مریم فروتن- بنادر لنگه و کنگ، از بنادر تاریخی و با هویت کناره های سواحل خلیج فارس بوده و بافت و سیمای شاخص این بنادر لزوم توجه به علل و شرایط شکلگیری و تغییراتشان را در طول تاریخ ایجاب کرده است.
شناسایی محلات بندرلنگه 
تعداد خانه ها در بندر لنگه طبق سرشماری که در دوران قاجاریه توسط اداره بلدیه در سال ۱۳۳۲ ه. ق. انجام شد، مجموعه ۱۸۲۱ باب خانه در ۱۷ محله شهر بود. این رقم با توجه به ممانعت یک محله از سرشماری (محله بوسمیط) که سدیدالسلطنه تعداد خانه هایش را حدود ۲۰۰ باب میداند، حساب شده است؛ که در مجموع با افزودن تعداد خانه های محله بوسمیط حدود 2000 باب خانه میشود. (سدیدالسلطنه، ۱۳۸۶: ۱۸۳) تعداد خانه های قدیمی بندر لنگه در اواخر قرن سیزدهم هجری از ۲۰۰۰ باب بیشتر بوده و براساس گزارشات و سفرنامه های قدیمی از همه بنادر خلیج فارس بزرگتر و آبادان تر بوده است. (جلد دوم فارس نامه ناصری) بافت شهری بندرلنگه در وضع موجود دارای بیش از ۱۵ محله مسکونی می باشد که قدیمی ترین محله آن به نام «لنگیه» است. عده ای دیگر معتقدند محله «سماچ» یا ماهیگیران، قدیمی ترین محله شهر میباشد. محلات قدیم شهر عبارتند از: محله لنگه (به معنای لنگه کوچک)، محله سماچ (به معنی ماهیگیر؛ محل سکونت اعراب بومی صیاد)، محله مساح (به معنی پیمودن، محله اعراب جواسم یا قواسم که حاکم منطقه بوده‌اند، بازار مساح و برکه بشاری در این محله معروف است)، محله بوسمیط (گرگ) (مهاجرین منطقه محرغ بحرین)، محله اوزی ها (مهاجرین اوز لارستان)، محله لاری ها (مهاجرین لاری)، محله خوری ها (مهاجرین خور لارستان)، محله بلوکی (مهاجرین بلوک لارستان)، محله سادات (سادات بلوکی)، محله بستکی ها (مهاجرین بستک)، محله رودباری ها (مهاجرین رودبار کهنوج)، محله مینابی ها (مهاجرین مینایی)، محله بلوچ ها (مهاجرین ایرانشهر و سراوان)، محله غصبی (مهاجرین بندر غصب عمان؛ امروزه ساکنین این محل از افراد دیگر تشکیل شده اند)، محله افغان (ساکنین اولیه آن از بازماندگان حاج عبدالله افغان بودند)، محله یمنی‌ها (ساکنین اولیه از مهاجرین کشوری یمن)، محله بحرینی‌ها (مهاجرین بحرینی)، محله کنگی ها (از محلات قدیم شهر که امروزه از میان رفته است) محلات جدید شهر شامل: حسین آباد، ۵۰ دستگاه، هدایتی، فاطمیه، امیرآباد، امام باقر و 6دستگاه می باشد.
شناسایی فرهنگی و اجتماعی محلات 
گروه های مذهبی شامل تشییع ۶۵ درصد و اهل تسنن شافعی ۳۵ درصد (در بین ساکنین این شهر فقط بحرینی‌ها شیعه بودند و مابقی شافعی مذهب) گروه‌های قومی شامل فارس ها و اعراب است؛ در محله های مساچ، مساح، بوسمیط (گرگ)، یمنی و بحرینی ساکن اند و فارس ها در سایر محلات؛ فارس غالب جمعیت شهر را تشکیل میدهند. در بندرلنگه طوایف بومی نسبت به سکونت در محله بومی خودشان تعلق خاصی دارند. گرچه در سال‌های اخیر با گسترش شهر، جابجایی های صورت گرفته است ولی هنوز در بافت محله های قدیمی میتوان طوایف را به طور جداگانه مشاهده نمود. در این منطقه تجارت و مهاجرت از مهمترین مسائل به شمار می روند. در بندرلنگه مهاجرت ها شامل: مهاجرت داخلی (از سایر نقاط جنوب ایران)؛ مهاجرت خارجی (افغانی، پاکستانی و بنگلادشی)؛ تبادل و ارتباط با کشورهای عربی خلیج فارس است. (نجف آبادی، ۱۳۶۸: ۱۰۷) طبقه بندی این سکنه براساس موارد زیر است: 1- از نظر اصل و نسب و محل، 2- از نظر حرفه و شغل؛ 3- سوابق مذهبی (شیعه و سنی)؛ 4- زبان.
در بندر لنگه محله ها، به نام های: بلوکی، سوری، لاری، بحرینی، مینابی، رودباری، بلوچی، افغانی و ... اطلاق میگردند. در خصوص وضعیت فرهنگی و اجتماعی این محلات در سال ۱۳۶۸، نجم آبادی آورده است: «این محلات به عنوان مثال بوکی ها سنی هستند و به فارسی صحبت میکنند؛ اینها تاجرانی هستند که از بلوک (شهری در نزدیکی لار) آمدند و مردم آنها به عنوان افراد تحصیل کرده می‌شناسند. رودباری شیعه و فارسی زبان هستند اغلب به شغل باربری اشتغال دارند و اهل رودبار (شهری در همسایه میناب) هستند. رودباری ها از نظر تحصیل در سطح پایین تری قرار دارند. در این چارچوب اجتماعی، روابط داخلی هر محله بسیار عمیق است. یک رودباری حتی اگر یک معلم باشد، در همان محله رودبار زندگی می کند. روابط داخلی میان یک بلوکی و یک رودباری در یک سطح کاملا خصوصی، هرگز تحقق نمی‌یابد. آنها هرگز با هم ازدواج نمیکنند. هر یک از این گروه ها در این چارچوب خاص در مورد یکدیگر توافق نظرهای خاص خود را دارند. به طور مثال یک بلوکی، یک رودباری را بی فرهنگ، فقیر و نسل در نسل باربر می داند. یک رودباری، یک بلوکی را تحصیل کرده، ثروتمند و بسیار خسیس، پول دوست و متکبر میداند.» (نجم آبادی، ۱۳۶۸: ۳۰۸)
یافته ها در چهره فعلی شهر تاریخی بندر لنگه و بندر کنگ
 بندرلنگه به طول ۲ کیلومتر در ساحل خلیج فارس در نخلستانی وسیع «به شکل نیم دایره» ساخته شده است. این بندر از شمال به شوره زار و صحرای مهرگان، از شرق به بندرلنگه، از غرب به بنادر دیوان و شناس و از جنوب به دریای پارس محدود است. گرمای ناشی از عرض پایین جغرافیایی برای خشکی اقلیم منطقه موجب شده که آب عامل تعیین کننده قرارگاه‌های انسانی باشد. این منطقه از لحاظ تقسیم بندی اقلیمی، جز اقلیم گرم و مرطوب محسوب می‌شود. بافت شهر با سیمایی از مناره ها و بادگیر های قدیمی که در میان خانه های بزرگ و باغات قرار گرفته، شکوه و جلال گذشته این شهر را به یاد می‌آورد. بافت فعلی بندرلنگه بافت مجتمع می باشد. در صورتی که بافت قدیم شهر به صورت توده های و متراکم ساخته شده است. شهر بندرلنگه از یک سو به دیوارهای بلند و کوچه های تنگ و سایه گیر و از سوی دیگر دارای فضاهای باز و میدان های متعدد است که بافت مرکزی شهر را شکل می‌دهد. سبک معماری این شهر که تشکیل یافته از بادگیر ها و سایر مشخصات معماری گرمسیری، سیمای شهر را میسازد و منظر شهر از دور از دور زیبا و جذاب جالب به نظر می‌رسد.  با بررسی‌های تاریخی و عکسها و متون جدید و بازدیدهای میدانی توسط نگارنده مهم‌ترین یافته‌های پژوهش عبارت است از عدم تغییرات محسوس در بافت درونی و ویژگی های بومی و محلی آن که نشان از یک هویت تاریخی دارد که از یک سو در ارتباط با ویژگی های بومی و اقلیمی و از سوی دیگر مرتبط با ویژگی های فرهنگی و اجتماعی این بنادر است. به جز تغییراتی که در خیابان کشی ها و بدنه خیابان، به خصوص بعد از طرح جامع ۱۳۴۵ و طرحهای جامع بعدی و توسعه های جدید در حوزه بلافصل خیابان ها ایجاد شده، تغییرات محسوسی در محله های قدیمی بندر لنگه پدید نیامده و این محلات الگوهای بومی و هویتی خویش را حفظ کردند. نمود این حفظ هویت در تمایل به نوسازی ها و تعمیرات خانه های با ارزش بالا و حتی سایر خانه های بافت قدیمی بر اساس الگوهای بومی- محلی منطقه مشهود است. به طور کلی که ساکنان در شکل و طرح درها، جداره‌ها، ورودی و بسیاری از المان ها همان قواعد را به کار برده است. به طور کلی می‌توان بافت شهری فعلی بندر لنگه بندر کنگ را «خیابان هایی نو در بافت تاریخی» نامید. در پس این خیابان ها که مانند خیابانهای سایر شهرهای کشور است، بافتی بسیار شاخص و با هویت برجای مانده که لزوم توجه به الگوهایش را مورد توجه قرار می دهد.