نمونه‌ای از تاریخ شفاهی دریانوردی  خلیج فارس


ناخدا عبدالرحیم شناسی در سال ۱۳۵۱ در بندرشناس متولد گردید. دوران ابتدایی را در بندرشناس گذرانید و از سن ۱۲ سالگی وارد عرصه دریانوردی گردید. در قایق‌ها و لنج‌های متعددی کار کردند. مدت زمانی را در لنج‌های صیادی دبی کار نموده و در آن لنج‌ها به ایشان یک گلاته می‌دادند و به تدریج پس از اندوختن اندک ثروتی بابت کار در لنج به بندرشناس آمده قایق خریداری نموده و به کار صید و صیادی مشغول شدند. پس از ده سال کار مداوم در قایق‌های صیادی و تلاش همه‌گیر توانستند لنج صیادی خریداری نمایند. ایشان عنوان می‌دارند که در حال حاضر هم برخی از دریانوردان بندرشناس در لنج‌های صیادی بندر شارجه کار می‌کنند و در لنج ایشان هم دوازده ملوان مشغول به کار بوده و بیشتر آن‌ها بلوچ هستند. بندرشناس در گذشته دارای گمرک بوده و لنج‌های حمل و نقل کالا در گمرک این بندر کالا وارد نموده و صدور کالا نیز از گمرک این بندر صورت می‌گرفت. کشاورزی در این بندر از رونق خوبی برخوردار بوده و محصولات کشاورزی این بندر به بیشتر کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس صادر می‌گردید. در گذشته از بندرشناس آب شیرین به بندر شارجه امارات می‌بردند و این آب شیرین از چاهی نزدیک دریا در بندرشناس تامین می‌گردید. شیوه صید در بندرشناس، صید با تور می‌باشد و گرگور برای صید ماهی کاربرد ندارد. در بیشتر بنادر غرب هرمزگان صید با تور معمول‌تر می‌باشد. 
آقای شناسی به مدت هفده سال است که لنج ماهی‌گیری دارند و از صید و صیادی علیرغم گران بودن وسایل صید اعم از تور و غیره تا حدودی راضی هستند. فروش ماهی اسپک به چینی‌ها برای قایق‌ها و لنج‌های بندرشناس همانند سایر بنادر غرب هرمزگان سودآور بوده است. قیمت ماهی‌های صید شده دیگر نیز در حال حاضر برای لنج‌داران خوب است و دریانوردی را برای آن‌ها مقرون به صرفه نموده است. در بندرشناس سردخانه وجود دارد و لنج‌ها بخشی از ماهی‌‌های صید شده را به سردخانه تحویل می‌دهند. تعاونی صیادی بندرشناس هم فعال می‌باشد. مناسبات حسنه و همگرایی خوبی در بین لنج‌داران بندرشناس وجود دارد. برخی از دریانوردان بندرشناسی در بنادر کشور امارات نیز دارای لنج‌های صید صیادی بوده و از ملوانان بندرشناسی و دیگر بنادر در لنج‌های خود استفاده می‌کنند. رضایت از صید و صیادی در بندرشناس وجوددارد.
علی سرپرست از دریانوردان و لنج داران بندر کنگ است که سفرهای دریایی زیادی به هند و آفریقا داشته است و در ارتباط با مسایل اجتماعی لنج و نقش زنان بنادر مبدا و مقصد در کارهای دریانوردی مباحث را عنوان نمودند. ایشان می‌گویند که در بسیاری بنادر هند و آفریقا، زنان در گمرکات و کارهای مربوط به تخلیه بار مشارکت داشتند. حتی در جنگل‌های سیمبارنگه زنان در بریدن چندل به مردان کمک می‌کردند. برخی از دریانوردان بندر کنگی که به بندر کالیکوت می‌رفتند در آن جا ازدواج می‌کردند و عموی آقای سرپرست هم در آن جا ازدواج کردند. در هندوستان زنان طبقات پایین در کارهای ساختمانی هم مشارکت داشتند و در هند و پاکستان زنان در کار تخلیه خرما از لنج ها مشارکت داشته و به آن‌ها از طرف صاحب بار کرایه داده می‌شد. مردان کنگی وقتی به سفر دریا می‌رفتند به زنان خود مقداری پول و اقلام خوراکی می‌دادند. آقای سرپرست عنوان می‌دارند که در آن زمان وقتی به سفر دریا می‌رفت به خانواده سه هزار تومان پول نقد، شش گله خرما، دو کیسه آرد، لوبیا عدس و غیره که از آبادان آورده بودند، می‌دادند و این مقدار پول و اقلام خوراکی برای ۸ ماه که یک سفر دریایی گپ بود کفایت می‌کرد. بهترین سفر برای دریانوردان بندر کنگی سفر آفریقا بود. چون تفریحات در بندر مومباسا برای دریانوردان زیاد بود و می‌توانستند خیلی از مایحتاج خود را از آن جا خریداری نموده و اقلامی مانند قهوه که سود خوبی هم داشت با خود به بندر کنگ بیاورند و با قیمت خوب بفروشند. در بندر مومباسا مردمش سیاه پوست بوده و اعراب و هندی‌های زیادی هم در آن بندر زندگی می‌کردند و ترکیب جمعیتی بندر مومباسا در نوع خود جالب بوده و به دریانوردان بندر کنگی در آن‌جا احترام می‌گذاشتند.
یکی از مشکلات زنان بندر کنگی در زمانی که همسرشان در سفر دریا بوده‌اند، مریض شدن فرزندان آن‌ها بود که با توجه به عدم وجود مراکز متعدد درمانگاهی، برای درمان آن‌ها سختی زیادی وجود داشت. تمامی مسئولیت فرزندان خانواده اعم از آموزش، سلامت، خوراک و غیره در زمان سفر مرد خانواده، بر عهده زن خانه بوده است. دریانوردان بندر کنگی عادت داشتند، وقتی به سلامت به بنادر مقصد در هند، آفریقا و یمن می‌رسیدند، تمام سختی‌های سفر را از یاد ببرند و با انرژی بیشتر به ادامه سفر و منافع آن فکر کنند.
نمونه‌ای از تاریخ شفاهی دریانوردی  خلیج فارس
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه