در شماره گذشته، کلیاتی خواندیم در باره وضعیت دریایی و کشتی رانی در ایران و تلاش شد که پرسیده شود که چرا در ایران کشتی سازی در اوج صنعتی خود نیست. و همچنان به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا کشتی سازی برای کشور ما مزیت است یا نه؟ آیا با توجه به رقبای سرسخت موجود که بازار کشتی سازی جهان را قبضه کرده اند، ما باید به سمت کشتی سازی برویم یا باید از خیر این سازه گذشته و به دنبال حرفه ای شدن در حوزه تعمیر کشتی باشیم؟تجارب ایران در کشتی سازی از یک سو نشان می دهد که ما قادر به ساخت هستیم و از دیگر سو، نبود زیرساخت های لازم در سطح وسیع نشان می دهد که ما قادر به رقابت در سطح جهانی نیستیم؛ با این حال و هوا باید به کدام سمت رفت؟ به سمت کشتی سازی یا تعمیر؟
در این شماره دنباله مطلب گذشته را پی می گیریم با شناخت انواع کشتی تا زمینه گفت و گوهای آینده با کارشناسان را بیش از پیش فراهم کنیم:
انواع کشتی از نظر نوع کالا:
کشتی‌های حامل کالاهای عمومی:
کشتی کالای عمومی، چند منظوره  ( general cargo) برای بارگیری و انبار کردن طیف وسیعی از کالاها در اشکال مختلف از قبیل بشکه، عدل و پالت طراحی و ساخته شده‌اند. کالاها ممکن است محصولات جنگلی، کالاهای تولید شده، ماشین آلات سنگین، خودرو، ماشین آلات صنعتی، کالاهای کیسه‌ای، مواد غذایی و کانتینر را شامل شوند. این قبیل کالاها را در انبارهای عمومی قرار می‌دهند که مخصوص کالای خاصی نیستند. نقش کشتی‌های جنرال کارگو با ورود شناورهای فله‌بر رو به افول گذاشت، اما با پیدایش کشتی‌های کانتینری، تنزل جایگاه و نقش آن‌ها شتاب بیشتری یافت. کشتی‌های جنرال کارگو گرچه همچنان از نظر تعداد، بیشترین تعداد شناورهای کالابر را در ناوگان جهانی شناورهای بازرگانی تشکیل می‌دهند، اما از نظر سایز به ندرت ظرفیتی بیش از ۵۰۰۰۰ dwt دارند و معمولاً کوچک‌تر از شناورهای تخصصی‌ هستند.
کشتی‌های فله‌بر خشک:
کشتی فله‌بر نوعی کشتی تجاری است که برای حمل محموله‌های بدون بسته‌بندی و کاملا باز نظیر ذغال سنگ، سنگآهن، سنگهای معدنی، کاکائو، گندم، جو و سایر غلات، کود شیمیایی، خوراک دام، آهن قراضه و سایر محموله‌های خشک کالا یا بار فله‌ای به کار می‌رود. کالاها در این نوع کشتی‌ها می‌توانند با استفاده از تجهیزات ویژه، به آسانی و سریع بارگیری و صفافی (چیدمان) شوند. تجهیزات زیادی برای تخلیه و بارگیری کالای فله وجود دارد که به طور گسترده در بنادر استفاده میشوند. مانند پمپ‌ها، تسمه های نقاله، مکنده‌ها و … . این گونه کشتی‌ها از میانههای سده نوزدهم کار خود را آغاز کردند. امروزه کشتی‌های فله‌بر، یک سوم ناوگان تجاری کشتی‌های جهان را تشکیل می دهند. ظرفیت آنها از۱۰ هزار تن تا ۳۶۴ هزار تن متغیر است. بلندترین کشتی حمل فله خشک ۳۴۳ متر طول دارد.
ویژگی بارز حمل‌ونقل کالای فله، هزینه بسیار پایینی است که از طریق اقتصاد مقیاس حاصل می‌شود. به علت ویژگی‌های فیزیکی کالای فله، کشتی‌های فله‌بر می‌توانند خیلی بزرگ ساخته شوند. منظور از ساخت این‌گونه کشتی‌ها جلوگیری از هزینه‌های زیاد مربوط به انجام خدمات بندری و بسته‌بندی کالاها و همچنین استفاده از فضای بیشتر داخلی کشتی است.
کشتی‌های نفتکش:
این کشتی‌ها برای حمل نفت و محمولات نفتی ساخته شده‌اند و سرعت بارگیری و تخلیه در این کشتی‌ها به دلیل استفاده از پمپ از کشتی‌های دیگر سریع‌تر است. کشتی نفت‌کش شناور ویژه‌ای است که برای حمل مقادیر بالای نفت طراحی شده‌است. به طور کلی دو نوع تانکر نفت وجود دارد، تانکر نفت خام و تانکر فرآورده‌های نفتی.
سطح عرشه این کشتی‌ها از لوله‌ها و پمپ‌ها پوشیده شده که مخصوص حمل و انتقال نفت خام هستند. نفتکش‌های جدید پوشش‌های خاصی برای جلوگیری از نشت نفت به آب دریا دارند. ظرفیت و اندازه این نفتکش‌ها متفاوت است ولی برای طبقه‌بندی آنها حدودی را تعریف کرده‌اند که بر حسب گنجایش نفت خام تقسیم‌بندی شده است. شکل ظاهری نفتکش‌ها تقریبا شبیه کشتی‌های فله‌بر است و به جای دریچه‌های بزرگ در روی مخازن دریچه‌های کوچکی دارد که از آن دریچه‌ها به منظور بازرسی مخازن استفاده می‌گردد. عمل تخلیه و بارگیری در نفتکش‌ها با پمپ‌های قوی انجام می‌گیرد.
با استخراج روزافزون نفت و بنا به نیاز مبرم کشورهای صنعتی، پیشرفت صنعتی کشتی‌سازی به جایی رسید که در اوایل دهه هفتاد (۱۹۷۰ میلادی) کشور ژاپن به ساختن نفتکش‌هایی به ظرفیت ۵۰۰هزار تن اقدام کرد و در حال حاضر برابر آمار و ارقام ارایه شده نفتکش‌ها بالاترین درصد حمل‌ونقل دریایی را به خود اختصاص داده‌اند.
کشتی‌های رو-رو:
نوعی کشتی است که در طراحی آن امکان بارگیری و تخلیه خودرو و وسایل باربری جاده‌ای و چرخ‌بار و قطار از طریق شیب‌راهه در نظر گرفته شده است. این نوع کشتی طبقات مختلف و متحرک دارد که ارتباط این طبقات با آسانسورهاى مخصوص یا سطح شیب‌دار ممکن است.
کشتی های کانتینربر:
این کشتی‌ها برای حمل انواع محمولات با بسته‌بندی کانتینر ساخته شده‌اند، سهولت بارگیری و حمل کانتینرها امتیاز مهمی به حساب می‌آید. 
کانتینر محفظه‌اى است فولادى یا آلومینیومى که جهت حمل محمولات مختلف به شکل استاندارد شده به کار گرفته مى‌‌شود. امروزه کانتینر توانسته است هم به جهت سهولت حمل‌ونقل و هم به جهت محافظت کالا و هم به لحاظ اقتصادى، انقلابى در روش‌هاى حمل‌ونقل کالا ایجاد کند. این مزایا به‌ویژه در حمل یکسره چشمگیرتر است.
تعداد زیادی از کشتی‌ها هستند که قابلیت حمل کانتینر را نیز دارند، اما وقتی از کشتی کانتینربر نام می‌بریم، منظورمان کشتی‌هایی است که صرفا به کار حمل کانتینر پرداخته و شکل و ساخت انبارهای آنها به‌صورت کامل سلول‌بندی شده باشد.
ساختمان این کشتی‌ها مانند جعبهای باز است که کانتینرها در آن به صورت ردیف‌ها و ستون‌های منظم چیده می‌شوند.
کشتی‌های مسافربری:
با گسترش صنعت گردشگری در صنعت کشتی‌های مسافری هم پیشرفت چشمگیری ایجاد شده است. ایجاد تغییر در ساختمان کشتی‌ها از قبیل ایجاد استراحت‌گاه‌های مجهز و مدرن کشتی‌های مسافری با ظرفیت ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ نفر حکایت از توفیق روزافزون این صنعت روبه‌رشد دارد.
انواع کشتی‌های مسافری:
کشتی‌های بزرگ لاینر – برای سفرهای طولانی
کشتی‌های فری – برای سفر های کوتاه
کشتی‌های تفریحی – برای سفرهای دور و نزدیک
کشتی‌های ال ان جی:
کشتی تانکر طراحی شده برای حمل ال‌ان‌جی یا گاز طبیعی است که با رشد بازار گاز طبیعی مایع، در سطح جهان با سرعت با افزایش تعداد آنها روبه‌رو هستیم.
کشتی‌های یخچالی:
این نوع کشتی همان طور که از نامش پیداست، برای حمل کالاهایی همچون میوه، گوشت و مواد غذایی فاسد شدنی استفاده می‌شود و دارای انبارهایی با سردخانه‌های مخصوص و با برودت‌های متفاوت و متناسب با مواد فاسدشدنی است. بنادری که کشتی‌های یخچالی به آنها تردد می‌کنند باید امکانات ساحلی لازم را داشته باشند. با ورود کشتی‌های کانتینری که قابلیت حمل کانتینر یخچالی را نیز دارند تمایل بازار به سمت بازار کشتی‌های یخچالی بسیار کم شده است.
کشتی دوبه بر:
این کشتی برای حمل سایر شناورها مخصوصا دوبه‌ها طراحی شده‌اند و دارای جرثقیل برای بارگیری و تخلیه دوبه هستند.دوبه شناوری مکعب مستطیل شکل با فضای توخالی است که معمولا موتور یا پیشرانه دیگری ندارد و آن را قایق یا شناوری دیگر بر روی آب می‌کشد یا به جلو می‌راند. دوبه برای حمل کالا به اسکله‌هایی با عمق کم و رودخانه‌ها که قابل کشتیرانی نیستند، استفاده می‌شود.
سهم ایران از بازار تولید و تامین تجهیزات انواع کشتی‌هایی که در بالا آمد:
امروزه چین ۳۴ درصد، کره‌جنوبی ۳۵ درصد و ژاپن ۱۳ درصد از بازار سفارشات کشتی‌سازی دنیا را در اختیار گرفته‌اند و ترکیه در همسایگی ما چهارمین کشتی‌ساز دنیا محسوب می‌شود. اما سهم ایران از ساخت کشتی در جهان کمتر از ۰٫۳ درصد است و تنها نیمی از ظرفیت این صنعت استفاده شده است و برای تامین نیاز داخلی ناگزیر از شرکت‌های چینی و کره‌ای سفارش داده می‌شود.  آمارهای به‌ دست آمده نشان می‌دهد در چند سال گذشته کارخانه‌ها به‌طور متوسط ۱۹ فروند شناور با سایز متوسط ساخته و آب‌اندازی کرده‌اند که در مقایسه با سایر کشورهای منطقه بسیار ناچیز و اندک است. این در حالی است که ظرفیت ساخت شناورهای متوسط در شیپ‌یاردهای کشور حدود ۴۰ فروند در سال است. از سوی دیگر سالانه حدود ۳۰ فروند شناور فلزی خارجی توسط مالکان ایرانی خریداری و ثبت پرچم کشور می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت علی‌رغم سرمایه‌گذاری ۲٫۲ میلیارد تومانی برای ۳۰۰۰ کیلومتر مرز آبی، به صنعت کشتی‌سازی به طور شایسته توجه نشده و ایران به عنوان کشوری که دارای مرزهای آبی گسترده است و امکان دسترسی آسان به آب‌های آزاد را دارد، در صنعت کشتی‌سازی در هیچ‌کدام از اتواع شناورها پیشرفت چشمگیری نداشته است. ایران همواره کارگاه‌های کوچکی برای تعمیرات کشتی در کشور داشته است اما هنوز سازندگان داخلی به باور درستی برای ساخت کشتی نرسیده‌اند. کشور ما مجموعا ۶۵ فروند شناور فراساحلی با متوسط قدرت موتور ۳۶۶۸ اسب بخار و متوسط سال ساخت ۱۹۸۶ دارد که با این مشخصات در رده ۲۵ از لحاظ تعداد شناور و دارای سهم ۶۵ درصدی از ظرفیت کل است و با توجه به جایگاه ایران در داشتن منابع نفت و گاز و نیاز ساخت کشتی‌های نفتکش و ال ان جی قابل تامل است.