نخستین محموله گازوئیل ایران به افغانستان از طریق ریل صادر شد
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- کمتر از یک‌هفته پیش بود که خبر امضای توافق‌نامه‌ای سه‌جانبه میان ایران و افغانستان و ترکیه برای اتصال شبکه ریلی این کشورها در رسانه‌ها منعکس شد. رسانه‌ها همان زمان هدف اصلی این همکاری ریلی جدید را افزایش بهره‌وری مسیرهای ریلی موجود و ایجاد یک کریدور پایدار بین سه‌کشور عنوان کردند. تحلیلگران نیز اعلام کردند که پروژه خط‌آهن خواف-هرات به‌عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی افغانستان و محور ریلی شرق جمهوری اسلامی ایران که بخشی از آن پیش‌تر با همکاری ایران ساخته شده، این قابلیت را داراست که افغانستان را از غرب به شبکه ریلی ایران و از آنجا به ترکیه و اروپا متصل می‌کند. در چنین شرایطی انتشار خبر ورود نخستین قطار باری حامل گازوئیل صادراتی ایران به ایستگاه روزنک هرات، دریچه‌ای نو به همکاری‌های اقتصادی دوکشور گشوده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، به باور کارشناسان؛ خط‌آهن خواف-هرات مزایای متعددی برای افغانستان دارد؛ از جمله تسهیل صادرات، واردات و ترانزیت کالا، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، اتصال به بازارهای جهانی از طریق ایران و رونق اقتصادی. این خط‌آهن وابستگی افغانستان به جاده‌ها را کاهش می‌دهد و نقش مهمی در خروج این کشور از انزوای جغرافیایی ایفا می‌کند. همچنین به‌عنوان بخشی از کریدور ترانزیتی شرق-غرب عمل کرده و زمینه را برای رونق معادن و ایجاد اشتغال پایدار فراهم می‌کند. علاوه‌بر این، امکان سفر ارزان و سریع برای مسافران به مشهد و دیگر شهرهای ایران را فراهم کرده و به تحکیم روابط سیاسی و اجتماعی بین دوکشور کمک می‌کند.
چند روز پیش بود که سخنگوی وزارت خدمات عمومی طالبان از آغاز کار فاز دوم خط‌آهن حیاتی خواف-هرات خبر داد و گفت: این پروژه که افغانستان را به ایران و ترکیه متصل می‌کند، تا دوسال دیگر به بهره‌برداری کامل خواهد رسید. این مقام مسئول در دولت طالبان همچنین اعلام کرد؛ کار در قطعه چهارم این خط‌آهن که شامل دوفاز بوده، در جریان است. به گفته محمداشرف حق‌شناس، یک فاز رو به تکمیل است و کار فاز دوم نیز امسال آغاز شده است. برآوردها نشان می‌دهد که با پیشرفت فاز دوم پروژه، انتظار می‌رود حجم ترانزیت به بیش از ۶میلیون تن در سال برسد و اقتصاد دوکشور را رونق بخشد.

صادرات ریلی نخستین محموله
 گازوئیل به افغانستان
روز گذشته بود که خبرگزاری‌ها از قول مصطفی رضایی، مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی ایران-افغانستان اعلام کردند که نخستین محموله سوخت گازوئیل به وزن هزار و ۱۲۰تن در قالب ۲۰واگن، شامگاه چهارم آبان از طریق خط‌آهن خواف-هرات از مرز ریلی «شمتیغ» به افغانستان صادر شده است. این مقام مسئول همچنین بیان کرده بود که با ورود نخستین قطار باری حامل گازوئیل صادراتی جمهوری اسلامی ایران به ایستگاه روزنک در ولایت هرات، فصل تازه‌ای از همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان ایران و افغانستان آغاز شد. وی ادامه داد: کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان در مرحله نخست این طرح، آمادگی دارد ماهانه بیش از ۳۰هزار تن سوخت با کیفیت را از طریق خط ریلی خواف- روزنک به افغانستان ارسال کند.
مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی ایران -افغانستان همچنین خاطرنشان کرد: انتقال این محموله‌ها بدون وابستگی به مسیرهای جاده‌ای و بدون توقف در مرز، گامی مؤثر در تسهیل حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌های تجاری خواهد بود. «رضایی» در بخش دیگری از صحبت‌های خود خط ریلی خواف- هرات را گذرگاه‌(کریدور) امن، پایدار و کارآمد برای صادرات سوخت دانست و گفت: صادرات سوخت یادشده نه‌تنها زمینه‌ساز افزایش حجم مبادلات تجاری میان دوکشور خواهد بود، بلکه مسیر را برای تامین پایدار سوخت و کالاهای اساسی افغانستان هموار می‌کند و تاثیر مثبتی بر بازار انرژی و ثبات قیمت مواد نفتی در ولایت هرات خواهد گذاشت.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سال گذشته ۶۰هزار تن کالای صادراتی و ترانزیتی از طریق راه‌آهن خواف-هرات از گذرگاه ریلی و مرزی «شمتیغ» شهرستان خواف به افغانستان انتقال یافته است. همچنین باید دانست که گذرگاه ریلی خواف-هرات با اتصال شبکه ریلی ایران به هرات در غرب افغانستان، نقش کلیدی در ارتباطات منطقه‌ای ایفا می‌کند و به‌عنوان بخشی از گذرگاه ریلی شرق به غرب جهان، مسیری ۲هزار کیلومتری را از چین، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران، ترکیه و اروپا ایجاد کرده است. گذرگاه گمرک مرزی «شمتیغ» بین ایران و افغانستان سال‌۱۳۹۹ در شهرستان مرزی خواف واقع در جنوب‌شرقی خراسان‌رضوی گشایش یافت. شمتیغ به‌عنوان گذرگاه رسمی گمرک مرزی در مسیر راه‌آهن خواف-هرات در فاصله حدود ۵۰کیلومتری با خواف قرار دارد و مرکز شهرستان ۱۵۰هزار نفری خواف در فاصله ۲۶۷کیلومتری جنوب مشهد واقع است.

خط ریلی امن برای صادرات نفت
 و فرآورده‌های نفتی
خط ریلی خواف-هرات، به‌عنوان گذرگاه امن و پایدار برای صادرات سوخت، نه‌تنها حجم مبادلات تجاری را افزایش می‌دهد، بلکه تامین پایدار سوخت و کالاهای اساسی افغانستان را تضمین کرده و بر بازار انرژی و ثبات قیمت مواد نفتی در هرات تاثیر مثبت می‌گذارد. خط خواف-هرات، بخشی از کریدور ریلی شرق به غرب جهان است و مسیری ۲هزار کیلومتری از چین، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران، ترکیه و اروپا ایجاد کرده؛ این مسیر، ترانزیت کالا و مسافر را تسهیل و وابستگی به حمل جاده‌ای را کاهش می‌دهد. گفتنی است که بنابه اعلام گمرک، ‌همچنان ترانزیت سوخت عراق از مسیر ایران به افغانستان ممنوع بوده و طبق اخبار میدانی،‌ روسیه از طریق ریل ترکمنستان و قزاقستان به دنبال نفوذ در بازار سوخت افغانستان است
صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی ایران، به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور، در سال‌های اخیر با چالش‌های تحریم‌های بین‌المللی و وابستگی به مسیرهای دریایی روبرو بوده است. با این حال، توسعه زیرساخت‌های ریلی به عنوان یک راهکار استراتژیک برای تنوع‌بخشی به مسیرهای صادراتی، در حال تحول است. در سال ۲۰۲۵، افتتاح خطوط ریلی مستقیم با همسایگان و شرکای کلیدی مانند چین و افغانستان، گامی مهم در این جهت به شمار می‌رود.
در اوایل سال‌۲۰۲۵، نخستین قطار باری مستقیم از چین به ایران از طریق کریدور ریلی آسیای مرکزی وارد شد و این خط که بخشی از ابتکار «کمربند و جاده» چین است، رسماً عملیاتی شد. این مسیر، زمان حمل کالا و نفت را از ۴۰روز دریایی به ۱۵روز کاهش می‌دهد و امکان صادرات مستقیم نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی ایران به چین را فراهم می‌کند. طبق گزارش‌ها، ۹۰درصد صادرات نفت ایران به چین است و این خط ریلی، دور زدن تنگه‌هرمز را ممکن می‌سازد؛ جایی که حضور نظامی آمریکا ریسک‌های بالایی ایجاد می‌کند. ویدئوهای منتشرشده از نخستین محموله، نشان‌دهنده ورود قطار باری به ایران است و کارشناسان آن را «تغییری در پویایی‌های تجارت جهانی» توصیف کرده‌اند.
صادرات نفتی از طریق خط‌آهن، در سال‌۲۰۲۵ از یک ایده به واقعیت تبدیل شده و ایران را در برابر تحریم‌ها مقاوم‌تر می‌سازد. با تمرکز بر خطوط چین و افغانستان، پتانسیل درآمدزایی 10-5میلیارد دلاری اضافی وجود دارد، اما موفقیت نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هاست. این تحول، نه‌تنها اقتصادی، بلکه ژئوپلیتیک است و می‌تواند تعادل قدرت در خاورمیانه را تغییر دهد. اخبار آینده، احتمالاً بر گسترش این خطوط به روسیه و اروپا تمرکز خواهد داشت.