بهترین راه مقابله با دلا‌ل ها ورود تعاونی‌ها و تشکل‌های شیلاتی به عرصه است
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا- سعید قلیچی- دلال‌ها همه جا هستند. هرجایی که دلال‌ها هستند فرصت‌های اقتصادی از دست تولیدکنندگان خارج می‌شود و سود اصلی را واسطه‌ها می‌برند. حوزه شیلات و آبزی‌پروری هم با معضل دلال‌ها دست به گریبان هستند. طی سال‌های گذشته هر از گاهی مسئولان مختلف مرتبط با حوزه شیلات درباره ضرورت حذف دلال‌ها و واسطه‌ها صحبت‌هایی را مطرح می‌کنند، اما در عمل حذف دلال‌ها از حوزه شیلات و آبزی‌پروری مانند تمامی عرصه‌های اقتصاد کشور با سختی‌هایی مواجه است که تاکنون ناممکن بوده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد؛ فعالان حوزه شیلات و آبزی‌پروری هم از جولان دلال‌ها در این عرصه گلایه دارند. آن‌ها البته معتقدند که تشکل‌ها شیلاتی یکی از عوامل موثر برای جهانی شدن بازار آبزیان کشور هستند و می‌توانند نقش مهمی در توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذار در حوزه شیلات داشته باشند.
گزارش منتشر شده از سوی فائو درباره تولید جهانی آبزی‌پروری کل تولید نشان می‌دهد که تولید این محصولات از 43 میلیون تن در سال 2000 به میزان 87,9 میلیون تن در سال 2022 افزایش یافته است. با افزایش 204 درصدی (متوسط ​​نرخ رشد سالانه 5,2 درصد) همراه بود. در همین دوره میزان پرورش آبزیان از 32,4 میلیون تن، 62 میلیون تن افزایش یافت که 191 درصد افزایش داشت (متوسط ​​نرخ رشد سالانه 5 درصد). تولید گیاهان دریایی و جلبک‌های پرورشی در همین مدت بیش از سه برابر شد. مناطق مختلف تفاوت‌های زیادی را در مقیاس تولید آبزی‌پروری و الگوی رشد آن نشان می‌دهند.
آمارهای فائو تولید آبزی‌پروری 208 کشور و منطقه تولیدکننده در سراسر جهان را پوشش می‌دهد که این آمارها منبع اصلی داده‌هایی هستند که برای بررسی تحلیلی وضعیت و روند توسعه آبزی‌پروری در سراسر جهان استفاده می‌شود. این آمارها برای برخی از کشورها، براساس اطلاعات و شواهد جدید در دسترس، مطابق رویه استاندارد فائو تجدید نظر شده‌اند.
داده‌های تجدیدنظر شده تولید جهانی آبزیان پرورشی 87,7 میلیون تن برای سال 2020 است که 0,2 میلیون تن بیشتر از 87,5 میلیون تن گزارش شده قبل از تجدید نظر است. با این حال، حتی اگر تجدید نظرها برای برخی از کشورهای فاقد اطلاعات قابل توجه باشد، اما در نهایت، نتیجه‌گیری در مقیاس جهانی و منطقه‌ای یا روندهای گزارش شده قبلی را تغییر نمی‌دهند.
در این میان موضوع عدم گزارش‌دهی داده‌های آبزی‌پروری بسیاری از کشورها همچنان نگران‌کننده است. علاوه بر این، این واقعیت که داده‌های محرمانه ممکن است از گزارش‌های داده‌های ملی حذف شوند، مشکلات عملیاتی را که فائو با آن مواجه است تشدید می‌کند. در واقع، نشان دادن مقیاس واقعی آبزی‌پروری در سطح جزئیات مورد نیاز در تعداد فزاینده‌ای از کشورها، به ویژه کشورهای با درآمد بالا چالش برانگیز است.
کارنامه صادرات شیلات ایران در فصل بهار
بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران در سه ماه نخست سال‌جاری، صادرات انواع محصولات شیلاتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی بیش از ۴۰‌ درصد و از لحاظ ارزشی بیش از ۳۰‌ درصد رشد داشته است. میزان صادرات در سه ماه نخست سال ۱۴۰۲ به میزان ۵۲‌ هزار و ۲۸۲ تن و به ارزش ۹۳.۱ میلیون دلار بوده که در سال ۱۴۰۳ به رقم ۷۳‌ هزار و ۳۶۹ تن و ارزش ۱۲۱.۴ میلیون دلار رسیده است.
همچنین در سه ماه ابتدایی سال‌جاری مقدار ۱۳۵۳ کیلوگرم خاویار و به ارزش ۷۲۱‌ هزار دلار صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲ از نظر وزنی ۸۲‌ درصد و از لحاظ ارزشی ۴۱‌ درصد رشد داشته است. همچنین صادرات خوراک آبزیان بیش از ۶۵ درصد رشد داشته است. میزان صادرات خوراک آبزیان در سال‌جاری ۲۳‌ هزار و ۷۲۴ تن و به ارزش ۲۰.۲ میلیون دلار بوده که از لحاظ وزنی و ارزشی بیش از ۶۵‌ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. صادرات انواع کپور ماهیان نیز در سه ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ را معادل ۷‌ هزار و ۵۶۳ تن و به ارزش ۸.۸ میلیون دلار برشمرد. صادرات این آبزی تا پایان خرداد سال ۱۴۰۳ به میزان ۸‌ هزار و ۶۸۳ تن رسیده که دارای ارزشی معادل ۱۲.۱ میلیون دلار است. همچنین صادرات ماهی قزل‌‌‌آلا از ۲‌ هزار و ۴۳۱ تن در سه ماه اول ۱۴۰۲ که دارای ارزشی معادل ۶.۹ میلیون دلار بود به ۳‌ هزار و ۹۴ تن و به ارزش ۶.۶ میلیون دلار در سه‌ماه ابتدای امسال رسیده است.
صادرات انواع ماهیان دریایی را در سه ماه اول سال گذشته ۱۸‌ هزار و ۳۰۱ تن و به ارزش ۳۰.۶ میلیون دلار رسیده است و با رشد بسیار مناسب میزان صادرات انواع ماهیان دریایی در سال‌جاری به ۲۹‌ هزار و ۵۸۲ تن و به ارزش ۵۳.۳ میلیون دلار رسیده است. واردات انواع مواد اولیه و نهاده‌‌‌های آبزی‌‌‌پروری در سه ماه نخست سال‌جاری ۱۳‌ هزار و ۹۷۲ تن و به ارزش ۳۷.۹ میلیون دلار برآورد شده است که تن‌‌‌ماهیان به عنوان اصلی‌‌‌ترین ماده اولیه کارخانه‌‌‌های کنسروسازی بیش از ۹۷‌ درصد اقلام شیلاتی وارداتی به کشور را تشکیل می‌دهند.

سود دلال‌ها از بازار سودآور شیلات
کارشناسان معتقدند که تنها حوزه زیرمجموعه کشاورزی که تراز تجاری آن مثبت است، حوزه شیلات است. ایران در سال گذشته 550 تا 600 میلیون دلار صادرات در حوزه شیلات داشته است. بررسی گزارش‌های گمرکی نیز نشان می‌دهد که عمده صادرات محصولات شیلاتی کشور در طول سال گذشته به کشور عراق بوده است. واردات محصولات شیلاتی کشور نیز در این مدت در حدود 50 تا 100 میلیون دلار بود که بیشتر به واردات ماهی تن اختصاص داشته است. پیش‌بینی‌های صورت گرفته در حوزه میگو نیز حاکی از این است که به دلیل بیماری جدید تولید و در نتیجه صادرا نصف خواهد شد و 20 هزارتن خواهد بود.
ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون مدتی قبل در گفتگویی با تجارت نیوز، گفته بود: در نظام توزیع محصولات کشاورزی و شیلات به شدت دلال‌بازی رواج دارد، که این مسئله در شیلات بیشتر است. تولید‌کننده نسبت به سال گذشته افزایش قیمت نداشته و فقط بابت افزایش هزینه‌های سربار درصدی به قیمت نهایی اضافه کرده اما فاصله قیمت تولید‌کننده تا مصرف‌کننده در برخی اوقات به 200 درصد می‌رسد و هیچ اراده‌ای برای مقابله با این دلال بازی و نظام رانتی وجود ندارد.
بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که اتاق تعاون و تشکل‌های تخصصی بارها اعلام کردند بهترین راه مقابله با این فساد ورود تعاونی‌ها به سیستم توزیع است، بنا بر آمار سازمان‌های نظارتی سالم‌ترین بخش اقتصاد کشور تعاونی‌ها هستند دولت باید خودش را از سیستم توزیع و قیمت‌گذاری جدا کند و کار را به تعاونی‌ها و تشکل‌های تخصصی بسپارد، سپس بر کار آنها نظارت کند، تا وقتی که دولت مسئولیت اجرایی در بازار داشته باشد فساد ریشه کن نخواهد شد..