رشد 25درصدی حمل بار ریلی در بنادر در دستور کار
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- امید اسماعیلی - تفاهم‌نامه میان راه‌آهن و سازمان بنادر برای دستیابی به سهم ۲۵درصدی حمل بار ریلی در بنادر به امضا رسید؛ تفاهم‌نامه‌ای که در صورت اجرایی‌شدن مسیر شبکه ریلی را برای رسیدن به رکورد جابه‌جایی 54میلیون تن بار داخلی و بین‌المللی، هموار می‌کند. به نظر می‌رسد راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران این روزها به معنی واقعی در مسیر تحول قرار گرفته است. این همان وعده‌ای است که هفته گذشته جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران همزمان با اعلام خبر افزایش سرعت بازرگانی در شبکه ریلی کشور مطرح کرده بود. در این میان گزارش‌های منتشرشده در روزهای گذشته به‌ویژه ایام حملات نظامی غیرقانونی رژیم صهیونیستی به خاک ایران نشان‌دهنده افزایش نرخ جابه‌جایی مسافر است. از طرف دیگر، گزارش‌های رسمی منتشرشده حاکی کاهش حوادث ریلی از ابتدای سال‌جاری است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، قرار است سهم شبکه ریلی کشور از جابه‌جایی بار داخلی و بین‌المللی افزایش پیدا کند. افزایش سهم راه‌آهن در جابه‌جایی کالا به معنای افزایش حجم کالاهایی است که از طریق حمل‌ونقل ریلی به جای سایر روش‌های حمل‌ونقل (مانند جاده‌ای) منتقل می‌شوند. این موضوع می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، کاهش ترافیک جاده‌ای، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی هوا و مسائل زیست‌محیطی مهم باشد.
کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در کریدورهای ارتباطی مهم، وجود مبادی ورودی در سواحل خلیج‌فارس و دریاهای عمان و خزر، اتصال مراکز باری مهم به شبکه حمل‌ونقل ریلی ایمنی بیشتر و مقرون‌به‌صرفه بودن مصرف سوخت از موقعیت استراتژیک در منطقه برخوردار است و این نکته توسعه صنایع ریلی را ضروری می‌سازد. نیاز واقعی ناوگان حمل‌ونقل ریلی نیز در دوبخش نوسازی ناوگان فرسوده و افزایش تعداد ناوگان به منظور توسعه حمل‌ونقل ریلی قابل طرح است.
کارشناسان معتقدند که با افزایش بهره‌وری می‌توان با ناوگان و بار قابل حمل ریلی موجود به اهداف رسید و صرفاً برای نوسازی ناوگان باری نیاز به ناوگان نو است. ناوگان باری کشور سالانه کمتر از ۸۰هزار کیلومتر در سال (با بار و بدون بار) سیر می‌کند که این کیلومتراژ معادل روزانه کمتر از ۲۲۰کیلومتر است که نشانگر بهره‌وری پایین ناوگان باری است. با افزایش سرعت متوسط سیر واگن‌های باری به راحتی می‌توان عملكرد حمل‌ونقل ریلی باری را افزایش داد که در این صورت بدون افزایش تعداد ناوگان باری، میزان بار ریلی جابه‌جا‌شده تا دوبرابر قابلیت افزایش دارد.

هدف‌گذاری حمل ۵۴میلیون تن بار
آنطور که روابط عمومی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران گزارش داده است، جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در دومین نشست با اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به منظور بررسی مشکلات حمل بار و دستیابی به راهکارهای مناسب، افزود: با وجود اینکه در برنامه‌های توسعه کشور، سهم بار ریلی از کل بار کشور ۳۰درصد در نظر گرفته شده، اما این میزان طی دهه‌های گذشته بین ۹ تا ۱۳درصد متغیر بوده است. وی افزود: لازمه رسیدن به تکلیف در نظر گرفته‌شده برای راه‌آهن در برنامه‌های توسعه، فراهم کردن مقدمات و عزم جدی بین دستگاه‌های مختلف است.
ذاکری همچنین درباره سهم بار ریلی از بنادر کشور، گفت: رسیدن به ظرفیت ۲۵درصدی از بار موجود در بنادر در مجلس مصوب شده است که با امضای تفاهم‌نامه بین شرکت راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی، امیدواریم به نتیجه مطلوب برسیم. وی با اشاره به اینکه در حال حاضر سهم راه آهن از بار موجود در بنادری همچون امیرآباد و کاسپین قابل‌قبول نیست، تصریح کرد: وجود الزامات قانونی برای صاحبان دولتی بار می‌تواند منجربه افزایش سهم را‌آهن از کل بار کشور شود.
به گفته ذاکری، استفاده از ظرفیت‌های موجود در بخش‌های مختلف کشور، اصلاح فرایندها و پرهیز از نگاه جزیره‌ای و بخشی، از دیگر مواردی است که می‌تواند در افزایش سهم ریلی بار کشور موثر باشد. معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به عبور راه‌آهن از بحران کمبود ناوگان در سال گذشته، افزود: اکنون تعداد لکوموتیوهای آماده به کار از ۴۸۹دستگاه در مرداد و شهریور سال گذشته، به ۵۵۵دستگاه رسیده است و در حال حاضر نیز درصدد اخذ چند مجوز از دولت به منظور تامین ناوگان ریلی هستیم.

صرفه‌جویی سوخت با حمل‌ونقل ریلی
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست با بیان اینکه میزان مصرف سوخت در حمل‌ونقل جاده‌ای چهار تا هفت برابر حمل‌ونقل ریلی است، گفت: این در حالی است که با انتقال بار از جاده به روی ریل، صرفه‌جویی قابل‌توجهی رخ می‌دهد. محمدرضا رضایی، در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بندر ذخیره‌گاه نیست، بلکه محل عبور کالاست، گفت: بار باید به سرعت از بنادر کشور به پس کرانه‌ها و بنادر خشک مانند مطهری و آپرین منتقل و تخلیه شود و شبکه کامیونی حمل بار نیز دو سر بار شود تا راندمان جابه‌جایی حمل بار افزایش یابد. رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با قدردانی از عملکرد فعالان حوزه حمل‌ونقل کشور به‌ویژه کارکنان شرکت راه‌آهن، گفت: وجود فرماندهی واحد در بنادر ضروری است تا کالاهایی که به کشور وارد می‌شود بلادرنگ ترخیص و حمل شود.

افزایش سرعت بازرگانی ریلی در کشور
در حال حاضر، سرعت بازرگانی راه‌آهن‌های پیشرفته جهان دست‌کم بین ۳۰ الی ۸۰کیلومتر در ساعت بوده و البته این سرعت در برخی راه‌آهن‌های پیشرفته جهان، تا ۳۵۰کیلومتر در ساعت نیز قابل افزایش است، اما نکته دیگری که درخصوص سرعت پایین بازرگانی به‌عنوان مانعی بزرگ بر سر راه وجود دارد، محدودشدن تنوع بارهای مورد حمل است که در عمل، شبکه ریلی را از حمل بسیاری از بازارهای پرحجم و احتمالا فاسدشدنی یا حساس به زمان حمل، محروم می‌سازد. با سرعت فعلی سیر قطارهای باری در ایران، راه‌آهن تنها امکان حمل بارهایی با ماندگاری بالا و کمتر آسیب‌پذیر همچون کودهای شیمیایی، سنگ‌های معدنی، گندم و غلات و… را خواهد داشت. حال آنکه، در صورت افزایش سرعت بازرگانی، امکان استفاده از شبکه ریلی به‌عنوان ابزاری برای پست کالاهای مختلف و البته پرحجم ایجاد خواهد شد که سهم بسزایی در توسعه بازارهای ریل‌پسند ایفا می‌کند. لذا، به نظر می‌رسد با توجه هدف‌گذاری مدیرعامل راه‌آهن برای حمل ۵۴میلیون تن بار ریلی و البته ۸میلیون تن بار ترانزیتی در سال‌جاری، افزایش سرعت بازرگانی امری کاملا اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. ذکر این نکته نیز الزامی است که در صورت عدم‌افزایش سرعت سیر بار ریلی در ایران، سهم راه‌آهن از بازارهای جدید ریل‌پسند همچنان پایین بوده و عملکرد مناسبی در قیاس با بخش جاده‌ای نخواهد داشت.

کاهش ۲۳درصدی حوادث ریلی از ابتدای سال
هفته گذشته در نشست کارگروه مدیریت بحران و ارتقای ایمنی راه‌آهن، جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن اعلام کرد: اولویت ما، بهبود ارائه خدمات به ذی‌نفعان و مشتریان صنعت ریلی است. ذاکری با بیان اینکه مجموع حوادث ریلی در سه‌ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۳درصد کاهش داشته است، خاطرنشان کرد: ضرورت دارد هماهنگی بین بخش‌های مختلف صنعت ریلی بیشتر باشد تا بتوانیم این روند کاهشی را حفظ کرده و بهبود بخشیم. افزایش نظارت بر عملکرد فعالان بخش مسافری، تحلیل دقیق سوانح و تکمیل فرایندهای نظارتی، ارزیابی فرایندها و بهبود روش‌ها در تمام سطوح نظارتی، تهیه درس‌آموخته از سوانح و حوادث و برنامه‌ریزی فراگیر دوره‌های آموزشی مرتبط با کالاهای خطرناک از مواردی بود که در این نشست بر انجام آن تاکید شد.