برافراشتن چادرهای استراحت در روستای کناره و اطراق شاه اسماعیل صفوی برای زدودن خستگی لشکرکشی به سواحل جنوب شرقی دریای خزر در ۵۰۰ سال قبل، پایه‌های یک شهر و در ادامه تجارت‌خانه‌ای را بنا کرد و در نتیجه آن سده‌ها این منطقه غرب گلستان فعلی قطب مهم تجاری استرآباد و شمال ایران بود.
به گزارش اقتصادسرآمد ،  در دوره حکومت محمدعلی شاه قاجار، تجارت خانه و انبارهای بزرگ کالا توسط روس ها در بندرگر ساخته شد و سپس در دوره حکومت ناصرالدین شاه با احداث اسکله چوبی و عامل شعب بانک استقراضی روس، بندرگز زمینه ارتباط تجاری گرگان، دامغان، شاهرود، مازندران و تهران با باکو (بادکوبه) و آستاراخان (هشترخان) روسیه را فراهم کرد و این شهر به یکی از قطب های مهم اقتصادی و تجاری منطقه تبدیل گردید.
ايرنا در گزارشي آورده است: با شکل‌گیری ارتباط تجاری و اقتصادی، مهاجرت از شهرهای روسیه به‌ بندرگز آغاز شد و مهاجریان بسیاری از این کشور راهی این شهر کوچک ساحلی ایران شدند و بیشترین آن ها را ارامنه تشکیل می دادند که وجود قبرستان ارامنه در این شهر گواه محکم برقراری این ارتباط و سکونت مهاجرین در بندرگز است.
روس‌ها برای آسان‌سازی تجارت، در یک کیلومتری ساحل بندرگز انبار و فانوس دریایی بلندی احداث کردند که پس از تخلیه کالاها از کشتی‌های بزرگ، در حاشیه آن انبار می‌شد و سپس توسط لُتکا (قایق به زبان روسی) آن‌ها را به ساحل می‌آوردند و از طرف دیگر کالاهای خریداری شده از مازندران، شاهرود، دامغان و استرآباد را از همین مسیر به روسیه حمل می‌کردند.یک گزارش تاریخی در سال ۱۲۸۷ شمسی درباره بندرگز چنین نوشت: "بندرگز از دهات انزان است. بندری معروف که تجار ارامنه در آنجا مغازه‌های فراوان دارند. همه قسم خرازی، پارچه‌های روسی، بلور، آرد حاجی طرخان و شکر را دارند و با تجار استرآباد با پنبه، پوست، کنجد، برنج و پشم داد و ستد می‌کنند. اغلب ترکمانان یموت هم در آنجا خرید و فروش دارند. تلگراف و پست هم دارد."
دریای خزر و سواحل آن به علت برخوردای از موقعیت استراتژیک، بهره‌مندی از منابع عظیم انرژی، داشتن نقش مواصلاتی‌ و دارابودن اهمیت غذایی به‌لحاظ آبزیان از گذشته‌های دور با نام‌های مختلف نزد ایرانیان و اقوام بیگانه مطرح بوده است.
در این میان کرانه‌های جنوبی این دریا به علت عمیق‌تربودن و درجه حرارت بیشتر، در مقایسه با کرانه‌های شمالی، موقعیت ممتازتری دارد از همین رو بیگانگان و به‌ویژه همسایه شمالی و به خصوص روسیه تزاری در طول تاریخ همواره به کرانه‌های نیلگون جنوبی آن هجوم می‌آورند.
منابع تاریخی حکایت از آن دارد که روس‌ها از قرن سوم قمری با کشتی‌های خود به جزایر و سواحل جنوبی دریای خزر یورش آورده و ساکنان این مناطق به‌دفعات طعم تلخ غارت و تهاجم آنها را چشیده‌اند؛ ولی از اواخر عصر صفوی، با ظهور پتر کبیر و آغاز روند توسعه‌طلبی روسیه، تسلط کامل بر دریا و سواحل خزر به طور جدی در برناﻣه نظامی روس‌ها قرار گرفت. بنابراین آن‌ها برای نیل به اهداف خود، در مقاطع مختلف و به بهانه‌های گوناگون به جزایر و سواحل متعلق به ایران هجوم می‌آوردند و تعرض می‌کردند؛ اما باوجود تصاحب قسمت‌هایی از خاک ایران، هیچ‌گاه موفق نشدند در کناره‌های جنوبی این دریا استقرار بلندمدتی را تجربه کنند.
بنادر گلستان از کاربری تجاری خارج شدند
از همین رو مسوولان اعتقاد دارند بنادر گلستان از کاربری تجاری خارج شده و جنبه گردشگری یافته اند اما گردشگری در سواحل استان گلستان هم در حرف به عمل رسیده چرا که تقریبا از ۲ دهه پیش تاکنون در سواحل استان طرحهای گردشگری، کلنگ زنی‌های مختلف، ساخت هتل و طرح‌های دیگر بی سرانجام رها شده یا بی نتیجه مانده و تنها بازارچه های مملو از جنس های ارزان و بنجل خارجی رونقی به سواحل داده است .
مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان گفت: یکی از دلایل اصلی که در سال های اخیر از ظرفیت دریایی گلستان برای توسعه تجارت و گردشگری استفاده نمی شود، کاهش تراز آب خلیج گرگان و عقب نشینی آب است.
صادقعلی مقدم اظهار داشت: بعد از آن که به مرور زمان بندرگز و ترکمن قابلیت های تجاری خود را به دلیل عقب نشینی آب از دست داد، بهره برداری گردشگری از این مناطق مورد توجه قرار گرفت و سازه هایی نیز در اطراف این بنادر ایجاد شد.
وی افزود: به عنوان مثال، چند سال قبل حدود ۱۰۰ هکتار زمین در ساحل بندرگز برای اجرای طرح سرمایه گذاری به بخش خصوصی واگذار شد اما با چند سال ها اقدام موثری در این اراضی انجام نشد و در نهایت به تازگی، سرمایه گذار خلع ید زمین و زمین را تحویل داد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان  اظهار داشت: عقب نشینی آب دریا، یکی از عوامل اصلی ابتر ماندن طرح های گردشگری در بنادر گز و ترکمن است و تنها راه آن در شرایط فعلی، اجرای کامل طرح لایروبی خلیچ گرگان است.پسروی آب خلیج گرگان یکی از عوامل مهم از رونق افتادن گردشگری و تجارت در گلستان است
مقدم ادامه داد: از طرف دیگر باید امیدوار باشیم که طبیعت به بازیابی خود پرداخته و عقب رفتن سالیان اخیر تراز آب دریای خزر را جبران کند.
به گفته وی حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر از جمعیت منطقه تحت تاثیر مستقیم خلیج گرگان هستند و باید تلاش کنیم که با نجات خلیج، این ظرفیت در راستای تامین معیشت و حفظ محیط زیست حفظ شود.
مگر می‌شود خلیج گرگان را به حال خود رها کنیم؟
مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان تاکید کرد: طرح نجات خلیج گرگان باید چند سال قبل اجرا می شد اما به دلیل کوتاهی برخی از مدیران دستگاه ها، انجام آن به تاخیر افتاد.
 مقدم افزود: برخی با توجه به شرایط دشوار فعلی خلیج گرگان، خواستار توقف برنامه های علاج بخشی هستند اما مگر فردی که سالمند شده و نیاز به درمان و مراقبت دارد، به حال خود رها می شود که ما خلیج گرگان را با تاثیر بسیار زیاد بر اقتصاد و محیط زیست منطقه به حال خود رها کنیم؟
وی به اجرای طرح های دیگر اقتصادی در حاشیه دریای خزر مانند بندر خواجه نفس اشاره کرد و گفت: به اعتقاد برخی کارشناسان، جانمایی این بندر از ابتدا اشتباه بود و در سال های اخیر هم عقب رفتن سطح آب دریا موجب شده، سازه های ایجاد شده بلااستفاده باشد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان بیان کرد: اگر بتوانیم خلیج گرگان را با اجرای کامل و دقیق لایروبی به وضع با ثبات برسیم با تغییر در سازه‌های موجود می توان به توسعه و گسترش طرح های مرتبط با گردشگری امیدوار بود.بر اساس چشم اندازهای ترسیم شده قرار بود تا بندر خواجه‌نفس به شاهراه ارتباطی ایران با کشورهای حوزه CIS  شامل روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ارمنستان، بلاروس،‌ مولداوی و جمهوری "آذربایجان" تبدیل شود.استادیار اقتصاد دانشگاه گلستان در این پیوند گفت: تجارت دریایی می تواند اشتغال خطوط ساحلی که اغلب مناطق کمتر برخورداری در استان هستند بهبود داده و از این طریق باعث کاهش فقر و افزایش رفاه در این مناطق گردد، این رویه می تواند اثرات مثبتی بر بسیاری دیگر از متغیرهای اقتصادی اجتماعی و حتی فرهنگی مناطق ساحلی داشته و سبب ارتقای آن شود.