در اخبار بورس نیویورک، هفته پیش اعلام شد؛ سهام شرکت هواپیمایی Joby Aviation Inc با نماد JOBY پس از ادغام با یک "شرکت به مقصد خاص تصاحب" یا Special Purpose Acquisition Company یا SPAC با جهش ٢٠ درصدی به ١٠.۶٢ دلار رسید.
تاکسی‌های برقی هوایی عمودپرواز یا eVTOL قادر به حمل ۴ مسافر و یک خلبان به مسافت ٢۴٠ کیلومتر با هر بار شارژ و با سرعت ٣٢٠ کیلومتر در ساعت است.
بویینگ، ایرباس، هیوندای و تویوتا؛ بازیگران و رقیبان اصلی این صنعت هستند که سهام این شرکت‌ها به جهت سرمایه‌گذاری آنها در صنعت eVTOL مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.
ناگفته نماند که شرکت آمازون هم هواپیماهای ترابری برقی عمودپرواز یا eVTOL خود را با نام Alia توسعه داده که ادعا می‌کند خیلی زودتر از عمومی شدن تاکسی‌های eVTOL؛ تجاری و عمومی شوند. این کارگوهای هوایی تماما برقی و شارژی قادر خواهند بود تا وزن ۵٧٠ کیلوگرم بار را تا مسافت ٣٢٠ کیلومتر و با سرعت ۴٠٠ کیلومتر در ساعت جابجا کنند.
سهام رقیب شرکت جابی؛ یعنی آرکر یا Archer Aviation Inc هم پس از انجام معامله با یک اسپک در ماه سپتامبر امسال در بورس نیویورک با نماد ACHR لیست شد.
اسپک چیست؟ اسپک‌ها یا شرکت‌های چک سفید (به این جهت که سرمایه‌گذاران، ایده‌ای در خصوص اینکه سرمایه آنها در چه شرکتی بکار گرفته خواهد شد) در بورس‌ها به منظور تصاحب یا ادغام با یک استارت‌آپ، توسط افراد خبره در یک حوزه، تاسیس و در بورس عرضه اولیه و لیست می‌شوند و به محض انجام موفق معاملات، شرکت‌های ادغام یا تصاحب شده؛ در واقع عرضه اولیه می شوند! موسسان و بانیان اسپک‌ها، در ابتدا شرکت‌هایی را برای تصاحب یا ادغام مد نظر دارند اما به منظور عدم افشای اطلاعات محرمانه در فرایند عرضه اولیه، در خصوص اهداف مورد نظر، نامی اعلام نمی‌کنند.
نکته قابل توجه اینکه SPAC ها بیش از سه دهه است که در بازارها وجود دارند اما اخیرا تعداد آنها به شکل فزاینده‌ای رو به گسترش می باشد.
به عنوان مثال؛ در سال ٢٠١٠ تنها ٢ اسپک وارد بازار شدند و در سال ٢٠٢٠ تعداد ٢۴٧ اسپک وارد عرصه شده‌اند و توانسته اند ٨٠ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جذب کنند و تنها در فصل اول ٢٠٢١ تعداد ٢٩۵ اسپک توانسته‌اند ٩۶ میلیارد دلار سرمایه جذب کنند.
اسپک‌ها هیچ عملیات اجرایی ندارند و همانگونه که گفته شد، در خصوص شرکت مورد هدف هم هیچ اظهار نظر علنی و رسمی صورت نمی گیرد.
رنج سرمایه‌گذاران در این شرکت‌ها؛ از پی ای ها (Private Equities) گرفته تا سرمایه‌گذاران خرد است. پس از تامین مالی، اسپک‌ها نهایتا ٢ سال فرصت دارند تا وجوه بدست آمده را برای ادغام یا تصاحب استفاده کنند و طی این دو سال و قبل از سرمایه‌گذاری، وجوه را در حساب سپرده سرمایه‌گذاری کرده (سود بدست آمده می‌تواند به عنوان سرمایه در گردش آنها بکار گرفته شود) و در صورت عدم انجام معامله، وجوه را به سرمایه‌گذاران بر می‌گردانند.
در پایان ذکر سه نکته حائز اهمیت است:
اولا؛ دوران نفت و انرژی‌های فسیلی به سرعت در حال اتمام است و هر کشوری بتواند از این تله خارج شده و پارادایم شیفت درستی به سمت انرژی‌های پاک داشته باشد، خواهد توانست در عرصه تجارت بین‌الملل، سهم مناسبی داشته باشد. اینکه عمده توان مدیریتی کشور صرف فروش نفت و چانه‌زنی برای بدست آوردن پول آن می‌شود؛ زمانی نه چندان دور دیگر سالبه به انتفاء موضوع خواهد شد.
عمده نوآوری‌ها و پیشرفت‌های فن‌آوری جهان، مدیون استارت آپ‌ها و شرکت‌های خطرپذیر می‌باشد و راه‌های سرمایه‌گذاری سنتی با انتظار دریافت سود ثابت؛ جز به ترویج بانک‌ها و موسسات مالی شکننده در مقابل سیکل‌های رونق و رکود اقتصادی و عقب افتادن سرمایه از تورم و نقش‌آفرینی در رشد و توسعه نمی انجامد.
استارت‌آپ‌ها بدون تبادل فن‌آوری‌ها و مزیت‌های رقابتی بین‌المللی؛ نمی‌توانند منجر به جهش اقتصادی پایدار و کسب سهم در بازارهای بین‌المللی شوند.
... و در پایان اینکه امید است به زودی شاهد لانچ شدن اولین اسپک در بورس تهران باشیم.
*کارشناس ارشد تامین مالی ‌بین‌المللی