تبعات منفی غفلت انباشته از ظرفیت‌ کریدورهای ایران 
​​​​​​​گروه حمل‌و‌نقل- امید عباسی - بسیاری از کارشناسان معتقدند که موقعیت جغرافیای بسیار خاص جمهوری اسلامی ایران و قرارگیری در پهنه‌ای مهم و محوری، این فرصت را فراهم آورده تا کشور هم در محور شرقی- غربی و هم محور شمالی- جنوبی از موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ویژه‌ای برخوردار شده و به‌عنوان گذرگاهی استراتژیک شناخته شود. در حال حاضر به نظر می‌رسد منطق راهبردی جانمایی ایران در نظم جدید جهان و تحقق اهداف سیاست خارجی دولت مردمی برای تعاملات بین‌المللی، مستلزم اقدامات زیربنایی با هدف قرارگیری جمهوری اسلامی ایران در زنجیره‌های ارزش جهانی، ذی‌نفع‌سازی قدرت‌های سیاسی و ایجاد شراکت راهبردی با قدرت‌های نوظهور اقتصادی است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، «درخصوص اولویت اجرای طرح‌های کریدوری زودتر و در سال‌های گذشته به نتیجه می‌رسیدیم و از این ظرفیت به خوبی استفاده نکردیم و از موقعیت جغرافیای کشور و قرارگیری در مسیر ارتباطی کشورهای منطقه غفلت کردیم». این‌ها بخشی از صحبت‌های روز گذشته محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه‌ای پیرامون پیگیری پروژه‌های کریدوری کشور بود؛ جلسه‌ای که با حضور دبیر هیات دولت، وزیر راه و شهرسازی و سایر مسئولان دستگاه‌های مربوطه برگزار شد.
غفلت از ظرفیت‌های اقتصادی دالان‌های اقتصادی (کریدورها) یکی از موضوعاتی است که طی سال‌های گذشته بارها و بارها از سوی مسئولان دستگاه‌های مختلف و کارشناسان درباره آن صحبت شده است. در دولت‌های مختلف همواره درباره اهمیت تسریع جهت بهره‌برداری کریدورهای داخل کشور صحبت شده، اما نتیجه این صحبت‌ها هنوز تبدیل به برنامه‌های عملیاتی برای استفاده از این ظرفیت‌های اقتصادی نشده است. هرچند اقدامات خوبی در این زمینه‌ها اجرایی شده و پروژه‌ها در مسیر پیشرفت است، اما سرعت انجام آن‌ها چندان مناسب نیست و این موضوع در عمل موجب شده تا منافع اقتصادی زیادی در کشور مورد استفاده قرار نگیرد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که طی سال‌های گذشته غفلت در استفاده از ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی، سرعت توسعه کشور را کُند می‌کند. در این مدت برخی کشورهای منطقه نیز برای احداث این کریدور جعلی در راستای سیاست غرب در راستای حذف جمهوری اسلامی ایران از مسیرهای ترانزیتی اقداماتی را انجام داده‌اند. هرچند موقعیت خاص جغرافیایی ایران موجب شده تا این کشور در چهارراه مرکزی کریدورهای اصلی جهان در منطقه خاورمیانه به ایفای نقش بپردازد و برنامه‌های سایر کشورها به نتیجه نرسیده است. هرچند در دولت چهاردهم این امیدواری وجود دارد که اراده جدی برای به کار گرفته‌شدن از ظرفیت‌های موجود برای توسعه ترانزیت کالا بهره بیشتری گرفته شود.

منافع بزرگ تکمیل، ساخت و توسعه کریدورها
آنطور که پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارش داده است، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه‌ای درخصوص پروژه‌های کریدوری که وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اهمیت توسعه و ساخت طرح‌های کریدوری در کشور تاکید کرد که باید درخصوص اولویت اجرای طرح‌های کریدوری زودتر و در سال‌های گذشته به نتیجه می‌رسیدیم و از این ظرفیت به خوبی استفاده نکردیم و از موقعیت جغرافیای کشور و قرارگیری در مسیر ارتباطی کشورهای منطقه غفلت کردیم، افزود: مستقل از شوراهای‌عالی در حوزه راه، جلسات محدود و مشخص در ارتباط با اجرای طرح‌های کریدوری برای مرور اقدامات و اتخاذ تصمیمات لازم در دولت برگزار می‌شود تا این طرح‌ها با همکاری دستگاه‌های مرتبط طبق زمان‌بندی وزارت راه و شهرسازی انجام شود.
عارف خاطرنشان کرد: تکمیل، ساخت و توسعه طرح‌های کریدوری منافع بزرگی برای کشور دارد و با توجه به تغییر شرایط منطقه باید از این فرصت حداکثر استفاده را داشته باشیم. وی با بیان اینکه اگر در سالیان گذشته به ساخت و توسعه کریدورها و درآمدهای حاصل از آن توجه کرده بودیم، امروز می‌توانستیم ناترازی‌های کشور را نیز حل کنیم. وی افزود: باید طرح‌های کریدوری با توجه به توسعه روابط خوب منطقه‌ای در دولت چهاردهم با کشورهای منطقه و عضو اتحادیه اوراسیا و سایر پیمان‌های منطقه‌ای با کاهش بوروکراسی هرچه سریع‌تر اجرایی شوند تا از مزایای این طرح‌ها به نفع پیشرفت و توسعه کشور بهره‌مند شویم. معاون اول رئیس‌جمهور همچنین در این جلسه تکالیفی را برای برخی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها جهت پروژه‌های کریدوری مشخص کرد.
در این جلسه وزارت راه و شهرسازی برنامه طرح‌های کریدوری در دولت چهاردهم برای تکمیل کریدورهای شمالی-جنوبی و شرقی-غربی به منظور سهولت حمل‌ونقل داخلی و دستیابی به سهم بیشتر از بازار حمل‌ونقل بین‌المللی و همچنین اعتبارات لازم برای اتمام این طرح‌های بزرگراهی، آزادراهی و ریلی را ارائه کرد. در ادامه نیز طرح‌های کریدوری آزادراهی، بزرگراهی و ریلی قابل دستیابی و بهره‌برداری در دولت چهاردهم به همراه برنامه تامین مالی تا پایان دولت بحث، بررسی و تصمیم‌گیری شد.

مزایای بالقوه کریدورها برای اقتصاد ایران
مسیرهای تجارت‌ جهانی‌‌‌‌ و کریدورهای اقتصادی که‌‌‌‌ میان اروپا، آسیا و آفریقا واقع‌‌‌‌ شده‌اند، برخی‌‌‌‌ از مهم‌ترین‌‌‌‌ و پویاترین‌‌‌‌ بازارهای جهان را به‌‌‌‌ هم‌‌‌‌ متصل‌‌‌‌ می‌کنند. کشورهای حوزه خلیج‌فارس، طی‌‌‌‌ دهه‌های اخیر مزیت‌های ژئوپلیتیک‌‌‌‌ خود را برای تبدیل‌‌‌‌‌شدن به‌‌‌‌ قطب‌‌‌‌های منطقه‌ای در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری به‌کار گرفته و توانسته‌‌‌‌اند به‌‌‌‌ واسطه‌‌‌‌ دیپلماسی‌‌‌‌ اقتصادی و جذب سرمایه‌‌‌‌ در حوزه زیرساخت‌های حمل‌ونقل‌‌‌‌، شبکه‌ای از کریدورهای تجاری چندوجهی‌‌‌‌ شامل‌‌‌‌ بنادر و راه‌آهن را‌‌‌‌ ایجاد کنند. این شبکه جریان کالا و سرمایه‌‌‌‌ را در سراسر جهان تسهیل‌‌‌‌ و این‌‌‌‌ منطقه‌‌‌‌ را به‌‌‌‌ یک‌‌‌‌ حلقه‌‌‌‌ ضروری در زنجیره ارزش جهانی‌‌‌‌ و شبکه‌‌‌‌های تامین تبدیل‌‌‌‌ کرده‌ است.
موقعیت‌‌‌‌ جغرافیایی‌‌‌‌ منحصربه‌فرد خلیج‌فارس در ارتباطات میان‌قاره‌ای، یکی‌‌‌‌ از دلایل‌‌‌‌ دگرگونی‌‌‌‌های شتابان ژئوپلیتیکی‌‌‌‌ در این‌‌‌‌ منطقه‌‌‌‌ است‌‌‌‌. در سال‌های گذشته‌‌‌‌ و همزمان با تشدید رقابت‌های بین‌المللی‌‌‌‌ به‌منظور باز‌کردن جای پایی‌‌‌‌ بزرگتر در اقیانوس هند و خلیج‌فارس میان ایالات‌متحده و متحدانش‌‌‌‌ در دنیای غرب از یک‌‌‌‌ طرف و چین‌‌‌‌، روسیه‌‌‌‌ و هند از طرف دیگر، خلیج‌فارس اهمیت‌‌‌‌ تازه‌ای نه‌تنها از جنبه‌‌‌‌ نظامی‌‌‌‌-امنیتی،‌‌‌‌ بلکه‌‌‌‌ از منظر اقتصادی یافته ‌است‌‌‌‌. بدیهی است که تغییرات در حوزه کریدورها از جنبه‌های مختلف بر اقتصاد ایران تاثیرگذار است. در ایران نگاه مسلط به مسئله کریدورهای منطقه خاورمیانه، آن است که ایجاد گذرگاه‌های جدید، باعث کاهش مزیت ژئوپلیتیک ایران شده و درآمدهای ترانزیتی به کیسه کشورهای همسایه خواهد رفت. با ‌وجود این، سرمایه‌گذاری کشورهای همسایه در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ترانزیت حجم کالای بیشتر از طریق منطقه خلیج‌فارس می‌تواند مزایایی نیز برای ایران به ارمغان آورد.
مرکز بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نیز در یک گزارش پژوهشی با عنوان «ژئواکونومی‌‌‌‌ جدید منطقه‌‌‌‌ خلیج‌‌‌‌فارس با تاکید بر پیامدهای راه‌اندازی کریدورهای جدید» چالش‌ها و مزایای 4کریدور تاثیرگذار بر اقتصاد ایران را مورد بررسی قرار داده ‌است. بر اساس این گزارش، افزایش ثبات در منطقه، کاهش رقابت‌های مخرب و افزایش همکاری بین کشورهای منطقه و اعتلای جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی، تنها بخشی از مزایای توسعه کریدورهای خاورمیانه برای ایران است.
بسیاری از کارشناسان همچنان معتقدند که در مقوله ترانزیت دچار غفلت راهبردی هستیم؛ کریدورهایی که از ایران امکان عبور دارند، ظرفیت فوق‌‌‌العاده‌‌‌ای را ایجاد می‌کنند که این ظرفیت‌‌‌ها به دلیل غفلت از دست رفته‌‌‌اند. کشوری مانند امارات که در بندر جبل‌علی سرمایه‌گذاری کرده و بار ترانزیتی را به این بندر جذب کرده یا چین که سرمایه‌گذاری هنگفتی در کریدورهای ترانزیتی انجام داده، از این سرمایه‌گذاری درآمد مطلوبی دارد.