تشدید تحریم نفتکش‌های روسیه توسط اتحادیه اروپا 
​​​​​​​گروه انرژی-سعید قلیچی-  طی روزهای گذشته هجدهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا علیه روسیه به تصویب رسیده است. این تحریم‌ها بخشی از واکنش‌های سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا در واکنش به جنگ اوکراین است. رسانه‌های بین‌المللی بسته جدید تحریم‌های اتحادیه اروپا را یکی از شدیدترین اقدامات تحریمی علیه روسیه می‌دانند. هجدهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا البته تنها محدود به یک حوزه مالی یا اقتصادی نیست.
تحریم‌های جدید مجموعه‌ای از حوزه‌های انرژی، بانکی و نظامی را هدف قرار داده است. این بسته تحریمی، روز جمعه گذشته توسط سفرای اتحادیه اروپا در بروکسل به تصویب رسید و شامل ممنوعیت هرگونه تراکنش با ۲۲بانک روسی، صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه و شرکت‌های تابعه آن، همچنین استفاده مستقیم یا غیرمستقیم از خطوط لوله گاز زیردریایی نورد استریم می‌شود. اما تحریم‌های جدید به همین جا ختم نمی‌شوند و برنامه محدودیت برای نفتکش‌ها و نفت روسیه نیز در دستور کار قرار گرفته است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، یکی از مهم‌ترین بندهای این تحریم‌ها، تغییر مکانیسم سقف قیمت نفت‌خام روسیه است. تاکنون این سقف بر ۶۰دلار به ازای هر بشکه ثابت مانده بود، اما اکنون به سازوکاری پویا تبدیل شده که همیشه ۱۵درصد پایین‌تر از میانگین قیمت بازار باقی می‌ماند. به این ترتیب، سقف جدید از ۴۷.۶دلار آغاز می‌شود و هر 6ماه با امکان تنظیم ویژه در صورت نوسانات شدید بازار به‌روزرسانی خواهد شد. ایالات متحده که در گذشته از طراحان این سقف قیمت در سطح گروه۷ بود، از کاهش آن حمایت نکرده است. همچنین تحریم‌ها ۱۱شرکت خارج از روسیه را که به دور زدن تحریم‌ها کمک کرده‌اند؛ از جمله چهارشرکت در چین و سه‌شرکت در هنگ‌کنگ هدف گرفته‌اند.

نفتکش‌های روسیه در سیبل تحریم‌ها
علاوه‌بر این، در هجدهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا علیه روسیه، ۱۰۵کشتی دیگر از ناوگان موسوم به «ناوگان سایه» که برای دور زدن سقف قیمت توسط روسیه به‌کار گرفته می‌شوند، از دسترسی به بنادر و خدمات اتحادیه اروپا محروم شدند. فهرست سیاه کشتی‌های «ناوگان سایه» حالا به بیش از ۴۰۰کشتی رسیده است. براساس برخی گزارش‌های موجود، اتحادیه اروپا در مجموع 444نفتکش مرتبط با فروش و صادرات نفت‌خام روسیه را تحریم کرده است. همچنین در حرکتی برای بستن یکی از راه‌های دور زدن تحریم‌ها، اتحادیه اروپا واردات فرآورده‌های نفتی تولیدشده از نفت‌خام روسیه که از کشورهایی مانند هند و ترکیه با برچسبی متفاوت صادر می‌شد را نیز ممنوع کرده است.
براساس خبرهای منتشرشده، برای نخستین‌بار یک کاپیتان نفتکش متعلق به ناوگان سایه و یک اپراتور خصوصی ثبت پرچم بین‌المللی نیز تحریم شده‌اند. همچنین برخی شرکت‌های بین‌المللی که در مدیریت و پشتیبانی این ناوگان نقش دارند و یک نهاد فعال در بخش گاز طبیعی مایع روسیه نیز مشمول تحریم شده‌اند.

ادامه فشارهای اتحادیه اروپا به روسیه
از مهم‌ترین اقدامات جدید، کاهش سقف قیمت نفت روسیه است؛ اقدامی که ماه‌ها مورد بحث بوده و اکنون به‌ صورت رسمی با یک سازوکار پویا و خودکار برای بازبینی منظم این سقف اجرایی شده است. این سازوکار قرار است اطمینان حاصل کند که سقف قیمت همچنان با شرایط بازار جهانی همخوانی دارد. اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در واکنش به تصویب بسته جدید گفت: «فشار ادامه دارد و ادامه خواهد داشت تا زمانی که پوتین به این جنگ پایان دهد.»
اتحادیه اروپا همچنین یک پالایشگاه در هند را هدف تحریم قرار داده که شرکت روس‌نفت روسیه در آن سهم عمده دارد. افزون‌بر آن، واردات فرآورده‌های نفتی پالایش‌شده از نفت روسیه که از طریق کشور‌های ثالث وارد می‌شوند، ممنوع شده است؛ به جز واردات از کانادا، نروژ، سوئیس، بریتانیا و ایالات متحده. این اقدام، به‌گفته کمیسیون اروپا، مسیر پشتی برای دور زدن تحریم‌ها را مسدود می‌کند. در کنار همه این اقدامات، خط لوله نورد استریم نیز مورد هدف قرار گرفته و هرگونه تراکنش مرتبط با آن، از جمله ارائه خدمات و کالا برای تکمیل یا نگهداری آن، ممنوع شده است. با وجود گستردگی تحریم‌های جدید، کرملین آن‌ها را بی‌اثر خوانده است. سخنگوی دولت روسیه، دیمیتری پسکوف، در واکنش به این تحریم‌ها گفت: «روسیه در برابر تحریم‌های غربی‌ها ایمن شده و خود را با آن‌ها تطبیق داده است.» او پیش‌بینی کرد که این اقدامات جدید، در نهایت به ضرر کشور‌هایی تمام خواهد شد که آنه‌ا را اعمال کرده‌اند.

تحریم‌های روسیه نتیجه داد؟
تحریم‌های ایالات متحده و متحدانش علیه روسیه پس از تهاجم به اوکراین در فوریه۲۰۲۲ که به تحریم‌های اعمال‌شده پس از الحاق کریمه در سال۲۰۱۴ اضافه شدند، با هدف انزوای روسیه از سیستم مالی جهانی، کاهش سودآوری بخش انرژی و تضعیف توان نظامی آن اعمال شدند. با انتخاب مجدد دونالد ترامپ، ابهاماتی درباره آینده حمایت آمریکا از اوکراین ایجاد شد، اما دولت او تحریم‌های دوره جو بایدن را لغو نکرده یا کاهش نداده است. با ادامه مذاکرات آتش‌بس بدون نتیجه، ترامپ تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید و افزایش ارسال تسلیحات به اوکراین کرده تا روسیه را به مذاکره وادار کند.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که تحریم‌ها به اقتصاد روسیه آسیب زده‌اند؛ به‌ویژه با کاهش درآمدهای نفت و گاز پس از سقف قیمتی دسامبر۲۰۲۲ و تهدید به مصادره دارایی‌های بانک مرکزی. بااین‌حال، اقتصاد روسیه با رشد ۳.۶درصدی تولید ناخالص داخلی در سال۲۰۲۴ (بیش از آمریکا و بسیاری از کشورهای غربی) به دلیل هزینه‌های جنگی بالا، فروپاشی اقتصادی را تجربه نکرده است. روسیه با استفاده از «ناوگان سایه» تانکرهای نفتی، افزایش صادرات به چین و هند و تجارت با روبل و یوآن (۹۲درصد تجارت با چین در سال۲۰۲۳) تحریم‌ها را دور زده است. برخی حامیان تحریم‌ها معتقدند، این اقدامات برای ارسال پیام نقض هنجارهای بین‌المللی و ایجاد اختلال در تأمین کالاهای حیاتی مانند دارو و قطعات هواپیما مؤثر بوده و با گذشت زمان فشار بیشتری ایجاد خواهد کرد.

برنامه روسیه برای دور زدن تحریم‌ها
پیش از این خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی نوشته بود که تحریم‌های غرب علیه روسیه، به‌‌ویژه در بخش انرژی، از جمله سخت‌ترین اقدامات اقتصادی پس از جنگ اوکراین محسوب می‌شوند. این تحریم‌ها با هدف کاهش درآمد‌های نفتی کرملین و محدود کردن توانایی روسیه در تامین مالی جنگ وضع شده‌اند. هدف اصلی این تحریم‌ها کاهش درآمد‌های کرملین، بدون ایجاد کمبود شدید عرضه در بازار‌های جهانی بوده است. با ممنوعیت واردات نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی روسیه توسط اروپا، مسکو مجبور شد برای صادرات نفت خود به دنبال بازار‌های جدیدی باشد که عمدتا در فواصل دورتری قرار دارند. هند یکی از مهم‌ترین مشتریان جدید نفت‌خام روسیه شد، اما این تغییر هزینه‌های زیادی به همراه داشت. از یک‌سو روسیه مجبور شد تا تخفیف‌هایی به خریداران ارائه دهد تا آن‌ها را به خرید نفت خود ترغیب کند و از سوی دیگر، هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش یافت که این دوعامل باعث کاهش درآمد‌های نفتی مسکو شد. سقف قیمتی که برای نفت روسیه تعیین شد نیز محدودیت‌هایی را به‌وجود آورد، زیرا شرکت‌های کشتیرانی و بیمه‌ای غربی اجازه نداشتند تا محموله‌هایی را که قیمت آن‌ها از حد مشخصی فراتر می‌رفت، حمل کنند. این مسئله باعث شد روسیه ناچار به ایجاد یک ناوگان سایه از نفتکش‌های غیررسمی شود که هزینه‌های اضافی را به همراه داشت. بااین‌حال، تحریم‌های آمریکا بر برخی کشتی‌های این ناوگان، مشکلاتی در زنجیره تامین نفتی روسیه ایجاد کرد. هرچند روسیه توانست کشتی‌های بیشتری به این ناوگان اضافه کند، اما روند کند جایگزینی نفتکش‌های توقیف‌شده، فشار‌هایی را بر صادرات این کشور وارد کرد. از طرف دیگر، برخی گزارش‌های منتشرشده حاکی از آن است که روسیه اقدام به انتقال‌های مخفیانه در سواحل عمان کرده است. در این روش، محموله‌ها از کشتی‌های تحریم‌شده به نفتکش‌های دیگر منتقل می‌شوند. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که این نفتکش‌ها اکنون به سمت چین در حال حرکت هستند. این روند هزینه و زمان انتقال نفت روسیه را افزایش داد.