گروه بازارسرمایه - یعقوب شیدایی گماسایی - بازار سرمایه این روزها دوران سختی را تجربه می‌کند از یک‌سو، مشکلات داخلی کشور در نبود برق برای صنایع که به قطع برق منازل مسکونی و تعطیل شدن بورس در روز چهارشنبه گذشته هم کشیده شده است و از سوی دیگر، مشکلات سیاسی و نظامی در منطقه سبب افزایش ترس برای سرمایه‌گذاری در بورس شده است.

آمار ارزش معاملات در هفته گذشته
شنبه13مردادماه، 4.4همت (هزار میلیارد تومان) بود اما با کاهش دامنه نوسان کاهش 50درصدی را تجربه کرد و یکشنبه14مردادماه،  به 2.2همت رسید، دوشنبه15مردادماه، 2.2همت ماند و روز سه‌شنبه 16مردادماه، با ارزش معاملات خرد 1.7همتی رکورد جدیدی را ثبت کرد.
هراسی که در کاهش ارزش معاملات خرد به خوبی دیده می‌شود. سه‌شنبه هفته گذشته کاهش ارزش معاملات خرد برای اولین بار رکورد زد و کمتر از 2همت شد مقداری که شاید بدبین‌ترین کارشناس‌های بورس هم تصور نمی‌کردند. معاملات 2همت با دلار 60هزار تومانی و 10همتی دو سال قبل با دلار 30هزار تومانی گویای کاهش 10برابری ارزش معاملات خرد است. نقدینگی که در این مدت از بازار سرمایه خارج شده است و وارد بازار دلالی مسکن، خودرو و... شده است برای اقتصاد هر کشوری زنگ خطر است.
سهام شرکت نشان‌دهنده وجود نقدینگی در سهام شرکت دارد و این موضوع با ارزش کل سرمایه‌گذاران همراه با رصد روند شاخص کل بورس، نگاه ویژه‌ای به ارزش معاملات نیز دارند.
در بازار بورس ارزش کل معاملات به عنوان یکی از مفاهیم مهم است. به عبارت دیگر،  ارزش کل معاملات در بازار سهام نشان‌دهنده حجم نقدینگی در بازار است.
ارزش معاملات در بورس همان میزان خرید و فروش‌های سهام در یک بازه زمانی مشخص است.
یکی از روش‌های آگاهی برای فعالان بازار سرمایه در زمان‌های رونق یا رکود بازار بورس استفاده از مقدار ارزش معاملات بازار سرمایه برای سنجش نقدینگی است. میزان خرید و فروش سهام هر شرکتی می‌تواند مصداقی برای ارزش کل معاملات است و میزان خرید و فروش معاملات نیز رابطه مستقیمی دارد؛ به این معنا که ارزش بالای معاملات نشان‌دهنده افزایش میزان نقدینگی، افزایش خرید و فروش سهام و به تبع آن اوضاع مساعد سهام دارد.
تحلیل‌گر حرفه‌ای از ارزش معاملات برای رصد سیگنال‌های خرید و فروش استفاده کند. زمانی که ارزش معاملات مقدار مناسبی است، گویای این است که احتمالا زمان خرید سهم است.
 همچنین ارزش بالای معاملات در یک سهم مشخص می‌تواند نویدی برای آینده صعودی سهم باشد؛ وقتی خرید سهام به احتمال قوی با سود مثبت روبه‌رو می‌شود. از سوی دیگر، در مواقعی که ارزش معاملات در حال کاهش است با تحلیل‌های دقیق و حرفه‌ای اقدام به نوسان‌گیری می‌شود.
پیش از این مهدی کاردان، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با شهر بورس در این باره گفته بود: «برای اینکه بخواهیم بورس را ارزیابی کنیم، بهترین حالت این است که ارزش معاملات را بررسی کنیم؛ فعلا ارزش معاملات پایین است و به‌خاطر اینکه وارد یک بازار روند دار شویم نیاز است که ارزش معاملات بالا برود و به دوران اوج برگردد.»
کاردان ادامه داد: «به نظر من اگر بخواهیم وارد بازار رونددار شویم، ارزش معاملات باید به بالای 18 هزار میلیارد برسد. آنجا می‌دانیم که بازار ما رونددار است و حمایت‌ها، حمایت های قوی تری از دید تکنیکال است.»
ادامه کاهش دامنه نوسان
هفته گذشته به مقوله استفاده از دامنه نوسان از سوی سازمان بورس در روزنامه «اقتصاد سرآمد» در مطلبی با عنوان «کاهش 50درصدی ارزش معاملات خرد» پرداخته شد و درباره رکود بیشتر با ادامه استفاده از این ابزار اطلاع‌رسانی شد.
دامنه نوسان حداقل و حداکثر قیمتی است که یک دارایی (مانند یک سهم در بورس) می‌تواند در طول یک دورۀ زمانی (مثلاً در طول یک روز) معامله شود. قیمت هر سهم در بورس ایران در طول هر روز معاملاتی، می‌تواند مقدار مشخصی نسبت به روز قبل جابه‌جا شود که به این جابه‌جایی، دامنه نوسان می‌گویند.
کاهش دامنه نوسان به دلیل نزدیک شدن حداکثر و حداقل قیمت موجب کاهش جذابیت معاملاتی برای معامله‌گران روزانه یا همان سفته‌بازان می‌شود. پیش از این دامنه نوسان 6درصدی بود که با احتساب 1.5درصدی هزینه‌های خرید، فروش و مالیات بدیهی است که معامله‌گران روزانه اگر بخواهند نیم درصد هم سود کنند باید فاصله قیمت خرید با فروش‌شان 2درصد باشد که این اتفاق در زمانی که دامنه نوسان 6منفی تا مثبت 6 است احتمال بیشتری امکان دارد پیش بیاید به همین دلیل با کاهش دامنه نوسان، گروهی از سفته‌بازان بورس دیگر حاضر به دادوستد نیستند که همین امر سبب رکود بیشتر بورس می‌شود.
حمایت دبیر کل کانون کارگزاران بورس از محدودیت دامنه نوسان دبیر کل کانون کارگزاران بورس هفته گذشته بدون اشاره به عواقب قفل در صف فروش شدن سهام، از بین رفتن نقدنیگی و کاهش ارزش معاملات با کاهش دامنه نوسان تنها به اینکه «هر تصمیمی هم تاثیر مثبت و هم منفی دارد» اکتفا کرد و از آن حمایت کرد.
عظیم ثابت، دبیر کل کانون کارگزاران بورس، تصمیم سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر کاهش دامنه نوسان را «مثبت» ارزیابی کرد و گفت: «تصمیم‌گیری درباره محدودیت دامنه نوسان با هدف مساعد شدن شرایط و جلوگیری از ضررو زیان احتمالی سهامداران در زمان هیجانی گرفته شد.»
او با بیان اینکه هر تصمیمی هم تاثیر مثبت و هم منفی دارد، در پاسخ به اظهارات برخی مبنی بر باز بودن دامنه و کنترل نکردن بازار گفت: «وقتی شرایط بازار سرمایه به دلیل ریسک‌های سیستماتیک از کنترل خارج می‌شود، قانون‌گذار مجبور است از شرایط هیجانی و تصمیمات غیرعقلایی که بازارها دچار آن می‌شوند، جلوگیری کند. بنابراین با توجه به افزایش احتمال تنش‌های سیاسی و تبعات آن برای بازار، سازمان بورس تصمیم به محدودیت دامنه نوسان گرفت تا شرایط فعلی کنترل شود.»

تداوم محدودیت در دامنه نوسان
 برای هفته جاری
معاون نظارت بر بورس‌ها از تداوم اعمال محدودیت دامنه نوسان معاملات سهام و حق تقدم در هفته جاری خبر داد.
به گفته رضا عیوضلو، معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی نیز، طی هفته جاری، در دامنه مثبت و منفی دو درصد انجام خواهد گرفت.
به گزارش سنا، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، اعلام کرد: با توجه تداوم شرایط حاکم بر بازار سرمایه، در هفته گذشته و ریسک‌های سیستماتیک موثر بر آن، ضمن انجام بررسی‌های تکمیلی و پس از دریافت نظر بورس‌ها، مقرر شد محدودیت دامنه نوسان معاملات سهام و حق تقدم در هفته پیش‌رو نیز مشابه هفته گذشته، در دامنه مثبت و منفی یک‌درصد و معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی نیز در دامنه مثبت و منفی ۲درصد برقرار باشد.
او تاکید کرد: این تصمیمات به منظور کنترل و کاهش هیجانات کاذب موثر بر بازار اتخاذ شد و در خصوص تدوام آن در هفته های بعدی نیز پیوسته شرایط بازار رصد و در صورت لزوم تصمیمات تکمیلی اتخاذ و اعلام خواهد شد.
پیش از این، از یک‌شنبه هفته گذشته، در پی بروز هیجانات ناشی از برخی تحولات سیاسی و منطقه‌ای، سازمان بورس و اوراق بهادار برای کنترل این هیجانات و حفظ منافع سهامداران، دامنه نوسان قیمت سهام را به مثبت و منفی یک درصد کاهش داده بود.