با روند افزایشی قیمتها، فقیرزدایی رخ می دهد نه فقرزدایی!
مسئولان هیچ تعریفی از فقر مطلق ندارند
گروه اقتصاد- آلبرت بغزیان میگوید که «تا زمانی که نظارت بر قیمتها وجود نداشته باشد هر گونه سیاست حمایتی، پرداخت نقدی و کالابرگی تنها مسکنی موقت است و با رهاسازی بازار در نهایت قیمتها چنان رشد میکند که همچون سیلی به صورت این طبقه برخورد میکند و بعد باز باید عددها را اصلاح کنیم و در پی یافتن کف درآمد و معیشت برای فقر مطلق یابی باشیم.
اظهارات و دستورات رئیس دولت برای ریشه کن شدن فقر در حالی صادر میشود که اقدامات و تصمیمات دولت تاکنون منجر به افزایش شدید قیمت کالاها و تشدید فقر بین مردم شده است. از سوی دیگر امروز نیز در لایحه بودجه سال آینده تصویب شد که ارز ترجیحی حذف شود که کارشناسان بارها نسبت به پیامدهای چنین تصمیمی در شرایط فعلی کشور هشدار دادهاند.
افزایش روز افزون قیمت ها، رها شدن کنترل بازار و حتی حذف ارز ترجیحی را میتوان بخشی از این بحران جدی در ماههای اخیر دانست.
اما فقر مطلق که حالا دستوری از سوی رئیس جمهور برای ریشه کنی این بحران اقتصادی، در تنها دو هفته صادر شده است، چیست و چه تعریفی از فقر را شامل میشود؟ فقر مطلق به وضعیتی گفته میشود که در آن افراد از منابع ضروری برای ادامهٔ زندگی بهکلی محروم هستندو در تداوم زندگی دچار مشکل میشوند. شهروندان این طبقه اقتصادی از تأمین نیازهای اساسی از قبیل خوراک، پوشاک و سرپناه ناتوانند. بنا بر تعریف بانک جهانی، کمتر از ۱/۹۰ دلار درآمد در روز بعنوان خط جهانی فقر مطلق شناخته میشود. امروزه حدود ۷۶۷ میلیون نفر در فقر مطلق زندگی میکنند. تقریباً دو سوم فقرا در مناطق روستایی زندگی میکنند و اکثریت آنها در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا متمرکز شدهاند.
فقیر مطلق بهطور کلی به خانواری گفته میشود که «نتواند مجموعه کالاها و خدمات لازم برای دستیابی به سطحی از زندگی متناظر با حداقل ممکن رفاه را تامین کند.» از این رو برای تشخیص و تعیین خانوارهای فقیر مطلق ابتدا باید این معیار تجربی که در ادبیات اقتصادی به آن خط فقر گفته میشود، محاسبه و مشخص شود.آن چه، اما تاکنون به قطعیت میتوان گفت این است که هیچ یک از مسوولان بهطور صریح و روشن منظور خود را از فقر مطلق بیان نمیکنند و فقط به بیان و تکرار واژه آن بسنده میکنند. مسوولان در دولتهای مختلف به طور معمول به کمیتی معادل ۷۰ درصد حداقل دستمزد بهعنوان سقف پرداختهای انتقالی به خانوارهای فقیر اشاره میشود که از یکسو با مشخص نبودن حداقل دستمزد در سال آتی هنوز نمیتوان برآورد درستی از خط فقر مطلق مورد نظر دولت داشت و ازسوی دیگر گره زدن خط فقر مطلق به حداقل دستمزد که خود کمیتی است که در چانهزنی بین دولت، کارگران و کارفرمایان تعیین میشود، نشان میدهد که مفهوم «تامین حداقل ممکن رفاه» در تعریف دولت از خط فقر مطلق غایب است.
روند افزایشی فراگیری فقر در یک دهه اخیر
در سال ۱۳۹۶ احسان خاندوزی که در آن زمان تنها اقتصاددانی نزدیک به طیف اصولگرایان محسوب میشد و حالا وزیر اقتصاد دولت ابراهیم رئیسی است، خبر داده بود که «۱۵ تا ۲۰ درصد مردم کشور ما در فقر مطلق هستند» خاندوزی در آن زمان در گفتگو با تسنیم گفته بود که «بر اساس بررسی ها، ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد جامعه در فقر مطلق قرار دارند و ۳۰ درصد جمعیت؛ نیازمند حمایت هستند.»در سال ۱۳۹۷، اما «حسین راغفر» آمار شهروندانی که با فقر مطلق زندگی میکنند را ۳۳ درصد دانسته بود. این استاد دانشگاه خط فقر مطلق برای یک خانواده چهار نفره شهری در سال ۹۶ حدود چهار میلیون تومان دانسته و گفته بود که: «بر اساس محاسبات صورت گرفته در سالهای اخیر، ۳۳ درصد جمعیت کشور دچار «فقر مطلق» هستند.».اما شاید دقیقترین گزارش خط فقر در ایران را باید گزارشی دانست که در سال ۱۴۰۰ منتشر شد. گزارشی که در مرداد سال جاری منتشر شد و ابعاد ترسناکی از گسترش فقر در خانوادههای ایرانی را به مخاطب نشان میداد.مطابق بررسی این گزارش، خط فقر سرانه سال ۱۳۹۹ معادل یک میلیون و ۲۵۴هزار تومان است. همچنین خط فقر در این سال، برای خانوارهای سه نفره، ۲میلیون و ۷۵۸ هزار تومان و برای خانوادههای چهارنفره این رقم برابر ۳میلیون و ۳۸۵ هزار تومان برآورد شده است. بررسی دادهها نشان میدهد خط فقر سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، رشدی ۳۸درصدی داشته که مهمترین عامل افزایش خط فقر در سال ۹۹ تورم بالا در دو بخش خوراکیها و مسکن بوده است. همچنین بر اساس دادههای هزینه و درآمد، در سال ۹۸ یکسوم خانوارهای ایرانی در زیر خط فقر قرار داشتهاند؛ موضوعی که به آن «نرخ فقر» گفته میشود. این گزارش درباره نرخ فقر سال ۹۹ آماری را منتشر نکرده؛ اما میتوان پیشبینی کرد این نرخ در سال گذشته نیز افزایش یافته است.
«آلبرت بغزیان» اقتصاددان و استاد دانشگاه، اما در رابطه با مساله فقر مطلق و دستور تازه رئیس دولت درای باره به «اقتصاد ۲۴» میگوید: «مرحله اول برای ریشه کنی یا کم کردن فقر مطلق این است که اساسا ما فقرمطلق را تعریف کنیم. گاهی وقتی از فقر حرف میزنیم، مساله فقر نسبی است که شهروندان یک کشور را در مقایسه با شهروندان کشورهای دیگر یا کشورهای همسایه یا حتی شرایط کشورهای همانند، مقایسه میکنیم و در این مقایسه شهروند فقیرتر را دارای فقر نسبی میدانند؛ یا در رده درآمدی یک شهروند را نسبت به همان رده درآمدی مقایسه کرده و نتیجه میگیرند که کدام شهروند فقیرتر است. اما در مورد مسله فقر مطلق برای خود مجموعه دولت هنوز تعریف این فقر مطلق هنوز مشخص نیست.»
این استاد دانشگاه در ادامه میگوید: «تعریف فقر مطلق در سادهترین شکل آن را میتوان این دانست که شهروندانی به نیازهای اصلی هم، چون مسکن، غذا، پوشاک، درمان و بهداشت و ... دسترسی نداشته باشد را در طبقه فقر مطلق قرار میدهند. در واقع وضعیت فقر مطلق، وضعیتی است که در آن شخص درآمدی به اندازه هزینه زنده ماندن، توجه کنید با زنده بودن متفاوت است؛ را کسب کند و فقط بتواند زنده بماند. این شرایط را میتوان فقر مطلق تعریف کرد.»بغزیان با اشاره به تعریف و مساله رقم درآمد در طبقه بندی فقر مطلق میگوید: «متاسفانه اگر در سخنان مسولان کشور دقت کنید در این زمینه تعریف مشخصی در ادبیات مسولان وجود ندارد. به نظر میرسد خود رئیس دولت نیز بیشتر تحت تاثیر مشاورانشان به این موضوع پرداخته و توجه میکند و حتی سخنان گفته شده درباره موضوع فقر مطلق نیز نشان از ساده انگاری در این مساله را نشان میدهد.»او در ادامه و برای توضیح میگوید که: «برای درک بهتر این ساده انگاری فرض کنید رقمی مثل معادل ایکس تومان، حداقل معیشت یا همان خط فقر مطلق باشد (که حتی خود این رقم نیز هنوز به درستی پیدا نشده است) خب با توجه به نوسان در قیمت ها، عملا این رقم یافته شده فرضتی نیز، حتی ثابت باقی نمیمانند، چرا که رقم کف پیدا شده امروز میتواند در یک هفته به طور کامل دچار تغییر شود. یعنی مبلغی که برای کف معیشت یا مرز خط فقر مطلق در اسفند ۱۴۰۰ ثبت میشود، در فرودین سال ۱۴۰۱ میتواند به طور کامل تغییر کند، چرا که به معنای واقعی کلمه دولت قیمتها را رها کرده و به جای رسیدگی به قیمتها در پی پرداخت پول یا کالابرگ به شهروندان است.»
اظهارات و دستورات رئیس دولت برای ریشه کن شدن فقر در حالی صادر میشود که اقدامات و تصمیمات دولت تاکنون منجر به افزایش شدید قیمت کالاها و تشدید فقر بین مردم شده است. از سوی دیگر امروز نیز در لایحه بودجه سال آینده تصویب شد که ارز ترجیحی حذف شود که کارشناسان بارها نسبت به پیامدهای چنین تصمیمی در شرایط فعلی کشور هشدار دادهاند.
افزایش روز افزون قیمت ها، رها شدن کنترل بازار و حتی حذف ارز ترجیحی را میتوان بخشی از این بحران جدی در ماههای اخیر دانست.
اما فقر مطلق که حالا دستوری از سوی رئیس جمهور برای ریشه کنی این بحران اقتصادی، در تنها دو هفته صادر شده است، چیست و چه تعریفی از فقر را شامل میشود؟ فقر مطلق به وضعیتی گفته میشود که در آن افراد از منابع ضروری برای ادامهٔ زندگی بهکلی محروم هستندو در تداوم زندگی دچار مشکل میشوند. شهروندان این طبقه اقتصادی از تأمین نیازهای اساسی از قبیل خوراک، پوشاک و سرپناه ناتوانند. بنا بر تعریف بانک جهانی، کمتر از ۱/۹۰ دلار درآمد در روز بعنوان خط جهانی فقر مطلق شناخته میشود. امروزه حدود ۷۶۷ میلیون نفر در فقر مطلق زندگی میکنند. تقریباً دو سوم فقرا در مناطق روستایی زندگی میکنند و اکثریت آنها در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا متمرکز شدهاند.
فقیر مطلق بهطور کلی به خانواری گفته میشود که «نتواند مجموعه کالاها و خدمات لازم برای دستیابی به سطحی از زندگی متناظر با حداقل ممکن رفاه را تامین کند.» از این رو برای تشخیص و تعیین خانوارهای فقیر مطلق ابتدا باید این معیار تجربی که در ادبیات اقتصادی به آن خط فقر گفته میشود، محاسبه و مشخص شود.آن چه، اما تاکنون به قطعیت میتوان گفت این است که هیچ یک از مسوولان بهطور صریح و روشن منظور خود را از فقر مطلق بیان نمیکنند و فقط به بیان و تکرار واژه آن بسنده میکنند. مسوولان در دولتهای مختلف به طور معمول به کمیتی معادل ۷۰ درصد حداقل دستمزد بهعنوان سقف پرداختهای انتقالی به خانوارهای فقیر اشاره میشود که از یکسو با مشخص نبودن حداقل دستمزد در سال آتی هنوز نمیتوان برآورد درستی از خط فقر مطلق مورد نظر دولت داشت و ازسوی دیگر گره زدن خط فقر مطلق به حداقل دستمزد که خود کمیتی است که در چانهزنی بین دولت، کارگران و کارفرمایان تعیین میشود، نشان میدهد که مفهوم «تامین حداقل ممکن رفاه» در تعریف دولت از خط فقر مطلق غایب است.
روند افزایشی فراگیری فقر در یک دهه اخیر
در سال ۱۳۹۶ احسان خاندوزی که در آن زمان تنها اقتصاددانی نزدیک به طیف اصولگرایان محسوب میشد و حالا وزیر اقتصاد دولت ابراهیم رئیسی است، خبر داده بود که «۱۵ تا ۲۰ درصد مردم کشور ما در فقر مطلق هستند» خاندوزی در آن زمان در گفتگو با تسنیم گفته بود که «بر اساس بررسی ها، ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد جامعه در فقر مطلق قرار دارند و ۳۰ درصد جمعیت؛ نیازمند حمایت هستند.»در سال ۱۳۹۷، اما «حسین راغفر» آمار شهروندانی که با فقر مطلق زندگی میکنند را ۳۳ درصد دانسته بود. این استاد دانشگاه خط فقر مطلق برای یک خانواده چهار نفره شهری در سال ۹۶ حدود چهار میلیون تومان دانسته و گفته بود که: «بر اساس محاسبات صورت گرفته در سالهای اخیر، ۳۳ درصد جمعیت کشور دچار «فقر مطلق» هستند.».اما شاید دقیقترین گزارش خط فقر در ایران را باید گزارشی دانست که در سال ۱۴۰۰ منتشر شد. گزارشی که در مرداد سال جاری منتشر شد و ابعاد ترسناکی از گسترش فقر در خانوادههای ایرانی را به مخاطب نشان میداد.مطابق بررسی این گزارش، خط فقر سرانه سال ۱۳۹۹ معادل یک میلیون و ۲۵۴هزار تومان است. همچنین خط فقر در این سال، برای خانوارهای سه نفره، ۲میلیون و ۷۵۸ هزار تومان و برای خانوادههای چهارنفره این رقم برابر ۳میلیون و ۳۸۵ هزار تومان برآورد شده است. بررسی دادهها نشان میدهد خط فقر سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، رشدی ۳۸درصدی داشته که مهمترین عامل افزایش خط فقر در سال ۹۹ تورم بالا در دو بخش خوراکیها و مسکن بوده است. همچنین بر اساس دادههای هزینه و درآمد، در سال ۹۸ یکسوم خانوارهای ایرانی در زیر خط فقر قرار داشتهاند؛ موضوعی که به آن «نرخ فقر» گفته میشود. این گزارش درباره نرخ فقر سال ۹۹ آماری را منتشر نکرده؛ اما میتوان پیشبینی کرد این نرخ در سال گذشته نیز افزایش یافته است.
«آلبرت بغزیان» اقتصاددان و استاد دانشگاه، اما در رابطه با مساله فقر مطلق و دستور تازه رئیس دولت درای باره به «اقتصاد ۲۴» میگوید: «مرحله اول برای ریشه کنی یا کم کردن فقر مطلق این است که اساسا ما فقرمطلق را تعریف کنیم. گاهی وقتی از فقر حرف میزنیم، مساله فقر نسبی است که شهروندان یک کشور را در مقایسه با شهروندان کشورهای دیگر یا کشورهای همسایه یا حتی شرایط کشورهای همانند، مقایسه میکنیم و در این مقایسه شهروند فقیرتر را دارای فقر نسبی میدانند؛ یا در رده درآمدی یک شهروند را نسبت به همان رده درآمدی مقایسه کرده و نتیجه میگیرند که کدام شهروند فقیرتر است. اما در مورد مسله فقر مطلق برای خود مجموعه دولت هنوز تعریف این فقر مطلق هنوز مشخص نیست.»
این استاد دانشگاه در ادامه میگوید: «تعریف فقر مطلق در سادهترین شکل آن را میتوان این دانست که شهروندانی به نیازهای اصلی هم، چون مسکن، غذا، پوشاک، درمان و بهداشت و ... دسترسی نداشته باشد را در طبقه فقر مطلق قرار میدهند. در واقع وضعیت فقر مطلق، وضعیتی است که در آن شخص درآمدی به اندازه هزینه زنده ماندن، توجه کنید با زنده بودن متفاوت است؛ را کسب کند و فقط بتواند زنده بماند. این شرایط را میتوان فقر مطلق تعریف کرد.»بغزیان با اشاره به تعریف و مساله رقم درآمد در طبقه بندی فقر مطلق میگوید: «متاسفانه اگر در سخنان مسولان کشور دقت کنید در این زمینه تعریف مشخصی در ادبیات مسولان وجود ندارد. به نظر میرسد خود رئیس دولت نیز بیشتر تحت تاثیر مشاورانشان به این موضوع پرداخته و توجه میکند و حتی سخنان گفته شده درباره موضوع فقر مطلق نیز نشان از ساده انگاری در این مساله را نشان میدهد.»او در ادامه و برای توضیح میگوید که: «برای درک بهتر این ساده انگاری فرض کنید رقمی مثل معادل ایکس تومان، حداقل معیشت یا همان خط فقر مطلق باشد (که حتی خود این رقم نیز هنوز به درستی پیدا نشده است) خب با توجه به نوسان در قیمت ها، عملا این رقم یافته شده فرضتی نیز، حتی ثابت باقی نمیمانند، چرا که رقم کف پیدا شده امروز میتواند در یک هفته به طور کامل دچار تغییر شود. یعنی مبلغی که برای کف معیشت یا مرز خط فقر مطلق در اسفند ۱۴۰۰ ثبت میشود، در فرودین سال ۱۴۰۱ میتواند به طور کامل تغییر کند، چرا که به معنای واقعی کلمه دولت قیمتها را رها کرده و به جای رسیدگی به قیمتها در پی پرداخت پول یا کالابرگ به شهروندان است.»
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
احتمال افزایش درآمدهای ارزی کشور به ۸۰ میلیارد دلار
-
اکثریت قاطع مجلس مخالف حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند
-
444 هزار پرونده جدید مالیاتی از محل کارتخوانهای بانکی شناسایی شد
-
اعلام آمادگی شرکتهای نفتی برای همکاری با بانک کارآفرین
-
مسئولان هیچ تعریفی از فقر مطلق ندارند
-
اختصاص دو درصد درآمد تراکنشهای بانکی به پلیس فتا
اخبار روز
-
نشست هماندیشی مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانهها با حضور وزیر اقتصاد
-
موزه شهرداری تهران راه اندازی می شود
-
بازدید مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره ایران از مجتمع دریایی سلمان
-
آخرین رایزنی گزینه های کابینه دولت چهاردهم اعلام شد
-
پیام تبریک اتحادیه انجمن های اسلامی صنعت آب و برق به دکتر پزشکیان
-
تکمیل ساخت هزار مدرسه جایگزین کانکسی در مناطق محروم کشور تا مهر ماه با مشارکت بنیاد برکت
-
مشارکت بنیاد برکت در تولید ۱۰ هزار پایند الکترونیکی
-
اظهارات رئیس روسنفت درباره تاثیر مازاد تولید بر تلاشهای اوپک پلاس
-
عصری با رضا عبدالهی در ویژه برنامه «سیب نقره ای»
-
امضای تفاهم نامه همکاری میان بانک سرمایه و هلدینگ پتروفرهنگ
-
مهدی بیرانوند برگزیده دوره دکتری روزنامهنگاری و رسانه دانشگاه هارویست آماریلو تگزاس آمریکا شد
-
حضور بنیاد برکت در سی یکمین نمایشگاه بین المللی مواد غذایی ایران
-
نیم نگاهی به انتخابات چهاردهم ریاست جمهوری
-
در محل نمایشگاه بین المللی کتاب تهران صورت گرفت؛
-
پرداخت تسهیلات قرضالحسنه به کسب و کارهای آسیبدیده
-
یک سر و گردن بالاتر از همه
-
آشنایی با کفپوش عایق برق فشار قوی
-
«معلم خصوصی ارزان و آنلاین برای شب امتحان» با یک تلفن!
-
تقدیرشرکت آب و نیرو از قهرمانان ورزشی شهرستان گتوند در مسابقات جهانی
-
راه اندازی کارگاه تولید شمش آلومینیوم از ضایعات