واکنش سازمان ملل به جعل نام خلیج‌فارس
​​​​​​​گروه ایران- سعید قلیچی - چند روزی است که یک ایران متحدشده و محور اتحاد تمام ایرانیان نام «خلیج‌فارس» است. طی روزهای گذشته رسانه‌ها، فعالان شبکه‌های اجتماعی، مسئولان دولتی و غیردولتی، ایرانیان ساکن در ایران و مهاجرت‌کرده‌ها و حتی ائمه‌جمعه درباره یک موضوع صحبت می‌کنند؛ «خلیج‌فارس». این موضوع البته واکنشی عمومی و خودجوش به زمزمه‌هایی است که چندروز پیش در یکی از رسانه‌های آمریکایی مطرح شده بود. روزهای پایانی هفته گذشته بود که خبرگزاری آسوشیتدپرس در مطلبی اعلام کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا قصد دارد در سفر چندروز آینده خود به خاورمیانه نام خلیج‌فارس را به جعلی خلیج‌عربی تغییر دهد. انتشار همین موضوع موجب شد تا طی روزهای گذشته این موضوع با واکنش گسترده ایرانیان، شخصیت‌ها و مقامات ایرانی روبه‌رو شود. به این ترتیب با یک بازدید ساده در فضای شبکه‌های اجتماعی متوجه می‌شویم که چطور نام «خلیج‌فارس» تبدیل به یکی از پربازدیدها و ترندهای این روزهای جهان شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی‌ که قرار است از ۲۲اردیبهشت۱۴۰۴ آغاز شود، همزمان با دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان است. همزمان با این انتشار این اخبار بود که آسوشیتدپرس در گزارشی به تاریخ هفتم می‌۲۰۲۵، ادعاهایی درباره تصمیم ترامپ برای تغییر نام خلیج‌فارس را از سوی منابع ناشناس آمریکایی مطرح کرد.
در ادامه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز چهارشنبه در جمع خبرنگاران در واکنش به سوالی در پی شایعات درباره تقلا برای جعل نام خلیج‌فارس افزود که هنوز تصمیم نهایی در این‌باره نگرفته است و نمی‌خواهد احساسات کسی را جریحه‌دار کند. رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا با یادآوری سفر هفته جاری خود به منطقه خاورمیانه گفت: «وقتی برسم، قرار است از من درباره‌ آن سوال کنند و من باید تصمیم بگیرم.» ترامپ در عین حال تصریح کرد: «نمی‌خواهم احساسات کسی را جریحه‌دار کنم. نمی‌دانم آیا اصلا کسی ناراحت خواهد شد یا نه.»

ادعاهای احتمالی درباره جزایر سه‌گانه ایرانی
برخی رسانه‌ها و کارشناسان معتقدند که جعل نام خلیج‌فارس ممکن است تنها گام اولیه در سلسله اقدامات تحریک‌آمیز باشد. نگرانی‌هایی وجود دارد که ترامپ، تحت فشار کشورهای عربی یا برای جلب حمایت آن‌ها، ادعاهایی درباره جزایر سه‌گانه ایرانی (تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک‌ و ابوموسی) مطرح کند. این جزایر‌ که به گزارش الجزیره (۲۰۲۳)‌ از نظر تاریخی و حقوقی بخشی از خاک ایران هستند، موضوعی حساس در روابط تهران با برخی کشورهای عربی، به‌ویژه امارات‌ بوده‌اند. طرح چنین ادعاهایی، به‌ویژه در جریان سفر ترامپ به ریاض، دوحه‌ و ابوظبی می‌تواند تبعات سیاسی، دیپلماتیک‌ و امنیتی گسترده‌ای فراتر از اختلال در مذاکرات هسته‌ای داشته باشد.
ایران‌ که به گفته عراقچی هرگونه اقدام علیه تمامیت ارضی خود را «خصمانه» می‌داند، ممکن است به اقدامات متقابل، از‌جمله تقویت حضور نظامی در خلیج‌فارس یا افزایش مانورهای دریایی‌ روی آورد. چنین واکنشی نه‌تنها مذاکرات هسته‌ای را مختل می‌کند، بلکه امنیت منطقه‌ای را نیز به خطر می‌اندازد. به گفته ناظران، اقدامات تحریک‌آمیز مانند جعل نام خلیج‌فارس یا ادعا درباره جزایر سه‌گانه، «انسجام ملی» ایرانیان را تقویت کرده و حمایت از قاطعیت تهران را افزایش می‌دهد.

واکنش‌های رسمی به یک اقدام
 سیاسی و خصمانه
همین زمزمه‌های مطرح‌شده از سوی یک رسانه و گمانه‌زنی‌هایی درباره تغییر جعلی نام خلیج‌فارس با واکنش ایرانیان و مسئولان رسمی جمهوری اسلامی ایران همراه شد. در همان ساعت‌های نخست بود که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان این اقدام را «سیاسی و خصمانه» خواند، اقدامی که به اعتقاد او می‌تواند ضربه‌ای جدی به مذاکرات هسته‌ای وارد کند. مذاکرات جاری‌ که با میانجیگری عمان و هدایت عباس عراقچی و استیو ویتکاف در جریان است، به گزارش رسانه‌ها پیشرفت‌هایی داشته و فضای مثبتی برای گفت‌وگو ایجاد کرده است. اما جعل نام خلیج‌فارس‌ که ریشه‌ای عمیق در تاریخ و هویت ایرانی دارد، می‌تواند این فضا را متشنج کند.
صبح روز پنجشنبه هفته گذشته بود که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اسلامی ایران در پیامی به برخی اخبار درباره تحرکات دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای تغییر نام خلیج‌فارس واکنش نشان داد. پزشکیان در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: خلیج‌فارس، خلیج‌فارس خواهد ماند.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز با تاکید بر اینکه نام خلیج‌فارس ریشه در اعماق تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران دارد و فراتر از یک عنوان جغرافیایی، نماد وحدت و همبستگی ملی ایرانیان است، نوشت: خلیج‌فارس تنها یک نام نیست، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت، میراث تمدنی و غرور ملی ایرانیان است.
پیش از آن نیز فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس نوشته بود: «خلیج‌فارس» فقط یک نام جغرافیایی نیست، بخشی از هویت تاریخی ملت ایران است. وی اضافه کرد: کسانی که به دنبال تغییر نام «خلیج‌فارس»هستند، تاریخ چندهزارساله ایران را درک نکرده‌اند. این تحرکات بی‌حاصل، بیشتر از آنکه ما را تحریک کند، بی‌اعتباری شما را آشکار می‌کند.
محمدباقر قاليباف، رئيس مجلس شوراي اسلامي نیز در صفحه شخصي خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: از كتابخانه مجلس خواستم چند نقشه تاريخي خليج‌فارس را كه در بايگاني موجود است، منتشر كنند. گفتند اينقدر زياد است كه به هركدام از سياستمداران متوهم چندنسخه مي‌رسد. شايد كفش و لباس با دلار و درهم خريدني باشد ولي تاريخ و جغرافيا خريدني نيست. عِرض خود مي‌بري و زحمت ما مي‌داري...

خلیج‌فارس، نمادی از غرور ملی ایرانیان
روز پنجشنبه شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی نیز در واکنش به اظهارات ادعایی اخیر رئیس‌جمهور آمریکا درباره نام تاریخی خلیج‌فارس بیانیه‌ای منتشر کرد. شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در بیانیه خود آورده است: « اظهارات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر تغییر نام خلیج‌فارس و استفاده از نام جعلی به جای عنوان اصیل و تاریخی «خلیج‌فارس»، بار دیگر پرده از ذات استکباری و سلطه‌جویانه آمریکا و ناآگاهی عمیق تاریخی و رویکرد عامدانه‌ای برداشت که متأسفانه در سیاست‌های مستمر آمریکا در قبال ملت‌های مستقل و هویت‌های تمدنی مشهود است. این ادعای تحریف‌مند تاریخی، نه‌تنها مغایر با تمامی اسناد معتبر بین‌المللی، نقشه‌ها و بیانیه‌های رسمی سازمان ملل متحد و مجامع جغرافیایی، بلکه توهینی آشکار به سابقه تمدنی و حافظه تاریخی و خاطره فرهنگی جهانیان محسوب می‌شود. خلیج‌فارس، نه صرفاً نام یک پهنه آبی، بلکه نمادی از هویت تاریخی، انسجام فرهنگی و غرور ملی ایرانیان بوده که در طول قرون متمادی در متون مسلم تاریخی و مستندات جغرافیایی و اسناد ژئوپلیتیکی و کتب حقوقی بین‌المللی ثبت شده است و در برابر چنین تحریفی، نه جناح سیاسی معنا دارد و نه گرایش قومیتی،بلکه اینجا سخن از تمامیت سیاسی و فرهنگی و تاریخی یک ملت است که فارغ از گرایش‌های سیاسی، به‌صورت همدل و هماهنگ و همصدا در برابر چنین توهینی ایستاده‌اند.»

خلیج‌فارس نامی به بلندای تاریخ
خليج‌فارس، آبراهي نيمه‌محصور است كه بين جنوب ايران و شرق شبه‌جزيره عربستان قرار دارد و به درياي عمان و اقيانوس هند متصل مي‌شود. اين خليج از اهميت استراتژيك بالايي برخوردار است؛ زيرا مسير اصلي انتقال نفت و گاز از خاورميانه به جهان است. نام «خليج‌فارس» سابقه‌اي بيش از دوهزار سال دارد و اولين‌بار در متون تاريخي و جغرافيايي فارسي و يوناني دوران باستان آمده است. «خليج‌فارس» در متون يوناني باستان، مانند نوشته‌هاي هراكليتس و استرابون با عنوان Persian Gulf  يا معادل يوناني آن ذكر شده است. همچنين در آثار ايراني، همچون نوشته‌هاي ابوريحان بيروني (قرن ۱۰ميلادي) و ديگر مورخان و جغرافي‌دانان، همواره نام «خليج‌فارس» به‌كار برده شده است. بيش از هزارنقشه تاريخي كه از قرون وسطي تا قرن بيستم منتشر شده‌اند، خليج‌فارس را با همين نام نشان داده‌اند. اين نقشه‌ها توسط جغرافي‌دانان اروپايي، عرب و ايراني رسم شده‌اند.
در تاریخ ایران، خلیج‌فارس همواره به‌عنوان دروازه‌ای مهم برای ارتباطات تجاری، فرهنگی و نظامی شناخته شده است. این آبراه تاریخی نه‌تنها به‌عنوان مرز طبیعی میان ایران و کشورهای همجوار به‌شمار می‌آید، بلکه در بطن تاریخ ایران‌زمین نقشی اساسی در شکل‌گیری تمدن‌های مختلف ایفا کرده است. از دوران هخامنشیان تا امروز، خلیج‌فارس همواره به‌عنوان یک هویت ثابت و اصیل در نقشه‌های جغرافیایی و متون تاریخی باقی مانده است. بااین‌حال، در سال‌های اخیر شاهد تلاش‌های برخی کشورهای منطقه برای تحریف نام خلیج‌فارس و تغییر آن به نام‌های جعلی بوده‌ایم. این تحریف‌ها نه‌تنها به‌منظور تغییر واقعیت‌های تاریخی صورت می‌گیرد، بلکه به‌نوعی تلاشی برای از بین بردن پیوند تاریخی و فرهنگی ایران با این آبراهه استراتژیک است. در برابر این تحریف‌ها، مردم ایران به‌ویژه در استان‌های جنوبی و مناطق اطراف خلیج‌فارس، همواره با تمام توان در دفاع از این نام تاریخی ایستاده‌اند.
حفظ نام خلیج فارس در دنیای امروز نه‌تنها یک وظیفه ملی است، بلکه مسئولیتی فرهنگی برای نسل‌های حاضر و آینده به‌شمار می‌آید. این نام نماد افتخار، هویت و پیوند عمیق میان مردم ایران با این سرزمین است و باید به‌عنوان یک سرمایه فرهنگی، تاریخی و اجتماعی در برابر هرگونه تغییر و تحریف محافظت شود. علاوه‌بر این، امروزه رسانه‌ها، ورزشکاران، دانشمندان و نهادهای مختلف فرهنگی در سراسر کشور نقش حیاتی در ترویج و تثبیت این نام ایفا می‌کنند.

واکنش سازمان ملل به جعل نام خلیج‌فارس
یک سخنگوی سازمان ملل در واکنش به تقلاها برای جعل نام خلیج‌فارس گفت که سازمان ملل متحد به همان شیوه معمول که تاکنون ارجاع داده است، یعنی به‌کاربردن نام خلیج‌فارس، ارجاع خواهد داد. استفانی ترمبلی، معاون سخنگوی سازمان ملل در پاسخ به سوالی درباره شایعات مبنی بر تقلاها درباره جعل نام خلیج‌فارس گفت که سازمان ملل متحد به این منطقه به همان شیوه معمولی که تاکنون ارجاع می‌داده است، یعنی «خلیج‌فارس»، باز هم ارجاع خواهد داد. او تصریح کرد: فکر می‌کنم به این منطقه با همان نام معمول (خلیج‌فارس) ارجاع دهیم.
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل نیز در شبکه ایکس درباره برخی شایعات مطرح‌شده درباره احتمال جعل نام خلیج‌فارس از سوی رئیس‌جمهور آمریکا نوشت: همه باید در مقابل تحریف واقعیت به‌پاخیزند. فهم تاریخ و جغرافیا لازمه حکمرانی است و واقعیت‌ها با تصمیمات در اتاق بیضی تغییر نمی‌کنند.

ثبت نام خلیج‌فارس در دبیرخانه سازمان ملل
محمد شریف، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با «ایلنا»، در رابطه با اینکه باتوجه به شایعات مطرح‌شده توسط رسانه‌های غربی مبنی بر اینکه ترامپ قصد دارد نام جعلی خلیج‌عربی که کشورهای عربی ادعای آن را دارند، را به رسمیت بشناسد، آیا موانع حقوقی در این‌باره وجود دارد، تصریح کرد: تمامی اسامی مناطق جهان و مرزهای به رسمیت شناخته‌شده کشورها به‌طور دقیق در دبیرخانه سازمان ملل متحد به ثبت رسیده‌اند. این اسناد دارای رسمیت بین‌المللی هستند. آقای ترامپ قبلاً هم از این نوع شیرین‌کاری‌ها کرده و این موضوع تقریباً برای کسانی که حقوق خوانده‌اند، اسباب خنده شده است. به عنوان مثال، او گفت که بلندی‌های جولان را به اسرائیل ضمیمه کرده‌اند. درحالی‌که براساس قطعنامه۲۴۲ در سال۱۹۶۷، این بخش از قلمرو سرزمینی سوریه محسوب شده و اسرائیل مکلف است آن را به سوریه تسلیم کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به صحبت‌های مقامات کشورهایی که سعی در جعل نام خلیج‌فارس دارند، عنوان کرد: این اظهارات فقط می‌تواند جایگاه تحلیل‌های سیاسی را به خود اختصاص دهد و تحلیل‌های سیاسی در دانش حقوق اعتبار چندانی ندارند. مثلاً در رابطه با تحریم دیوان بین‌المللی دادگستری، این موضوع جز استهزاء اصحاب حقوق را به‌دنبال نداشته است. اگر 5 یا 6سال پیش از یک دانشجوی حقوق می‌پرسیدید که آیا یک کشور می‌تواند یک مرجع قضایی بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی را تحریم کند، به شما می‌خندید و می‌گفت که این سوال بسیار غیرخردمندانه است، اساسا این پرسش قابلیت طرح‌شدن نداشت. 
شریف خاطرنشان کرد: اکنون این کار ترامپ کاملا سیاسی است و حداقل ارزش حقوقی ندارد. حقوق بین‌الملل بر جامعه بین‌المللی حاکم است و بدون تردید تحت تأثیر قدرت‌های سیاسی قرار دارد. تغییر عناوین توجیه حقوقی ندارد و اگر نیاز به توجیه حقوقی داشته باشد، نیازمند طی مراحل مشخصی است که ممکن است موجب تجدیدنظر در آن اسناد رسمی شود. مادامی که این اسناد رسمی ثبت‌شده در دبیرخانه سازمان ملل متحد وجود دارند، چنین اظهاراتی نیز ارزش و اعتبار حقوقی نخواهد
 داشت.