طعم چای هندی (1) هم اندیشی برای چابهار

آیا قند پارسی از طریق بندر چابهار به بنگاله می رسد؟

گروه دریا محور-امید متین- «هند» برای ایرانیان کشور نام آشنایی است. نمی توان ایرانی را بدون رابطه و بی خاطره از هند دانست. از گذشته های بسیار  دور تا همین روزها، تبادل معنادار فرهنگ ایرانی و فرهنگ هندی، آشنایی ها ساخته و رابطه ها پرداخته است. از داستان های قدیمی کلیله و دمنه تا فیلم های سینمایی خاطره انگیز، از عجایب سرزمین هفتاد و دو ملت تا فیل شناسی مولانا و حتا از ادویه ها و لباس ها و چای و برنج، از شخصیت های بزرگی چون گاندی و نهرو تا اندیشمندانی چون کریشنا مورتی و اوشو و... همه و همه آن قدر نزدیک و آشنا هستند که انگار این دو فرهنگ جدایی ناپذیرند. به سو که بنگری، حسی از جنس آشنایی وجود دارد. 
«هند» یکی از قدرت های بزرگ اقتصادی جهان است. گستردگی سرزمینی و جمعیت بسیار انبوه این سرزمین کافی است تا آن را جزو پنج کشور برتر اقتصادی دنیا تثبیت کند. این قدرت در همسایگی ماست و آب های دریایی ما در دل هم موج می زنند. آشنایی فرهنگی و نزدیکی سرزمینی دو فرصت، دو بهانه و دو موقعیت بی نظیر است تا دو کشور از هم دیگر حمایت کرده و سود ببرند. سودی دو طرفه. برد- برد به معنای واقعی. اما دریغ که این همه ارتباط معنادار و نزدیکی دل و مرز، نتوانسته دو ملت را کامل در کنار هم قرار دهد. نسبت به گذشته غریب تر شده ایم و غریبه های دیگری بین ما قرار گرفته اند؛ واقعا چرا چنین است؟
روابط دیپلماتیک، اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور جریان دارد؛ اما می توانست و می تواند به مراتب توسعه پیدا کند و کم و کیف روابط را به سطح بسیار بالاتری ببرد؛ اما چنین نیست و باز باید پرسید: چرا چنین است؟در دهه اخیر، موضوع «بندر چابهار» نقطه وصل دو کشور شده است. قرارداد بین دو کشور چنین می گوید که چابهار با سرمایه گذاری هند به بندری مجهز و مدرن تبدیل شود و شاهراه ترانزیتی شرق و غرب شود؛ ولی این قرارداد چه شد؟ چرا چابهار همچنان در امید و آرزو دست و پا می زند و گره کورش باز نشد؟سیر ماجرا را که بازبینی می کنی، متوجه می شوی که هر دو طرف برای اقدامات گسترده در چابهار جدیت نشان می دهند، هر دو طرف خبر از گشایش ها و اقدامات بزرگ می دهند اما در عمل، چیزی دست چابهار را نگرفته است. 
در اردیبهشت سال 1399 سفیر وقت هند، در جلسه ای در اتاق بازرگانی ایران از علاقه مندی دولت خود برای سرمایه گذاری در بخش های توسعه ترانزیت و تجارت، استفاده از بندر چابهار برای تامین نیازهای سایر استان های کشور جمهوری اسلامی ایران و نیز علاقه مندی به سرمایه گذاری در بخش صنعت منطقه آزاد چابهار سخن به میان آورد. مدتی بعد، این سفیر جای خود را به « گدام دارمندرا (Gaddam Dharmendra) » داد.  این سفیر با قدرت بیشتری به موضوع پرداخت و در بازید از چابهار، در بیانی محکم و مهم درباره بندر استراتژیک چابهار که براساس توافقنامه سه‌جانبه هند، افغانستان و ایران درحال‌توسعه است، تأکید کرده که هند فارغ از فشارهای برخی کشورها به فعالیت در چابهار ادامه خواهد داد. این اقتدار در بیان واعلام موضع، خیال بسیاری را از تحریم ها راحت و همه را امیدوار به پیشرفت پروژه و سرعت در اجرای آن کرد. بر این اساس انتظار منطقی این بود که توافقنامه سه جانبه با سرعت هر چه تمام تر به پیش بتازد. 
گدام دارمندرا چند ماه بعد در آبان 99 (آبان 1400) بیان کرد: بندر رجایی و چابهار با بمبئی خواهرخوانده می‌شوند . این بیان از تلاش مجدانه برای ایجاد روابط هرچه بیشتر حکایت داشت و به نظر می رسید که هر دو کشور برای استفاده از داشته هایشان برای رسیدن به سطح بالایی از روابط فرهنگی و تبادل اقتصادی تلاش می کنند. در  نشستی که اتاق بازرگانی ترتیب داده بود آخرین وضعیت پیشرفت و توسعه بندر چابهار با حضور سفرا و نمایندگان خارجی و مقام‌های دولتی و سفیر هند در تهران در نشست اتاق بازرگانی بررسی شد.
این نشست با حضور سفیر هند و مشارکت سفرا و نمایندگان بیش از ۲۰ کشور خارجی در تهران از جمله فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان، فنلاند، ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا، بنگلادش، سوئیس، عمان، افغانستان، قزاقستان، تاجیکستان، اندونزی، مالزی، نروژ، ترکمنستان، ازبکستان و سریلانکا برگزار شد و نمایندگانی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط نیز حضور داشتند؛ سفیر هند از بندر چابهار در جنوب ایران به عنوان قطب حمل‌ونقل تجاری منطقه یاد کرد.
 گدام دارمندرا با اشاره به سفر نخست‌وزیر هند به ایران طی سال ۲۰۱۶ میلادی و امضای توافق‌نامه همکاری میان سه کشور ایران، هند و افغانستان برای توسعه بندر چابهار تصریح کرد: ایجاد مسیر امن تجاری و دسترسی بدون مانع کشورهای محصور در خشکی این منطقه به کشورهای آسیای میانه و غرب اروپا از محورهای این توافق است.
وی تاکید کرد: با همکاری ایران و هند، بندر چابهار به عنوان شاهراه اتصالی کشورهای اطراف این منطقه به شرق و غرب دریای خزر از مسیر کریدور شمال جنوب، خواهد بود و توسعه و پیشرفت کشورهای این حوزه در انتظار است. 
در 15 دی ماه 1400، سفیر هند با مدیر عامل سازمان بنادر و دریانوردی دیدار می کند و باز هم موضوع چابهار مورد تاکید قرار می گیرد. این گفت و شنودها بوده و هست. شرایط گذشته و پیش روی بندر چابهار ما را به عنوان یک رسانه دریایی «روزنامه اقتصاد سرآمد» پای سخنان این سفیر خوش برخورد، متین و مسلط به موضوع، نشاند تا هم از فرهنگ بگوییم و بشنویم و هم از چابهار و قرارداد سه جانبه معروف. 
گفت و شنود تحریریه روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد با جناب گدام دارمندرا که در چند شماره منتشر خواهد شد را خواهید خواند و بنا به دقت و کنکاش خود، قضاوت خواهید کرد که چرا چابهار راه اندازی نشده است. سال هاست که موضوع قرارداد سه جانبه هند،  ایران و افغانستان روی میز است، اما دستاورد دلچسبی نداشته است. چرا چنین است و چطور ممکن است این پروژه به سرانجام نرسد در حالی که نفع هر سه کشور و هر سه ملت در آن است و هم هند از آن بهره مند می شود و جایگزینی برای رقیب (گوادر) پیدا می کند، هم ایران می تواند روابط تجاری خود را افزایش دهد و هم افغانستان می تواند با هزینه کمتر به مایحتاج خود برسد. اکنون بندر چابهار، تبدیل شده است به معمای مبهم و پیچیده. طرف ایرانی، هندی ها را مقصر قلمداد می کند و آن ها را متهم می کند به عقب نشینی از طرح و طرف هندی، دلایلی می آورد که نشان می دهد کم کاری از ناحیه ایران است. تاخیر در راه اندازی چابهار، برای دو کشور ایران و هند به طور خاص، هزینه است و فرصتی بزرگ برای رقباست تا هر دو کشور را دور بزنند. 
از یک سو، میلیاردها دلار خوابیده و خاک می خورد، از دیگر سو زمان مانند برق و باد می گذرد و هر روز دیرکرد در راه اندازی بندری که هر دو طرف آن را استراتژیک و راهبردی می خوانند، خسارتی است که شاید قابل جبران نباشد. 
چرا چنین است؟ چرا حمیت و همت طرفین برای رفع موانع وجود ندارد؟ کدام طرف کم کاری می کند و افکار عمومی باید انگشت بازخواست به کدام سو نشانه رود؟رفتیم و با مهربانی ما را پذیرفت و در فضایی صمیمی و بدون احساس غربت، با صبر و حوصله، همراه با صرف چای هندی اصل با ما هم از اصالت فرهنگ گفت، هم از واقعیت چابهار. سخنان جناب گدام دارمندرا را در شماره فردا بخوانید و در هم اندیشی برای چابهار با ما همراهی کنید. وقت خداحافظی، یک بغل کلیله و دمنه هدیه کرد. طعم چای هندی و حال و هوای کلیله و دمنه، باز ما را برد تا عمق یک فرهنگ ریشه دار و عمیق. وقتی می گوییم هند، انگار درباره بخشی از تاریخ و فرهنگ خودمان سخن می گوییم. هند که در معنی «سرزمین آریایی» است، در عمل هم آشناست. جای نگاه به شرق و غرب، شاید نگاه به آشنا با معناتر باشد. آیا چنین نیست؟ادامه دارد...
آیا قند پارسی  از طریق بندر چابهار به بنگاله می رسد؟
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه