقتصادي و سیاسی یاري نماید. این مسـئله موجب گردیده تا کشورهایی که به آب‌های آزاد دسترسی داشته و یا داراي مرز آبی مشترکی با دیگر کشورها هستند، در جهت رسیدن به قدرت و سیادت دریایی تلاش نمایند. اگر کشورمان یک قدرت دریایی کارآمد، نداشته باشد، قطعاً ازنظر امنیت، اقتصاد، توسعه، ثبات و رفاه عمومی به شکل جدي در معرض خطر قرار خواهد گرفت. لذا به لحاظ حفظ منافع و دفاع از آب‌ها و مرزهاي دریایی کشور، داشتن یک نیروي دریایی مقتدر و کارآمد ضروري می‌باشد. نیروی دریایی راهبردی نیرویی است که ضمن بهره‌گیری از همه ابعاد قدرت ملی در راستای حفاظت از منافع ملی، اقدام به تأمین امنیت، مقابله با هرگونه تهدید و تجاوز دریا پایه در قلمرو دریایی کشور و دیگر مناطق موردعلاقه در آب‌های آزاد می‌نماید و در محدوده دریاها و آب‌های اقیانوسی بتواند تهدیدهای سطحی، زیرسطحی و هوایی دشمن را دفع و به لحاظ پشتیبانی لجستیکی تأمین نماید. در این راستا فرماندهی معظم کل قوا (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: «گسترش حوزه تحرک و حضور نیروی دریایی  در آب‌های آزاد و تأمین زیرساخت‌های این حضور، زمینه‌ساز تبدیل‌شدن نیروی دریایی به یک نیروی راهبردی حقیقی است. ... تأثیرات جهانی و پیام‌های عزت‌آفرین و اقتدار بخش حضور نیروی دریایی در خلیج‌فارس، خلیج عدن، دریای سرخ و کانال سوئز باعث شده است دشمن را به‌شدت دستپاچه و هراسناک کرد زیرا حضور مقتدرانه یگان‌های دریایی ارتش ج.ا.ایران برای ملت‌ها الهام‌بخش و امیدآفرین است.»
گسترش مأموریت نیروي دریایی در آب‌های اقیانوسی و حضور مؤثر در صحنه دفاع از منافع ملی در دریاهای نزدیک و دور مؤلفه راهبردي بودن نیروی دریایی را ایجاد کرد و باعث شد توجه دشمن از خلیج‌فارس و تنگه هرمز به سایر دریاها تغییر جهت داده و به‌اصطلاح، دانسیته آمریکا در منطقه مجاور آب‌های سرزمینی ج.ا.ایران کاهش یابد و این مورد یکی از مصادیق قدرت دریایی می‌باشد بنابراین می‌توان اذعان نمود که قدرت و سیادت دریایی در این برهه حساس که جهان دستخوش تغییرات بسیار مهمی است و در حال تبدیل‌شدن از تک‌قطبی و چندقطبی است، نقش بسزایی در پیشرفت کشور، ارتقاء توانمندی و افزایش قدرت چانه‌زنی سیاست‌مداران دارد و لازمه این قدرت و پیشرفت، داشتن یک قدرت دریایی به معنای واقعی و مدنظر فرماندهی معظم کل قوا است که در حال حاضر علی‌رغم تأکیدات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، قدرت دریایی ج.ا.ایران به‌واسطه ‌تحریم‌های ظالمانه و همه‌جانبه کشورهای صاحب قدرت به سرکردگی کشور آمریکا و مغفول ماندن برخی از مسئولان از موهبت و امتیازات موجود در دریا از قدرت دریایی مطلوب و ایده‌آل فاصله دارد لذا بر تمامی مسئولان لشکری و کشوری واجب است جهت تحقق اوامر فرماندهی معظم کل قوا (مدظله‌العالی) و برخورداری از یک قدرت دریایی و نیروی دریایی راهبردی تأثیرگذار در معادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اقدامات لازم را با جدیت و سرعت زیاد پیگیری نموده تا این خلأ و کاستی به‌سرعت برطرف گردیده و ج.ا.ایران همپای سایر کشورها و حتی جلوتر از آن‌ها در محافل سیاسی جهانی به‌عنوان پرچم‌دار کشورهای اسلامی و مدافع کشورهای محروم و ضعیف و استکبارستیز تأثیرگذار باشد.
با توجه ‌به وضعیت ‌متحول‌ جهانی ‌و ‌در ‌شرایطی ‌که ‌نظام ‌سلطه ‌هژمونیک ‌در ‌جامعه ‌جهانی ‌رو ‌به ‌گسترش ‌است این‌ پرسش ‌مطرح ‌است ‌که نقش نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ارتقاء قدرت دریایی چگونه باید باشد؟

تاریخچه نيروي دريايي راهبردي
کهن‌ترین سند پیرامون دریانوردی در خلیج‌فارس به سده‌ی چهارم پیش از میلاد باز می‌گردد. نیروی دریایی ایران در دوران هخامنشی، ازجمله مجهزترین و توانمندترین نیروی دریایی بوده که تاریخ جهان به خود دیده است. ایرانیان به دلیل سیاست‌های ملیتاریستی از زمان داریوش به دریا روی آوردند. فـرهـنـگ فـنی و مهندسی ایرانیان از دیدگاه دریانوردی و کشتی‌سازی بسیار غنی و پربار است. آب‌های دریای پارس، دریای عمان و اقیانوس هند، همچنین رودخانه‌های جنوب غربی ایران، از دیرباز پهنه دریانوردی ایرانیان بوده است. 
از پادشاهان دوران اخیر ایران فقط نادرشاه به این فکر افتاد که برای تجدید عظمت و استقلال کشور برای نخستین بار در تاریخ مملکت یک نیروی جنگی دریایی در خلیج‌فارس و دریای خزر تأسیس کند؛ با فرمان نادرشاه سی کشتی جنگی بازرگانی ساخت اروپا از هلندی‌ها و انگلیسی‌ها خریداری گردید. دریانوردی ایرانیان در این دوران حتی تا پایان دوره قاجاریه آن‌قدر ناچیز و حقیر به نظر می‌رسد که اصولاً شاید قابل‌چشم‌پوشی باشد. در این سال‌ها قدرت دریایی ایران به‌کلی فراموش‌شده و به تاریخ پیوسته است. حتی اغلب ایرانیان خود نیز فراموش کرده‌اند که روزگاری صاحب چنان قدرت دریایی درخشانی بودند که نه‌تنها پاسدار مرزهای دریایی پهناور کشور بود بلکه دوردست‌ترین اقیانوس‌ها و دریاهای باستان را پهنه تاخت‌وتاز خود می‌ساختند. 
با اوج‌گیری نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی (ره)، نیروی‌دریایی هم مانند بخش‌های دیگر ارتش به انقلاب پیوست. شروع درخشش عملکرد نیروی‌دریایی را باید در جنگ و در بستن خطوط مواصلاتی دریایی دشمن و باز نگه‌داشتن خطوط مواصلاتی دریایی خودی دانست. اتفاق مبارکی که بعدها با حماسه ناوچه پیکان، رنگ شور و شهادت به خود گرفت. مهم‌تر این‌که با اتحاد و برادری ایجادشده میان نیروی‌دریایی ارتش و سپاه صفحاتی درخشان چه در دوران دفاع مقدس و چه در دهه‌های بعدی پدید آمد. صفحاتی که عملکردی بسیار درخشان و حماسی‌ از نیروی‌دریایی ایران را در عرصه حفاظت از مرزهای آبی و حفاظت از کشتی‌های صیادی و تجاری جلوی چشم جهانیان به نمایش گذاشت. 

اهميت نيروي دريايي
دریا همواره به‌عنوان نقطه تقابل قدرت‌های بزرگ بوده است. ازاین‌رو سیادت و کنترل دریایی نقش بسیار بالایی براي کشورها در دستیابی به قدرت دریایی و تأمین امنیت جهانی و منافع ملی و بین‌المللی داشته است. به‌گونه‌ای که تحت کنترل بودن دریاهاي خانگی و حضور و تسلط بر آب‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهاي قدرتمند می‌باشد. ج.ا.ایران به‌واسطه قرار گرفتن در شمال اقیانوس هند، مجاورت با خلیج‌فارس، تنگه هرمز، دریاي عمان و دریاي خزر از موقعیت ژئوپلیتیکی و دریایی ویژه‌ای در منطقه و جهان برخوردار است، اقتدار دریایی و برخورداري از یك نیروي دریایی قدرتمند و کارآمد نه‌تنها می‌تواند تأثیر بسزایی در صیانت از منافع ملی و دستیابی به اهداف دفاعی داشته باشد بلکه در دستیابی به یك سیاست دفاعی موفق نیز مؤثر و کارآمد باشد.
با تبیین اهمیت و نقش ژئوپلیتیکی دریا؛ مشخص می‌گردد که کشور ج.ا.ایران در ایفای نقش درصحنه دریا از جایگاه برجسته‌ای برخوردار بوده و می‌تواند نقش تأثیرگذاری داشته باشد؛ لذا در سیاست‌های کلان دفاعی کشور توجه ویژه به نیروی دریایی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر بوده است؛ که این مهم در اسناد بالادستی شامل سند چشم‌انداز، قانون اساسی و قانون آجا؛ به‌روشنی تصریح و تبیین شده است. نیروی دریایی ارتش در کنار سایر نیروهای مسلح، نقش اساسی در سیادت، حفاظت و صیانت از منابع، منافع و امنیت ملی کشور را در مرزهای آبی و دریا به عهده دارد .