گروه اقتصاد جامعه - نشاط ملي از فاكتورهاي مهم براي توسعه و بالندگي فرهنگ و تمدن يك ملت و كشور است. توسعه و پيشرفت يك ملت وابستگي مستقيم به نشاط ملي دارد؛ هر چه نشاط ملي بالاتر باشد، گرايش به رشد و پيشرفت بيشتر است و هر چه نشاط ملي كمتر باشد، ميل به افت و پس رفت بيشتر. اين است كه نشاط ملي مولفه بسيار بسيار مهمي دربهبود زندگي و سبك زندگي مردمان هر جامعه دارد. در باره كشور ايران، مركز رصد فرهنگي كشور مي‌نويسد: نشاط و شادی از مهم‌ترین مولفه‌های درونی و عاطفی تعیین‌کننده کیفیت زندگی انسان معاصر است که موجب پویایی و تحرک جامعه و شکوفایی استعدادها شده و به عنوان پدیده‌‌ی اچتماعی اثرگذار در کاهش آسیب‌ها و مسائل متعدد در سطح خرد و کلان مطرح می‌شود. 
به گزارش اقتصاد سرآمد، طبق داده‌های مربوط به نشاط جامعه ایران هرچند میزان شادی ایرانیان در دوره‌های زمانی اتجام پیمایش‌ها مقادیر متفاوتی به دست آمده؛ اما به صورت کلی، متوسط رو به پایین بوده که وضعیت نامطوب جامعه ایران در این زمینه استنباط می‌شود.
متوسط رو به پايين، يعني ضعيف و اين بدان معناست كه ما يكي از مهمترين مولفه هاي رشد وپيشرفت را از دست داده ايم. مركز رصد فرهنگي كشور گزارش داده است كه :ازجمله مهم‌ترین مؤلفه‌های درونی و عاطفی کیفیت زندگی انسان معاصر، که نمودی اجتماعی نیز می‌یابد، پدیدۀ شادی یا نشاط است. شادی ازجمله هیجانات اولیه و خوشایندی است که باعث انبساط خاطر و آرامش ذهنی فرد می‌گردد و از سلامتی عاطفی او حکایت می‌کند. 
شادی، به‌عنوان یکی از ملزومات روح و جسم انسان، ازجمله ضروریات و نیازهای طبیعی بشر است و همواره موردتوجه و مطالعۀ جامعه‌شناسان، اقتصاددانان، روان‌شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت و به‌تازگی حوزۀ علوم اجتماعی قرار گرفته است. این پدیده به‌دلیل آثار عمده بر سالم‌سازی و بهسازی جامعه، مدت زیادی است ذهن آدمیان را به خود مشغول کرده است؛ به‌طوری‌که امروزه بسیاری از ملل به‌نوعی درصدد ایجاد یک جامعۀ سالم و بانشاط هستند، چراکه احساس شادی و برخوردار از نشاط فردی و اجتماعی، از یک‌سو انسان‌ها را برای زندگی بهتر و بازدهی بیشتر آماده می‌سازد و از سوی دیگر، به‌دلیل ویژگی مسری بودن آن، بستگی‌های فرد را با محیط گسترده‌تر می‌کند. از این حیث، مادامی‌که شهروندان احساس شادی کنند، همواره در خدمت به شهر و افراد جامعه اهتمام بیشتری می‌ورزند. همچنین، نقش شادی در زندگی افراد به‌حدی است که متفکر اجتماعی راسکین بر این نکته تأکید می‌ورزد که «ثروتمندترین کشور، کشوری است که بیشترین افراد شاداب را زیر بال خود داشته باشد» (مظفر، 1379: 13)از سال 2000 به بعد، در نگاه سازمان ملل، برای تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها متغیرهای شادی، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد نیز به‌عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده‌اند. به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس شادی، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمی‌توان آن را جامعه توسعه‌یافته قلمداد کرد که این نشانۀ اهمیت شادی است (محمدی‌راد، 1391: 3). درواقع، رضایت و شادی مردم نشان می‌دهد که آن کشور توانسته است رفاه و آرامش موردنیاز را برای اعضای خود فراهم کند (امیرمظاهری و فخاریان، 1395: 8). همچنین ارزیابی آمارهای جهانی دربارۀ وضعیت شادی در سال 2020 نشان می‌دهد که 14 درصد از مردم جهان در سطح «بالا» و 50 درصد «تاحدودی» شاد هستند؛ 30 درصد احساس شادی «پایین» دارند و 6 درصد نیز اصلاً شاد نیستند (گزارش جهانی شادی،2020).در دنیای معاصر، سیاست‌گذاران عرصه‌های مختلف فعالیت‌های انسانی، از مراکز علمی و دانش‌پژوهی تا مؤسسات خدماتی و کارگری، با شیوه‌های متفاوت می‌کوشند تا شادی را در نهاد آدمیان ایجاد کنند و بدین طریق، هم بر تولیدات علمی خود بیفزایند و هم بر فراورده‌های صنعتی و خدماتی؛ و مهم‌تر از همه، زندگی امن و آرام و به‌دوراز عصبیت و پرخاش و مردمی شاد و امیدوار را مهیا کنند. از این‌رو، با توجه به تأثیرت همه‌جانبه و دامنه‌دار شادی در توسعه و تقویت زمینه‌های رشد و تعالی و ایجاد مشکلات عدیدۀ روانی- اجتماعی، در صورت کمبود آن باید نسبت به مقولۀ شادی و عوامل ایجادکنندۀ آن مطالعۀ دقیق و علمی انجام شود. بنابراین هدف اساسی پژوهش حاضر، ارائه تصویری جامع از وضعیت شادی در جامعۀ ایران بر اساس داده‌های جهانی و پیمایش‌های ملی است.
به‌واسطۀ اهمیت موضوع و تأثیر این مسئله در موفقیت برنامه‌های کلان توسعۀ پایدار، بند «ب» ماده 97 برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌صراحت دولت را مکلف کرده بود تا به‌منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی نسبت به تهیۀ طرح جامعی برای بسط و گسترش روحیۀ نشاط، شادابی، امیدواری، اعتماد اجتماعی، تعمیق ارزش‌های دینی و هنجارهای اجتماعی اقدام کند. بر این اساس، در نظر گرفتن این مقوله در امر پژوهش و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و فرهنگی کلان، مستلزم شناخت و بررسی دقیق و علمی وضعیت این پدیده است تا بر اساس روش‌های اصولی و منظم نشان داده شود که چگونه انسان‌ها در یک جامعه زندگی می‌کنند و چگونه باید شرایط و موقعیت‌های خود را برای ایجاد شادی تغییر دهند.
تلاش براي شناخت چرايي نشاط يا عدم نشاط ملي در ايران آغاز شد و نتايجي هم حاصل آمد و دلايلي مشخص شد؛ ولي اقدام قابل قبولي كه بتواند از برنامه چهارم توسعه تا كنون وضعيت نشاط ملي را بهبود ببخشد صورت نگرفت. 
وضعیت شادی در ایران بر اساس داده‌های بین‌المللی
در مقیاس جهانی، مؤسسۀ نظرسنجی گالوپ تاکنون 9 موج پیمایش جهانی در سنجش وضعیت شادی انجام داده است. در این بررسی‌ها، شادکامی معادل «ارزیابی ذهنی فرد از وضعیت زندگی خود» تعریف شده است. به بیان دیگر، اینکه پاسخ‌گویان در زندگی‌شان تا چه حد احساسات مثبت (خنده و تجربه‌های لذت‌بخش) و احساسات منفی (خشم، نگرانی، غمگینی) را تجربه می‌کنند. نمرۀ شادی افراد، میانگین نمره‌های آن‌ها در وضعیت‌های یادشده است. حجم نمونه در سال‌های مختلف بین 500 تا 1000 نفر در هر کشور متغیر است؛ و به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، نظرسنجی 2021 به شیوۀ تلفنی انجام شده است که ممکن است نتایج آن نسبت به موج‌های پیشین تحت‌الشعاع قرار گیرند؛ چندان‌که خود مؤسسه نیز در گزارش 2021 به آن اشاره و جایگاه کشورهای مختلف را نسبت به سال پیش از آن که مصاحبه‌ها حضوری بودند، مقایسه کرده است تا خواننده را به رعایت احتیاط در تفسیر نتایج دعوت کند.
بر اساس گزارش رصد فرهنگي كشور، از ميان 124 كشور ما رتبه وحشتناك 118 را داريم. بهترين رتبه ما در سال 2012 بوده است كه با رتبه 81 از سطح نشاط پاييني برخوردار بوديم و هر چه به جلو رانديم، به ميزان غمگيني كشور افزوده شده تا جايي كه اكنون در 2021 به رتبه 118 سقوط كرده ايم و اين هرگز خبر خوبي نيست. 
رصد فرهنگي كشور در بخشي از گزارش خود آورده است: اگر مبنای ارزیابی‌ها داده‌های جهانی باشد، به نظر می‌رسد باوجود مشکلات اقتصادی متعددی که در کشور وجود دارد و به افزایش نرخ بیکاری، تورم و غیره شده است، در سال‌های اخیر میزان شادی شهروندان تغییر درخور توجهی نکرده است. البته باید توجه کرد، همین‌که در سال‌های اخیر تغییر محسوسی در میزان شادی حاصل نشده و بر اساس داده‌ها میزان آن تقریباً ثابت مانده، این خود امری نامطلوب است؛ زیرا انتظار می‌رود هرساله نسبت به قبل میزان شادی و شادکامی شهروندان افزایش یابد. اما اگر مبنای ارزیابی از وضعیت شادی در ایران را پیمایش‌های ملی قرار دهیم، به‌صورت کلی می‌توان گفت میزان شادی در حد متوسط و یا اندکی کمتر از متوسط است. البته لازم به ذکر است که پس از آخرین پیمایش انجام‌شده (یعنی 1398) کشورمان تغییراتی اساسی را به‌ویژه در بخش اقتصادی تجربه کرده است که تورم شدید و بیکاری ناشی از شیوع کروناویروس ازجملۀ آن‌هاست.به‌طورکلی، در ﮐﺸﻮر به‌دلیل تأکید زﯾﺎد ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣـﺎدی، ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ و ﻓﻨـﯽ، از اﻫﻤﯿـﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺤﺚ ﺟﺪی ﺑﻪ ﻣﯿﺎن نیامده است. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿـﻞ، در ﮐﺸﻮر ﭘﺮوژه و برنامۀ ﮐﻼﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان «ﻧﺸـﺎط اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ» ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻧﺸـﺪه و ﺗـﺎ آنجا ﮐـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺎزه می‌دهند، در راه ﺷﺎﺧﺺﺳﺎزی آن ﮔﺎﻣﯽ ﻣؤﺛﺮ و ﻣﻠﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧﺸـﺎط اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑﺎﯾـﺪ بر اساس واقعیت‌ها ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد؛ ﻧﻪ ﺗﺼﻮرات ﻣﺒﻬﻤﯽ ﮐـﻪ آﻟـﻮده ﺑـﻪ ﺧﻮاﺳـﺖ ﺻـﺮف برنامه‌ریزان باشند.
بر اساس این گزارش افتصادسرآمد، اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺸﺎط ﺑﻪ ﺗﺤﻮل در تمامی عرصه‌های زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻧﯿﺎز دارد. ﻧﺸﺎط ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در خلأ و ﺑﻪ دور از رﻓﺎه و ﺧﻮب‌ زﯾﺴﺘﻦ ﻧﯿﺴﺖ. واﻗﻌﯿﺖ جاافتاده این است ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﺣﺲ اﻣﯿﺪواری ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﺎ اﺣﺴﺎس رﻓﺎه و امنیت‌خاطر ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ‌ای از اﯾﺮان خودشان ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ از دﯾﺪ آﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ آﻧﺎن، ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺘﺮی ﺑﺮای ﻧﺸﺎط ﻓﺮدی و ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮاﻫﻢ آورد. نکتۀ ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽِ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن، اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ، ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و رﺿـﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ در اﯾﺮان در ﮔﺮو داﺷﺘﻦ برنامه‌های ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ، ﺳﻨﺠﯿﺪه و کم‌مخاطره در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻧﻈـﺎم ﺟﻬـﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از اﺣﺴﺎس ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ را مقولۀ اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺳـﺎزﻧﺪه ﺑـﺎ ﮐﺸـﻮرﻫﺎی دﯾﮕـﺮ دﻧﯿـﺎ ﺗﺒﯿـﯿﻦ می‌کند. ﺣﺲ اﻣﻨﯿﺖ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و رضایتمندی در اﯾﺮان ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ، اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐـﻪ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن بر اساس ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ نمی‌شوند و پیش‌بینی‌پذیر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﺑﻪ ﮐﺪام سمت‌وسو در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ. ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ارزﯾـﺎﺑﯽ ﮐﻨـﯿﻢ ﮐـﻪ ﭼﻘـﺪر ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺷـﻌﺎر ﻣﻌـﺮوف «ﻋـﺰت، ﺣﮑﻤـﺖ و ﻣﺼﻠﺤﺖ» ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و دغدغه‌های ﻣﺮدﻣﯽ پاسخ‌گو ﺑﻮده‌ایم.