جبارعلی ذاکری: راه‌آهن عراق به پروژه ریلی شلمچه- بصره ورود کند
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- امید اسماعیلی - احداث خط ریلی شلمچه-بصره به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین پروژه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، نقطه‌عطفی در توسعه روابط اقتصادی، ترانزیتی و زیارتی میان ایران و عراق محسوب می‌شود. این خط ریلی که با مشارکت دوکشور در حال اجراست، نه‌تنها گامی مهم در تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای به‌شمار می‌رود، بلکه با اتصال شبکه ریلی ایران به عمق بازار عراق، افق‌های تازه‌ای برای تبادل تجاری و فرهنگی میان دوملت می‌گشاید. برخی کارشناسان معتقدند که از جمله اهداف دیگر خط‌آهن شلمچه می‌تواند اتصال شبکه راه‌آهن ایران به خط‌آهن سوریه و سپس لبنان در یک چشم‌انداز بلندمدت‌تر و دسترسی ترانزیت ریلی به کشورهای منطقه دریای مدیترانه باشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، گفته شده که پروژه احداث راه‌آهن شلمچه-بصره از حدود ۴۰سال پیش طراحی شده است. در مورد عملیات اجرایی آن نیز گفته می‌شود از حدود ۲۰سال پیش تلاش‌ها در این راستا آغاز شد. به‌هرحال، در نهایت در دولت سیزدهم در ۱۱شهریورماه۱۴۰۲ عملیات اجرایی احداث این خط ریلی آغاز شد. طول مسیر پروژه شلمچه-بصره ۳۲کیلومتر است. در ۱۶کیلومتر از این مسیر نیاز به عملیات مین‌روبی است. همچنین اجرای این پروژه نیازمند احداث یک پل بازشو و متحرک روی رود اروند به طول ۸۸۰متر است که پیش‌بینی شده بین ۱۸ماه تا ۲سال کار احداث آن به طول انجامد. سرمایه موردنیاز کل این پروژه ۱۷۰میلیون دلار برآورد شده است.
یکی از مهم‌ترین اهداف از احداث این خط‌آهن، انتقال زائران ایرانی به عتبات مقدس در نجف و کربلا و بالعکس است. در اهداف اولیه، انتقال سالانه بیش از 3میلیون زائر به عتبات‌عالیات از مسیر این خط راه‌آهن برنامه‌ریزی شده است. براساس آمارها، هر خط ریلی امکان جابه‌جایی سالانه ۱۰میلیون تن کالا را دارد که با راه‌اندازی این خط، سالانه بیش از ۲۰میلیون تن کالا جابه‌جا خواهد شد. حجم تجارت حدود ۱۱میلیارد یورویی کنونی بین دوکشور در صورت رفع موانع و تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره تا ۳۰میلیارد یورو قابل افزایش است.
در حال حاضر به نظر می‌رسد متصل‌شدن شبکه راه‌آهن ایران به خط‌آهن عراق، گام نخست در جهت دسترسی به دریای مدیترانه به‌شمار می‌رود. دسترسی ایران به مدیترانه از این طریق می‌تواند کریدورهای بین‌المللی دیگر را نیز از دومسیر شمال‌شرق (گذرگاه اینچه‌برون و سرخس) و جنوب‌شرق (چابهار و سایر بنادر جنوبی ایران) به دریای مدیترانه متصل کند. این پروژه علاوه‌بر کمک به تجارت ایران و عراق موجب افزایش حجم تجارت ایران با سوریه، اردن و ۲۲کشور اروپایی و آفریقایی مستقر در سواحل مدیترانه خواهد شد.

سفر وزیر راه به عراق و پیگیری راه‌آهن
 شلمچه-بصره
سوم خردادماه سال‌جاری بود که رسانه‌ها اعلام کردند فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی به بغداد سفر کرده است. در همین رابطه بود که امین ترفع، رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه‌وشهرسازی از سفر وزیر به کشور عراق و دیدار با مقامات عالی‌رتبه این کشور با هدف پیگیری روابط دوجانبه حمل‌ونقلی، راه‌آهن شلمچه-بصره و فراهم‌کردن تسهیلات حداکثری برای زائران اربعین حسینی خبر داد. پیش از این و در شهریورماه سال گذشته نیز وزیر راه‌وشهرسازی به منظور رایزنی با کشور عراق برای اتمام پروژه استراتژیک راه‌آهن شلمچه-بصره همراه با رئیس‌جمهور به این کشور سفر کرده بود و در جریان این سفر سه‌روزه ۱۴سند همکاری در حوزه‌های مختلف از جمله حمل‌ونقل امضا شده بود.
روز گذشته پایگاه خبری وزارت راه‌وشهرسازی با اشاره به سفر فرزانه صادق به کشور عراق در مطلبی نوشت؛ وزیر راه‌وشهرسازی در جریان سفر به کشور عراق با بخش خصوصی ایرانی فعال در کشور عراق و نیز بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران کشور عراق دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر راه‌وشهرسازی همچنین در ادامه به فعالان بخش خصوصی و پیمانکاران ایرانی مستقر در کشور دیدار کرد. براساس خبرهای اعلام‌شده، صدور خدمات فنی-مهندسی و جذب مشارکت سرمایه‌گذاری در اجرای طرح های عمرانی کشور یکی از محورهای سفر وزیر راه‌وشهرسازی به کشور عراق است.

ضرورت ورود راه‌آهن عراق به فاز اجرایی پروژه
جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن با تأکید بر نقش راهبردی خط ریلی شلمچه-بصره، از پایان تعهدات ایران در حوزه مین‌روبی و آماده‌سازی ایستگاه خبر داد و ابراز امیدواری کرد، با همکاری مؤثر راه‌آهن عراق، مرحله زیرسازی و تأیید فنی مسیر در سریع‌ترین زمان ممکن آغاز شود. 
بررسی اخبار نشان می‌دهد که تعهد اول مین‌روبی حدود ۱۴کیلومتر از مسیر، تعهد دوم احداث پل بزرگ روی رودخانه اروند در جزیره سندباد بصره و تعهد سوم احداث ایستگاه راه‌آهن شلمچه در خاک ایران از جمله تعهدات دولت جمهوری اسلامی ایران بوده است که با اقداماتی که در هفت‌ماه گذشته انجام شده، موضوع مین‌روبی ۱۴کیلومتر مسیر شلمچه به بصره به عرض ۶۰متر به اتمام رسید. بنابراین، می‌توان عملیات زیرسازی و روسازی را شروع کرد که این بخش جزو تعهدات راه‌آهن عراق است.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران درخصوص احداث پل بزرگ روی رودخانه اروند در جزیره سندباد بصره با اعلام اینکه پیشرفت فیزیکی پل به حدود ۱۸درصد رسیده است، گفت: قرار است با هماهنگی‌ با پیمانکار، در شهر اهواز تیرهای پیش‌ساخته این پروژه ساخته شود. وی افزود: امیدواریم در دوماه آینده بتوانیم جبران عقب‌ماندگی‌ها را در خصوص این پل داشته باشیم. البته در ۶ماه گذشته اختلافات جدی بین راه‌آهن ایران و راه‌آهن عراق در خصوص مشخصات فنی پروژه داشتیم که خوشبختانه طی جلساتی که داشتیم، مشکلات برطرف شده است‌.
ذاکری تصریح کرد: آنچه از دولت و وزیر حمل‌ونقل عراق انتظار داریم این است تا دوموضوع حل و بررسی شود؛ موضوع اول در خصوص تایید طول ۱۲کیلومتری بوده که عملاً مین‌روبی آن انجام شده است، لذا کیوسک راه‌آهن عراق باید در این مسیر مستقر شود و تاییدیه آن را باید اخذ کنیم. به گفته وی، موضوع دومی که دنبال می‌کنیم شروع عملیات اجرایی زیرسازی مسیر است که با شرکت اسپانیایی قرارداد بسته شده و در چند روز آینده تنفیذ قرارداد انجام خواهد شد و انتظار داریم این پروژه تسریع شود تا بتوانیم کلیات آن را در مدت زمانی که پیش‌بینی کرده‌ایم، به پایان برسانیم.

چالش بوروکراسی‌های مالی برای پیشرفت پروژه
علی عابدی، سرکنسول ایران در بصره در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی خط ریلی شلمچه-بصره برای ایران گفت: پس ‌از سقوط حکومت بعثی در عراق، جمهوری اسلامی ایران درصدد اتصال مسیر شلمچه به بصره و سپس به بغداد و کربلا بود. وی با اشاره به ابعاد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پروژه راه‌آهن شلمچه-بصره گفت: با اتصال راه‌آهن شلمچه به «عزیزه» بصره، این مسیر به خط‌آهن موجود به سمت بغداد متصل می‌شود و از بغداد نیز خط‌آهن تا نزدیکی مرز سوریه امتداد دارد. سرکنسول ایران در بصره ادامه داد: اگر اراده‌ای برای تکمیل این مسیر وجود داشته باشد، به‌سرعت می‌توان آن را به سرانجام رساند. از سوی دیگر، در داخل عراق نیز به بسیاری از شهرها سفر ریلی انجام می‌شود. توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای نیز در دستور کار دولت عراق قرار دارد؛ به‌ویژه پروژه ۱۷میلیارد دلاری اتصال بندر فاو به ترکیه و از آنجا به اروپای شرقی و غربی که این مسیر ریلی می‌تواند بخشی از آن باشد و ایران را از شمال و جنوب عراق به اروپا شرقی و غربی متصل کند. عابدی همچنین درخصوص روند تأمین مالی پروژه خط‌آهن شلمچه-بصره گفت: بودجه ذکرشده یک‌بار تخصیص یافته است؛ همچنین دوپیش‌پرداخت نیز انجام شده، اما برای هر مرحله از پرداخت، همان فرایند ابتدایی باید طی شود. با توجه به اینکه این روند قبلاً طی شده است، انتظار می‌رود پرداخت‌ها براساس پیشرفت پروژه، سریع‌تر انجام گیرد تا به دلیل مشکلات مالی، پروژه متوقف نشود. وی در پایان تاکید کرد: از بانک ملی و مدیران مرتبط درخواست داریم، بوروکراسی تخصیص منابع به شرکت مجری کوتاه شود تا پروژه دچار وقفه مالی نشود.