گروه اقتصاددریا - دکتر محمد حسن نیا -  اقتصاد دریامحور بنادر جنوب ایران بر پایه تجارت دریایی، لنج داری و لنج سازی استوار بوده است. بنابراین سفرهای دریایی دریانوردان بنادر جنوبی ایران که به سفرهای طولانی مدت (گپ) به هند، آفریقا و یمن و سفرهای کوچک به کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس در طول سال به صورت می گرفت، علاوه بر این که نقش اقتصادی داشته است، بر هنر، معماری، صنایع دستی، زبان، آداب و رسوم و غیره جوامع مبدا و مقصد نیز تاثیرگذار بوده است. دکتر محمد حسن نیا در نوشتاری تامل برانگیز برای اندیشکده کنگ که در اختیار تحریریه اقتصادسرآمد قرار گرفته نوشته است: بنادر بزرگی نظیر بمبئی، کالیکوت، عدن، بربره، لامو، دارالسلام، ممباسا، مکلا و غیره که مقصد سفر دریانوردان ایرانی خلیج فارس در سفرهای دریایی بوده است از سیستم شهرسازی و جامعه شهرنشینی پیشرفته ای برخوردار بوده اند. از سوی دیگر بنادر ایرانی خلیج فارس و دریای عمان نیز سابقه تمدنی زیادی در زمینه مسائل فرهنگی و دریانوردی داشتند و از گذشته دارای فنون دریانوردی بسیار پیشرفته ای بوده و حتی با کمک قطب نما و اجرام سماوی و تجربه دریانوردی، با لنج‌های چوبی که توسط لنج سازی ایرانی ساخته می‌شد، به هند، آفریقا و سفر می کردند. با وجود این سفرهای دریایی در زمینه معماری، اعم از سبک معماری، مصالح معماری و شهرسازی تاثیر زیادی داشته است. استفاده از برخی مصالح معماری نظیر چندل در سقف منازل جنوب ایران که از بنادر آفریقا آورده می‌شد، تحول عظیمی را در معماری بنادر جنوبی ایران ایجاد نمود. تخته های مرغوبی که از هند به بنادر ایران برای لنج سازی و استفاده در سقف خانه های مردم در بنادر جنوبی ایران استفاده می‌گردید نیز بسیار تاثیرگذار بوده است. از سوی مردم و بنادر جنوب ایران، صنایع دستی نظیر تولک، سبد و غیره به بنادر کشورهای مقصد می برده که خریداران خوبی داشت و بعدها مردم بنادر آفریقایی چگونگی دست کردن این صنایع دستی را از ایرانی ها یاد گرفتند. از سوی دیگر تأثیر دریانوردی ایرانی برجوامع مقصد باعث شکل‌گیری نغمه های دریانوردی نظیر رزیف گردید که در آن از آواهای فارسی، عربی و سواحیلی استفاده می گردید. این نوشتار در نظر دارد تا یک نگاه کلی به تاریخ حوزه تمدنی جنوب ایران و ارتباط آن با کشورهای همجوار در بستر تاریخ داشته و تاثیر و تاثر اقتصاد دریا محور را بر شکل‌گیری شهرها و سکونت گاه های متعدد در مناطق جنوبی ایران را مورد واکاوی قرار دهد.  سفرهای دریایی و دریانوردی همواره در بنادر متعدد ایران وجود داشت و قدمت این سفرها در مناطق خلیج فارس به دوران باستان برمی‌گردد. دریانوردان ایرانی سفرای فرهنگی و اقتصادی ایران به مناطق متعدد جهان هم محسوب می گردیدند. کرانه ها و پسکرانه های خلیج فارس مهد تمدن و فرهنگ بوده و همواره لنج داری، لنج سازی و تجارت دریایی در این بنادر وجود داشت است. جوامع دریانورد و بنادر ایرانی خلیج فارس در دریای عمان هم بر جوامع مقصد تاثیرگذار بوده و هم تاثیر پذیرفتند. این تاثیرگذاری و تاثیرپذیری در زمینه هنر، موسیقی، معماری، صنایع دستی، آداب و سنن و بسیاری از موارد دیگر بوده است. یک در یک برهه تاریخی کودکان آفریقایی در سفرهای دریایی به همراه ناخدایان و لنج داران به بنادر ایرانی آمد و به ویژه در بندر کنگ در منازل به کارهای خدماتی مشغول می شدند و ممکن بود حقوقی هم دریافت ندارد. در زمانی که در خانه‌های ناخدایان بندرکنگی بوده با آداب و رسوم ایرانی و بندر کنگی آشنا شده و وقتی به موطن اصلی خود میرفتند، این آداب و رسوم را به اطرافیان بازگو می کردند. زمانی که دریانوردان بنادر ایرانی نیز به سفر هند، آفریقا و یمن می رفتند ممکن بود چندین ماه در این بنادر اقامت نموده تا در زمان موسم و وزیدن باد موافق سفر خود را آغاز نمایند. همچنین چند ماه اقامت و رفت و آمد در داخل شهرها و بنادر مقصد برفرهنگ آنان تاثیرگذار بود. گاها اگر یک جهاز و لنج در موسم سفرهای دریایی کارش تمام نمی شد، ممکن بود یک سال دیگر صبر کرده و سال بعد به بندر مبدا خود برمی‌گردد. وقتی دریانوردان ایرانی در بنادر مقصد با زبان مردم آن بنادر آشنا می‌شدند تاثیر و تاثر آنها در تمام زمینه ها بیشتر می‌شد. آنها در مراسم های متعدد جوامع مقصد شرکت می‌کردند و آیین های سنتی و آداب و رسوم آنها را به دقت مشاهده می نمودند. هنگامی که لنجداران بنادر جنوبی ایران در سیمبارنگه برای بریدن و جمع آوری چندل از کارگران محلی آفریقایی استفاده می کردند، این کارگزاران شب پس از اتمام کار در لنج های دریانوردان بندر کنگ می‌خوابیدند و این معاشرت های دایمی باعث نوعی تبادل فرهنگی می گردید که از درون آن مراسم موسیقی و رقص رزیف که یک مراسم تلفیقی از فرهنگ های متعدد است شکل گرفت. 
در زمینه معماری هم روال به همین صورت است. سفرهای دریایی تأثیر زیادی در مساله و سبک معماری داشته است. اگر در منازل دریانوردان در بنادر ایران و سبک دکوراسیون داخلی و غیره دقت گردد، برخی از این تأثیرپذیری ها به خوبی مشهود است. از سوی دیگر نیز سبک معماری مردم بنادر ایرانی خلیج فارس در سفرهای دریایی برجوامع مقصد تاثیرگذار بوده است. امارت بستکیه در دبی نمونه مشخص این مهم است که تجار بستکی که با هند و دوبی تجارت دریایی داشتند، این معماری ماندگار را در دبی از خود برجای گذاشتند. وجود مصالحی نظیر چندل، پلیوت(تخته سه لایه) و غیره در معماری جنوب ایران و ایمن شدن سقف مناظر تاثیر وافری داشته است. در این نوشتار نخست به سفرهای دریایی که تاثیر زیادی بر تحولات تاریخ هنر، معماری، اقتصاد و مسائل اجتماعی داشته پرداخته می‌شود و سپس تاثیرگذاری و تاثیرپذیری معماری از سفرهای دریایی مورد مداقه قرار می گیرد.