گروه دفاعی و امنیت دریایی - محمود آلاشتی، هدیه مولایاری، وحید خشنا - این پژوهش تلاش دارد تا با مطالعه قدرت کشور در حوضه ی دریایی در گذشته، به بیانی قبل از حضور ناوگروه های جمهوری اسلامی در دریاهای آزاد، انگیزه حضور فعال حال و برنامه های اینده به بررسی فعالیت های گوناگون نیروی دریایی و تاثیر آن بر روی اقتصاد دریایی و روابط دوستانه و بالا رفتن قدرت دریایی کشور بپردازد.در این پژوهش که محمود آلاشتی کارشناسی ارشد علوم ارتباطات، هدیه مولایاری کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری محیط زیست و وحید خشنا، کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی آمایش سیاسی فضا به روزنامه دریایی اقتصادسرآمد ارائه کرده اند آمده است:
ادبیات و مباحث نظری

اهمیت دریا:
تحولات کنونی نظام بین الملل حاکی از این است که دوران فراموشی قدرت دریا به سر آمده و اولویت های  قدرت دریایی که روزگاری توسط آلفـرد مـاهـان و دیگران مطرح شده بود، باز تولید شده است. امروزه قدرت های بزرگ دریافته اند که عرصه دریاها به ویژه آب های آزاد و آبراهه های بین المللی متصل به نقاط سوق الجیشی، از ظرفیت های بالا و هزینه های کمتر در روند پیگیری اهداف راهبردی برخوردارند و یافتن شرایط رقابت یا هژمونی در خصوص آن، مـی تـوانـد نوعی پایداری در قدرت منطقه ای و جهانی را تضمین نماید. در واقع، تمایلات محسوس و بارزی در میان قدرت ها به منظور کسب برتری در قدرت دریایی- نظامی متجلی شده که به نوعی، بر اهمیت این منبع  قدرت در معادلات حاضر و آینده دلالت دارد (الـعـالـم اسلامی،۲۶فروردین ۱۳۹۲).از قدیمی ترین ایام تا به امروز دسترسی به دریا یکی از عوامل مهم برای توسعه طلبی کشورها بوده است و در اختیار داشتن سواحل و دسترسی به آب های آزاد شرط ضروری برای رسیدن به یک قدرت جهانی محسوب می شده است. چنین نیازی امروزه نیز کاملا احساس می شود زیرا تجارب جنگ های منظم گذشته آن را اصلاح کرده است به همین دلیل همیشه کشورهایی که پا به عرصه قدرت جهانی می گذارند تسلط بر آن ها را جزء هدف های اصلی خود منظور می کنند (کامران، ۱۳۸۱: ۵۸۶) در یک قرن اخیر تلقی از مساله قدرت در رابطه با دریاها دچار تحول شده است. در گذشته مفهوم قدرت در دریا بیشتر تمرکز بر قابلیت های ارتباطی و نظامی بود، ولی امروزه ابعاد گسترده تری یافته است. امروزه تلقی سنتی از رابطه دریا و قدرت دچار تحول شده و عواملی چون توسعه روابط و نیازهای متقابل ملت ما، نقش و کارکردهای جدید ژئوپلیتیکی و زیراکوتومیکی دریاها، توسعه تحقیقات علمی و شناخت ویژگی های دریاها و اقیانوس ها، گسترش فضایی صحنه های عملیات در اقیانوس ها، ناکافی بودن منابع خشکی برای رفع نیازهای بشر و... در این میان نقش بسزایی داشته اند. از همین روی رقابت بر سر افزایش دسترسی و تسلط بر دریا و محیط های دریایی به سرعت در حال گسترش یافتن است و بسیاری از کشورهایی که با وجود داشتن سواحل مناسب در ساختار قدرت دریایی جایگاهی نداشته اند امروزه فعال شده و به دنبال افزایش قدرت دریایی خود هستند.

از جمله دلایل اهمیت دریاها: 
_ حمل و نقل، مواد غذایی، مواد گیاهی و دارویی، مواد معدنی و نفت، بهترین تولیدکننده انرژی، زیورآلات مختلف، تعدیل هوا به وسیله جریان های دریایی، استفاده طبی از آب دریا، منبع اصلی آب های روی زمین، تهیه آب شیرین

اقتصاد دریا:
توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیرا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، موضوعی بسیار کلی است و لازم است تا تصویر روشنی از آن ترسیم گردد. تعریف اقتصاد دریامحور که در ادبیات جهانی عموماً با عنوان اقتصاد آبی(Blue Economy) از آن یاد می شود، استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره های آبی اعم از اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و درنهایت افزایش تولید ناخالص داخلی تعریف می گردد. بنابراین، حوزه اقتصاد دریا فراتر از مواردی از قبیل شیلات و گردشگری دریایی است و مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا و از جمله حمل ونقل دریایی، گردشگری دریایی، انرژی های تجدیدپذیر، آبزی پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدن کاری دریایی است.
_ اقتصاد دریامحور، راهبردی اساسی، توسعه ای و کنشگرا و درنهایت، تحول آفرین است.
_ اساسی است؛ زیرا در سطح بالایی نهادها و سازمان های زیادی را درگیر می کند.
_ توسعه ای است؛ زیرا با موضوعات مختلف توسعه ای و حاکمیتی مانند جمعیت پذیری، ایجاد زیرساخت ها و ارتباطات گره خورده است.
_ کنشگر است؛ زیرا محرک جدی به کارگیری و به کاراندازی صنایع و اشتغال در دریاها و سواحل است.
اقیانوس ها علاوه بر داشتن منابع عظیم انرژی، خود نیزیک منبع تولید انرژی به شمار می روند. انرژی به دست آمده از نیروگاه های موجی، جزر و جریان آب بخش قابل توجهی از انرژی های تجدیدپذیر را تشکیل می دهد. بازار انرژی دریایی در آینده مورد توجه تولیدکنندگان صنایع نیروگاهی و استارتاپ های نوآوری خواهد بود. در آینده شاهد رشد روزافزون گردشگری دریایی در جهان خواهیم بود به طوری که امروزه، حدود ۴.۲ میلیون نفر در حوزه گردشگری ساحلی و اقیانوسی فعالیت می کنند که حدود ۱۵۰ هزار نفر آن ها در صنعت مسافرت دریایی فعال هستند. تقویت صنعت شیلات، توسعه بنادر، به روزرسانی ناوگان حمل ونقل دریایی ، استفاده از ظرفیت شرکت های فعال در حوزه صنایع دریایی و... از جمله اقداماتی است که باید به آن پرداخته شود؛ بنابراین دولت و صندوق توسعه ملی باید با ارائه تسهیلات، فضا را برای توسعه صنایع دریایی فراهم کند. همچنین باید روی تربیت نیروی انسانی و ارائه آموزش به نسل جوان، بیش از گذشته کار کرد. این کار سبب ایجاد علاقه در جوانان برای کارکردن در زمینه صنایع دریایی و فعال شدن اقتصاد دریا خواهد شد. با توجه به نقش شرکت های دانش بنیان در انتقال فناوری به صنایع دریایی، قابل ذکر است که در همه صنایع کشور ازجمله صنایع دریایی، بحث شریک شدن و متصل شدن با برندهای معروف دنیا و انعقاد قراردادهایی که مزیت ایجاد می کند، بسیار مهم است. انتقال فناوری، دانش روز و بهره گیری از آموزشهای لازم باعث رشد صنایع دریایی خواهد شد. با توجه به فرصت های سرشار اقتصادی منطقه خلیج فارس، هم اکنون خیلی از کشورهای دنیا که دریا ندارند و از امکانات زیادی برخوردار نیستند، به صنعت کشتی سازی ورود پیدا کرده اند اما کشور ما با این همه امکانات، موفقیت چندانی کسب نکرده است.


ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک دریا:
امروزه پیشرفت تکنولوژی در ابعاد و حوزه های گوناگون موجب شده برخی از عوامل طبیعی نقش خود را در ژئواستراتژی از دست بدهند البته به موازات آن بر اهمیت برخی دیگر نیز افزوده شده و از سوی دیگر پیوستگی عوامل جغرافیایی و و آثار آن عملیات نظامی پیچیده تر شده است. لذا در شرایط کنونی تمامی تحولات نظامی، سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی در ارتباط مستقیم با ملاحظات ژئواستراتژیک قرار دارد. در این زمینه مسائل ژئوپلیتیکی بیش از سایر مسائل با اصول و مبانی ژئواستراتژیک ارتباط دارد و به همین دلیل در بسیاری از راهبردهای اعلامی و اعمالی از سوی کشورها و تجزیه و تحلیل های سیاسی و امنیتی، موقعیت و وضعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکییک واحد سیاسی مورد توجـه قـرار می گیرد.
ادامه دارد...