دکتر همایون الهی
1-گستره جغرافیایی منطقه خلیج فارس
این منطقه شامل خلیج فارس، جزایر آن و هشت کشور حاشیه آن می‌باشد. این هشت کشور عبارتند از: ایران، عراق، کویت، عربستان، قطر، بحرین امارات متحده عربی و عمان. کشور عمان فقط به علت باریکه‌ای که در رأس المسندم (در تنگه هرمز) در اختیار دارد، جزو کشورهای حوزه خلیج فارس به حساب می‌آید.
از نظر جغرافیایی، منطقه خلیج فارس بین دریای مازندران، دریای عمان، دریای عرب و دریای سرخ قرار دارد و با کشورهای ترکیه، سوریه، اردن، یمن، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان محصور است.
۲- نام خلیج فارس 
در تعریف جغرافیایی خلیج فارس عبارت از پیشرفتگی دریا در خشکی است که حد واسط سرزمین ایران و شبه جزیره عربستان می‌باشد. این دریا از قدیم در بین اعراب، بحرالفارس نام داشته و در ماخذ اسلامی نیز بدین نام آمده است. در کتاب «حدودالعالم» که یک هزار سال پیش تألیف گردیده و قدیمی‌ترین کتاب فارسی موجود در دانش جغرافیا است در خصوص این دریا آمده است: «خلیج پارس از حد پارس برگیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند». در نوشته‌های غربی این دریا با نام پرسیکوس سینوس یا پرسیکوم ماره آمده است. در قرن بیستم نام «بحرفارس» به «خلیج فارس» تبدیل شده و ترجمه آن در زبان‌های مختلف مورد استفاده است، بطوری که در کشورهای انگلیسی زبان به نام  Persian Gulf، در زبان فرانسه به نام Persique Gold، در زبان روسی Persidski Zalive،  در زبان ترکی Farsi Korfozi و در زبان ژاپنی به نام Perusha Wan نامیده می‎شود. 
در خصوص قدمت نام خلیج فارس بایستی گفت از استاد و مدارک زمان هخامنشیان چنین بر می‌آید که نام «دریای پارس» از دوران گذشته مورد استفاده بوده است، چنانکه در کتیبه‌ای که از داریوش پادشاه هخامنشی در تنگه سوئز به دست آمده از آن به عنوان «دریایی که از پارس آید» یاد شده است. در زمان ساسانیان نیز این خلیج را دریای پارس می‌نامیدند. در چند سال اخیر عوامل استکبار در راستای سیاست « اختلاف پیندار و حکومت کن» و به منظور ایجاد تضاد میان ایرانیان و اعراب، خلیج فارس را به نام جعلی خلیج عربی بر سر زبان‌ها انداختند. هدف دیگر استکبار از ایجاد هیاهو در خصوص این تغییر نامه ایجاد شکاف در جبهه مبارزه اعراب عليه اسرائیل بود که در این زمان در اوج خود قرار داشت و بدین ترتیب تلاش داشت فشار بر اسرائیل را کاهش دهد. در سال ۱۳۳۱ (۱۹۶۲) در تحریفی آشکار روزنامه تایمز لندن برای نخستین بار خلیج فارس را به نام جعلی «خلیج عربی» نامید.
این اقدامات به علت ایجاد زمینه‌های سیاسی غلط توسط برخی از سیاستمداران نادان محلی به سرعت در جهان عرب مورد توجه واقع شد. از جمله در رقابت بین سرهنگ عبدالکریم قاسم (که در سال ۱۳۳۷ (۱۹۵۸) با کودتا در عراق قدرت را به دست گرفته بود) و جمال عبدالناصر در مصر بر سر رهبری جهان عرب، عبدالکریم قاسم نام مجعول «خلیج عربی» را برای «خلیج فارس» به کار برد. در این زمان جمال عبدالناصر به خاطر رهبری مبارزه علیه اسرائیل توانسته بود در جهان عرب محبوبیت زیادی کسب کند. عبدالکریم قاسم نیز با تغییر نام «خلیج فارس» سعی نمود با استفاده از احساسات ناسیونالیستی اعراب برای خود کسب محبوبیت نماید. به علاوه او میخواست با ایجاد یک دشمن فرضی در مرزهای شرقی عراق «فرافکنی» مشکلات داخلی نموده و توجه مردم عراق را از مشکلات داخلی به مسایل خارجی معطوف دارد. اصولاً در گذشته، خلیج فارس یک دریای داخلی ایران بوده است و بنابراین واضح و اصولی است که نام آن نیز برگرفته از ایران باشد. هر چند با هجوم استعمارگران اروپایی به منطقه و عدم توانایی دولت‌های مرکزی وقت ایران برای حمایت از امرای خراج‌گذار خود در بخش جنوبی خلیج فارس، به تدریج این مناطق از ایران جدا شدند، آخرین بخش از این مناطق یعنی بحرین بطور رسمی در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) از ایران جدا شد. با این وجود هنوز زبان، فرهنگ و نژاد ایرانی در این مناطق آشکارا خود را نشان می‌دهد.
3- جغرافیایی طبیعی خلیج فارس 
خلیج فارس از پدیده‌های دوران سوم زمین شناسی است و حدود ۳۰ میلیون سال قبل به وجود آمده است. گستره خلیج فارس قبلاً بیشتر از امروز بوده و شاید دو برابر موقعیت فعلی وسعت داشته است. زمانی شاید در شمال تا چهارصد کیلومتر فراتر از ساحل امروزی خود گسترش داشته است، به طوری که طبق شواهد موجود آب دجله و فرات زمانی به طور مستقل وارد خلیج فارس می‌شد. ولی امروزه این دو رود پس از پیوستن به رودخانه کارون و تشکیل اروندرود به خلیج فارس می‌ریزند.