خالی شدن سفرههای آب زیرزمینی و امنیتی که بر باد میرود
ایران روی بمب ساعتی فرونشست زمین
گروه جامعه - فرونشست زمین و ایجاد فروچالههای خطرناک، یکی از مصائب بزرگ جهان امروز است که متاسفانه در ایران کمتر به آن توجه میشود. فرونشست زمین در شهرهای بزرگ همچون تهران میتواند برجها را خم کند و مترو را از دسترس خارج کرده و خطوط انتقال نفت و گاز و آب را بشکند و متاسفانه اخبار مربوط به این بحران حالا به یک موضوع عادی تبدیل شده است و انگار تا فاجعه نرسد قرار نیست کسی چندان به آن توجه کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، هر چند با تاخیر، اما به نظر میرسد در نهایت وضعیت فرونشست زمین در ایران بالاخره آن قدر درک شد که از حدود دو سال پیش مطالعه و بررسی میزان فرونشست زمین در ایران، که گزارشهای نگران کنندهای درباره ابعاد آن منتشر شده بود، به سازمان نقشهبرداری کشور سپرده شد. برابر نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد؛ پدیده فرونشست زمین در ایران به ۹۰ برابر اندازه جهانی رسیده است.
نتایج مطالعات اخیر محققان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرشازی نشان میدهد، از ۳۱ استان، ۱۸ استان کشور در زون با خطر بالا فرونشست زمین قرار دارند و استانهای «تهران»، «خراسان رضوی»، «اصفهان»، «البرز»، «کرمان» و «قم» هرکدام با جمعیتی بالای یک میلیون نفر در ردیف استانهای با ریسک جمعیتی بالای در معرض خطر فرونشست زمین رتبهبندی شدند.
بحران امنیتی پیامد فرسایش خاک
و فرونشست زمین
مطالعــات مــربوط به فرونشست زمین در تهــران از ۲۰۰۳ آغاز شد و در سالهای اخیر برخی نهادها نیز درباره این پدیده هشدار دادند و ارقام بالاتری را نیز اعلام کردند. خرداد سال جاری، «علیرضا شهیدی» رئیس سازمان زمینشناسی خبر داده «فرونشست زمین در تهران تا ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است.» در تهران آمارها حاکی از افت سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی است. کاهش آبهای زیرزمینی و هشدار درباره تبعات آن در حالی ادامه دارد که به گــفته مقامهای وزارت جهاد کشاورزی، کاهش شدید بارندگی موجب ورود ایران به مرحله خطرناک خشکسالی شده است.
شهیدی هم چنین گفت که؛ فرونشست باعث ایجاد بحرانهای امنیتی برای کشور خواهد شد و از جمله منجر از تشدید مهاجرتهای منطقهای و مرگ گیاهان و جانوران به عنوان پیامدهای اولیه این موضوع نام برد.
رئیس سازمان زمین شناسی نیز برداشت بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی (آبخوانها) را که باعث فرونشست زمین و در نتیجه از بین رفتن این حفرهها و سفرهها شده است عامل اصلی این بحران خواند. به گفته این مقام مسئول، درحالی که جز استان گیلان همه ۳۰ استان کشور با موضوع فرونشست دست به گریبان هستند، تنها در استان اصفهان مسولان برای مقابله با این بحران به فکر هستند.
تخت جمشید پس از ۲۵۰۰ سال به فغان آمد
احداث چاههای عمیق و برداشت آبهای زیرزمینی در حریم «نقش رستم» و «تخت جشید» حالا این آثار باستانی چندین هزار ساله را در معرض نابودی قرار داده است.
بهدلیل کاهش سطح آبهای زیرزمینی در نقش رستم شکافهای متعددی بهوجود آمده و خطر فرونشست بیشتر از همیشه این آثار تاریخی را به شکل جدی تهدید میکند. ادامه برداشت از آبهای زیرزمینی و بی توجهی به وضعیت شکافها به طور جدی نقش رستم را با خطر نابودی مواجه میکند.
استان فارس در سالهای اخیر با خشکسالیهای پیاپی روبهرو بوده است. یکی ازعواقب کم آبی و خشکسالی، شکافتن دل زمین برای برداشت آبهای زیرزمینی است و در این شرایط، پدیده فرونشست زمین بهوجود میآید. پدیدهای که به بحرانی جدی در فارس تبدیل شده است.
از سال ۱۳۹۰ شکافهایی در اطراف محوطه باستانی تخت جمشید و همچنین مجموعه نقش رستم مشاهده شد. بسیاری از ترکهای نقش رستم همچنان وجود دارند و هر از گاهی نیز تشدید میشوند. نشست و فرونشست در نقش رستم هر روز بیشتر میشود و گاهی اوقات پهنای آن از ۱ تا ۶ متر است.از سوی دیگر اعضای شورای فنی تخت جمشید معتقدند هیچگونه مجوزی نباید برای حفر چاه و برداشت آبهای زیرزمینی صادر شود و اگرچه حفر هرگونه چاه نیازمند دریافت مجوز ازسوی میراث فرهنگی است، اما حدود چهار سال است که صدور تمام مجوزها به استانداری و جهاد کشاورزی واگذار شده و اداره کل میراث و گردشگری استان نیز در مقابل این خلاف سکوت کرده است.
دشتهای فارس در خطر فروریزی
براساس آخرین مطالعات سال ۹۶ دشتهایی در این استان مانند کوار، زرقان، مرودشت، داراب و فسا دچار فرونشست بحرانی شدهاند که برخی از این نقاط ۶ تا ۹ سانت فرونشست داشتهاند.
حداکثر فرونشست دشتها در فارس طبق این مطالعه مربوط به محدوده شهرستان قیر و کارزین به عمق ۱۵ سانتیمتر بوده است.
فرونشست ۴ میلیمتری زمین در سال به لحاظ جغرافیایی امری عادی است، اما بیش از این میزان وارد نقاط بحرانی میشود.
اراک تا کجا فرو میرود؟
مساله فرونشست زمین حالا تقریبا بیشتر ایران را تهدید میکند. زمین در دشت اراک پنج متر فرونشست کرده است. به گفته محمود قدبیگی، معاون حفاظت بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقهای استان مرکزی، به علت برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی، یک فرونشست با عمق پنج متر در دشت اراک رخ داده است. این فرونشست در اراضی روستای هزاوه (در شمال غرب اراک) اتفاق افتاده و موجب ایجاد شکاف در زمین و کجشدن تیرهای انتقال برق شده است. قدبیگی این حادثه را به دلیل نزدیکی به تأسیسات نفتی و خطوط انتقال آب نگرانکننده خوانده است. این مقام مسئول به ایرنا گفته بود که فرونشست زمین همچنین در دو روستای واقع در شرق اراک از جمله موجب ایجاد ترک در دیوار واحدهای مسکونی شده است.
فاصله دشت قزوین تا نابودی یک نشست دیگر
«طاهره پرهیزگاری»، مشاور استاندار قزوین، از وقوع فاجعه زیستمحیطی در دشت قزوین خبر داده بود. او گفته بود که: «در جهان از فرونشست چهار میلیمتری به عنوان بحران یاد میکنند، ولی در دشت قزوین ۲۰ سانتیمتر فرونشست زمین را شاهد هستیم که باید عنوان کرد که از بحران عبور کردهایم و این یک فاجعه است.» به گزارش ایسنا، مشاور استاندار قزوین در امور زیستمحیطی نیز با اشاره به این که «دشت قزوین تنها دشت پهناور و همرفت کشور است»، گفت بود که: «قزوین ظرفیت توسعه در بخش کشاورزی را ندارد و باید به دنبال اشتغالی به غیر از کشاورزی بود.» او توضیح داد که «در حال حاضر چاههای مجاز به صورت غیرمجاز مورد بهرهبرداری قرار میگیرند و اگر چاهی را از کشاورز میگیریم باید شغل جایگزین برای او داشته باشیم که در حال حاضر این تدبیر وجود ندارد.»
خطر بیخ گوش راه آهن تهران و فرودگاه امام خمینی
فرونشست زمین در تهران از مناطق کشاورزی شروع شده و حالا رفته رفته به سمت مناطق شهری در حرکت است و نرخ فرونشست در نقاطی از دشت تهران ۲۵ سانتی متر است.
بخشهایی از دشت ورامین و خطوط ریلی آن به همراه بستر فرودگاه امام از جمله نقاطی هستند که فرونشست زمین در آن میتواند خطر تهدید زیرساختهای حملو نقلی را به دنبال داشته باشد و در فرودگاه امام به ویژه به خطر افتادن امنیت پروازهاپژوهشها در ایران تاکید دارد مناطقی از ملارد، شهریار و ورامین محل اصلی فرونشست هستند.
نقشه میزان فرونشست زمین در نقاط مختلف استان های تهران و البرز
آمار مربوط به فرونشست در شهر ورامین کمتر است، اما در دشت ورامین خط ریل راه آهن مهمی قرار دارد که فرونشست درآن بسیار جدی است.سال ۱۳۹۷ نیز مجله علمی «نیچر» در گزارشی اعلام کرد که بخشهایی از تهران سالانه ۲۵ سانتیمتر نشست میکند که یکی از بالاترین اعداد فرونشست در جهان است. در آن گزارش گفته شده بود که: «پژوهشگران اعلام کردهاند که زمینهای اطراف فرودگاه امام سالانه پنج سانتیمتر نشست میکنند.»
حالا و با وضعیتی که ۳۰ استان کشور را درگیر خود کرده است، همین امروز و حالا نیز برای یافتن هر راه حلی شاید دیر باشد و ایران همین امروز نیازمند پیگیری فوری در این زمینه است.
به گزارش اقتصادسرآمد، هر چند با تاخیر، اما به نظر میرسد در نهایت وضعیت فرونشست زمین در ایران بالاخره آن قدر درک شد که از حدود دو سال پیش مطالعه و بررسی میزان فرونشست زمین در ایران، که گزارشهای نگران کنندهای درباره ابعاد آن منتشر شده بود، به سازمان نقشهبرداری کشور سپرده شد. برابر نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد؛ پدیده فرونشست زمین در ایران به ۹۰ برابر اندازه جهانی رسیده است.
نتایج مطالعات اخیر محققان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرشازی نشان میدهد، از ۳۱ استان، ۱۸ استان کشور در زون با خطر بالا فرونشست زمین قرار دارند و استانهای «تهران»، «خراسان رضوی»، «اصفهان»، «البرز»، «کرمان» و «قم» هرکدام با جمعیتی بالای یک میلیون نفر در ردیف استانهای با ریسک جمعیتی بالای در معرض خطر فرونشست زمین رتبهبندی شدند.
بحران امنیتی پیامد فرسایش خاک
و فرونشست زمین
مطالعــات مــربوط به فرونشست زمین در تهــران از ۲۰۰۳ آغاز شد و در سالهای اخیر برخی نهادها نیز درباره این پدیده هشدار دادند و ارقام بالاتری را نیز اعلام کردند. خرداد سال جاری، «علیرضا شهیدی» رئیس سازمان زمینشناسی خبر داده «فرونشست زمین در تهران تا ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است.» در تهران آمارها حاکی از افت سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی است. کاهش آبهای زیرزمینی و هشدار درباره تبعات آن در حالی ادامه دارد که به گــفته مقامهای وزارت جهاد کشاورزی، کاهش شدید بارندگی موجب ورود ایران به مرحله خطرناک خشکسالی شده است.
شهیدی هم چنین گفت که؛ فرونشست باعث ایجاد بحرانهای امنیتی برای کشور خواهد شد و از جمله منجر از تشدید مهاجرتهای منطقهای و مرگ گیاهان و جانوران به عنوان پیامدهای اولیه این موضوع نام برد.
رئیس سازمان زمین شناسی نیز برداشت بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی (آبخوانها) را که باعث فرونشست زمین و در نتیجه از بین رفتن این حفرهها و سفرهها شده است عامل اصلی این بحران خواند. به گفته این مقام مسئول، درحالی که جز استان گیلان همه ۳۰ استان کشور با موضوع فرونشست دست به گریبان هستند، تنها در استان اصفهان مسولان برای مقابله با این بحران به فکر هستند.
تخت جمشید پس از ۲۵۰۰ سال به فغان آمد
احداث چاههای عمیق و برداشت آبهای زیرزمینی در حریم «نقش رستم» و «تخت جشید» حالا این آثار باستانی چندین هزار ساله را در معرض نابودی قرار داده است.
بهدلیل کاهش سطح آبهای زیرزمینی در نقش رستم شکافهای متعددی بهوجود آمده و خطر فرونشست بیشتر از همیشه این آثار تاریخی را به شکل جدی تهدید میکند. ادامه برداشت از آبهای زیرزمینی و بی توجهی به وضعیت شکافها به طور جدی نقش رستم را با خطر نابودی مواجه میکند.
استان فارس در سالهای اخیر با خشکسالیهای پیاپی روبهرو بوده است. یکی ازعواقب کم آبی و خشکسالی، شکافتن دل زمین برای برداشت آبهای زیرزمینی است و در این شرایط، پدیده فرونشست زمین بهوجود میآید. پدیدهای که به بحرانی جدی در فارس تبدیل شده است.
از سال ۱۳۹۰ شکافهایی در اطراف محوطه باستانی تخت جمشید و همچنین مجموعه نقش رستم مشاهده شد. بسیاری از ترکهای نقش رستم همچنان وجود دارند و هر از گاهی نیز تشدید میشوند. نشست و فرونشست در نقش رستم هر روز بیشتر میشود و گاهی اوقات پهنای آن از ۱ تا ۶ متر است.از سوی دیگر اعضای شورای فنی تخت جمشید معتقدند هیچگونه مجوزی نباید برای حفر چاه و برداشت آبهای زیرزمینی صادر شود و اگرچه حفر هرگونه چاه نیازمند دریافت مجوز ازسوی میراث فرهنگی است، اما حدود چهار سال است که صدور تمام مجوزها به استانداری و جهاد کشاورزی واگذار شده و اداره کل میراث و گردشگری استان نیز در مقابل این خلاف سکوت کرده است.
دشتهای فارس در خطر فروریزی
براساس آخرین مطالعات سال ۹۶ دشتهایی در این استان مانند کوار، زرقان، مرودشت، داراب و فسا دچار فرونشست بحرانی شدهاند که برخی از این نقاط ۶ تا ۹ سانت فرونشست داشتهاند.
حداکثر فرونشست دشتها در فارس طبق این مطالعه مربوط به محدوده شهرستان قیر و کارزین به عمق ۱۵ سانتیمتر بوده است.
فرونشست ۴ میلیمتری زمین در سال به لحاظ جغرافیایی امری عادی است، اما بیش از این میزان وارد نقاط بحرانی میشود.
اراک تا کجا فرو میرود؟
مساله فرونشست زمین حالا تقریبا بیشتر ایران را تهدید میکند. زمین در دشت اراک پنج متر فرونشست کرده است. به گفته محمود قدبیگی، معاون حفاظت بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقهای استان مرکزی، به علت برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی، یک فرونشست با عمق پنج متر در دشت اراک رخ داده است. این فرونشست در اراضی روستای هزاوه (در شمال غرب اراک) اتفاق افتاده و موجب ایجاد شکاف در زمین و کجشدن تیرهای انتقال برق شده است. قدبیگی این حادثه را به دلیل نزدیکی به تأسیسات نفتی و خطوط انتقال آب نگرانکننده خوانده است. این مقام مسئول به ایرنا گفته بود که فرونشست زمین همچنین در دو روستای واقع در شرق اراک از جمله موجب ایجاد ترک در دیوار واحدهای مسکونی شده است.
فاصله دشت قزوین تا نابودی یک نشست دیگر
«طاهره پرهیزگاری»، مشاور استاندار قزوین، از وقوع فاجعه زیستمحیطی در دشت قزوین خبر داده بود. او گفته بود که: «در جهان از فرونشست چهار میلیمتری به عنوان بحران یاد میکنند، ولی در دشت قزوین ۲۰ سانتیمتر فرونشست زمین را شاهد هستیم که باید عنوان کرد که از بحران عبور کردهایم و این یک فاجعه است.» به گزارش ایسنا، مشاور استاندار قزوین در امور زیستمحیطی نیز با اشاره به این که «دشت قزوین تنها دشت پهناور و همرفت کشور است»، گفت بود که: «قزوین ظرفیت توسعه در بخش کشاورزی را ندارد و باید به دنبال اشتغالی به غیر از کشاورزی بود.» او توضیح داد که «در حال حاضر چاههای مجاز به صورت غیرمجاز مورد بهرهبرداری قرار میگیرند و اگر چاهی را از کشاورز میگیریم باید شغل جایگزین برای او داشته باشیم که در حال حاضر این تدبیر وجود ندارد.»
خطر بیخ گوش راه آهن تهران و فرودگاه امام خمینی
فرونشست زمین در تهران از مناطق کشاورزی شروع شده و حالا رفته رفته به سمت مناطق شهری در حرکت است و نرخ فرونشست در نقاطی از دشت تهران ۲۵ سانتی متر است.
بخشهایی از دشت ورامین و خطوط ریلی آن به همراه بستر فرودگاه امام از جمله نقاطی هستند که فرونشست زمین در آن میتواند خطر تهدید زیرساختهای حملو نقلی را به دنبال داشته باشد و در فرودگاه امام به ویژه به خطر افتادن امنیت پروازهاپژوهشها در ایران تاکید دارد مناطقی از ملارد، شهریار و ورامین محل اصلی فرونشست هستند.
نقشه میزان فرونشست زمین در نقاط مختلف استان های تهران و البرز
آمار مربوط به فرونشست در شهر ورامین کمتر است، اما در دشت ورامین خط ریل راه آهن مهمی قرار دارد که فرونشست درآن بسیار جدی است.سال ۱۳۹۷ نیز مجله علمی «نیچر» در گزارشی اعلام کرد که بخشهایی از تهران سالانه ۲۵ سانتیمتر نشست میکند که یکی از بالاترین اعداد فرونشست در جهان است. در آن گزارش گفته شده بود که: «پژوهشگران اعلام کردهاند که زمینهای اطراف فرودگاه امام سالانه پنج سانتیمتر نشست میکنند.»
حالا و با وضعیتی که ۳۰ استان کشور را درگیر خود کرده است، همین امروز و حالا نیز برای یافتن هر راه حلی شاید دیر باشد و ایران همین امروز نیازمند پیگیری فوری در این زمینه است.
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
سفرهای استانی رئیسی تأثیر مثبت بر ذهن مردم دارد
-
ایران روی بمب ساعتی فرونشست زمین
-
کاری که وزارت نیرو با مردم سرزمین من کرد، چنگیز خان با ایران نکرد
-
پوزه هر دشمنی را به خاک میکوبیم
-
آمادگی پکن برای تامین واکسن«کرونا» به هر میزان
-
بازگشاییها با برنامهریزی و نظارت دقیق باشد
-
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی : امهال وام کرونا تا پایان ۱۴۰۰
-
ولی الله سیف به ۱۰ سال و احمد عراقچی به ۸ سال حبس محکوم شدند
-
رییس پلیس راهور ناجا : پلیس پیشنهادی برای افزایش مبلغ جرایم رانندگی نداده است
-
باید از تجربه کشورهای غربی برای بازگشایی مدارس استفاده کنیم
اخبار روز
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد