گروه انرژی - توحید ورستان - منطقه‌ای در مدیترانه شرقی که دارای منابع غنی انرژی است، حوضه لوانتین(دریای شام) نام دارد. حوضه شام شامل آب های سرزمینی ترکیه، سوریه، لبنان، رژیم اسرائیل، نوار غزه، مصر، قبرس است. این حوضه دارای ۳.۴ تریلیون متر مکعب ظرفیت ذخیره گاز طبیعی بوده و اولین فعالیت‌های گسترده اکتشاف گاز در حوضه شام در سال ۲۰۰۹ در آب‌های سرزمینی رژیم اسرائیل انجام شد. میدان گاز طبیعی به نام «لویاتان» با ظرفیت ۵۰۹ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۰ در آب‌های رژیم اسرائیل کشف شد. همچنین میدان گازی آفرودیت با ذخایر گاز طبیعی ۱۹۸میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۱۱ توسط قبرس کشف شد. در سال ۲۰۱۵ میدان «زهر» با ظرفیت ۸۵۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی دارای بزرگترین ذخایر گاز طبیعی در این حوضه، در آب‌های سرزمینی مصر کشف شد. در نتیجه، افزایش تعداد اکتشافات پس از سال ۲۰۱۰ باعث افزایش فعالیت‌ها در منطقه شده است.

چالش انتقال
موضوع مهم دیگر منطقه در کنار فعالیت‌های اکتشافی، مسیرهای حمل و نقل است. زیرا هدف نهایی کشورهایی که این منابع را در اختیار دارند، کسب درآمد از طریق عرضه این منابع به بازارهاست. جلسات مشخصی در خصوص حمل و نقل منابع بین کشورهای منطقه برگزار و توافقنامه هایی امضا شده است. اما با وجود همه این موارد، هنوز راه حل قطعی در مورد انتقال منابع انرژی در مدیترانه شرقی به دست نیامده است. اولین سوالی که در این زمینه به ذهن خطور می‌کند این است که آیا این منابع انرژی راهی برای شکوفایی کشورهای مدیترانه شرقی فراهم می‌کند یا آن ها را دچار اختلاف و بی‌نظمی می‌کند؟ در حال حاضر می‌توان مشاهده کرد که توافقات حاصل شده هنوز به نتیجه نرسیده و بی‌ثباتی‌ها همچنان در کشورهای منطقه وجود دارد. یعنی، کشورهای حوزه مدیترانه شرقی هنوز از منابعی که در اختیار دارند بهره مند نشده‌اند. واکاوی موضوع منابع انرژی در مدیترانه شرقی از دو دریچه نیز سودمند است. اولی مربوط به بعد حقوقی و دومی مربوط به جنبه اقتصادی این منابع است.

مشکل وضعیت حقوقی
 در مدیترانه شرقی
پس از اکتشافات اولیه منابع انرژی در حوزه مدیترانه شرقی، شرکت‌های بین‌المللی انرژی در این منطقه شروع به فعالیت کرده‌اند و این حوضه بیشتر مورد توجه بازیگران بین‌المللی انرژی قرار گرفته است. با گسترده‌تر شدن فعالیت‌های اکتشافی، موضوع وضعیت حقوقی میدان‌های اکتشافی در شرق مدیترانه مورد توجه قرار گرفت. به ویژه اختلافات ترکیه با سایر کشورها به خصوص قبرس و یونان این پرونده را پیچیده تر کرده است. برای نمونه، قبرس با امضای قراردادهای دوجانبه با برخی از این کشورها در سال‌های ۲۰۰۳، ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰، هم فعالیت‌های اکتشاف منابع خود را افزایش داده و هم ورود به این میدان‌ها را برای کنسرسیوم‌های بین‌المللی تضمین کرده است. از این رو میدان آفرودیت متعلق به قبرس در سال ۲۰۱۱ کشف شد. ترکیه نیز در این راستا حمایت خود از بخش ترک نشین قبرس در شمال جزیره را تشدید کرده است.  پتانسیل غنی مدیترانه شرقی با توجه به ذخایر انرژی، روز به روز بازیگران منطقه‌ای را حریص‌تر می‌کند و همچنین امید کشورهای اروپایی را نسبت به این منطقه زنده نگه می‌دارد. از همین روی، امروزه بازیگران زیادی در منطقه وجود دارند.
بعد اقتصادی گاز مدیترانه شرقی
علیرغم اینکه دریای مدیترانه شرقی از نظر پتانسیل منابع غنی است و بسیاری از فعالیت‌های اکتشافی در آن انجام می شود، هیچ گام مشخصی در مورد مکان و چگونگی انتقال منابع منطقه انجام نشده است. با توجه به اینکه مذاکراتی بین کشورهای منطقه در جریان بوده و توافقات امضا شده هنوز به نتیجه نرسیده است، در نتیجه منابع تاکنون نتوانسته کمک قابل توجهی به اقتصاد منطقه داشته باشد. همچنین، این وضعیت به تدریج منابع انرژی در شرق مدیترانه را در حالت رکود قرار می‌دهد. سناریوهای زیادی از سوی کشورهای منطقه در خصوص انتقال این منابع مطرح شده است. در میان مسیرهای انتقال، پروژه خط لوله شرق مد (East-Med Pipeline) که حمایت مالی از اتحادیه اروپا دریافت کرده و منابع را مستقیماً از طریق خط لوله به بازارهای اتحادیه اروپا منتقل می‌کند، بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. هدف این پروژه انتقال گاز طبیعی در میادین قبرس و اسرائیل به یونان از طریق خط لوله‌ در دریای مدیترانه به بازارهای اروپایی است. با وجود برگزاری جلسات مکرر و اطلاعیه‌های مسئولان در خصوص اجرای این پروژه، تا امروز هیچ اقدام مشخصی انجام نشده است. قبرس، یونان و اسرائیل در نوامبر ۲۰۱۸ توافقنامه‌ای سه جانبه امضا و اعلام کردند که آماده ساخت طولانی‌ترین و عمیق‌ترین خط لوله جهان برای انتقال گاز طبیعی به طول ۲۰۰۰ کیلومتر از زیر دریای مدیترانه هستند. البته این پروژه هزینه بسیار بالایی دارد، اما وقتی ظرفیت تحویل گاز طبیعی خط لوله در نظر گرفته شود، سودآوری و بهره وری این سرمایه گذاری به بحث جداگانه تبدیل می‌شود. دلیل اصلی اینکه اتحادیه اروپا تمام هزینه‌های احتمالی پروژه شرق-مد را به جان خریده و در جستجوی منابع مالی دیگر است اینکه اتحادیه اروپا می‌خواهد وابستگی خود به گاز طبیعی عرضه شده توسط روسیه را کاهش دهد. منابع مدیترانه شرقی نقش مهمی در تضمین امنیت تامین انرژی اتحادیه اروپا دارند. به همین دلیل کشورهای اتحادیه اروپا در هر فرصتی بر اهمیت منطقه تاکید و در تلاش هستند تا سیاست‌های فعال خود را در آن حفظ کرده و برنامه‌های خود را اجرا کنند. البته از سوی دیگر می‌توان گفت که آن ها به دنبال اهرمی در برابر روسیه هستند. قرارداد مهم دیگری در خصوص انتقال منابع در منطقه در سپتامبر ۲۰۱۸ بین قبرس و مصر امضا شد. این توافقنامه انتقال گاز طبیعی در میدان آفرودیت متعلق به قبرس را به کارخانه مایع سازی گاز طبیعی در مصر را پیش بینی می‌کند. بنابراین، گاز طبیعی قبرس از طریق مصر به عنوان LNG به بازارها تحویل خواهد شد. این را می‌توان ملموس‌ترین گامی دانست که تاکنون در رابطه با آینده گاز طبیعی مدیترانه شرقی برداشته شده است.

تاثیر مجمع گازی بدون ترکیه
مجمع گاز مدیترانه شرقی بین بازیگران منطقه در سال ۲۰۱۹ برگزار شد و موضوعات تولید، مصرف و انتقال منابع انرژی در منطقه با حضور وزرای انرژی مصر، قبرس، یونان، اسرائیل، اردن، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اما ترکیه از مهمترین بازیگران منطقه، به مجمع فوق الذکر دعوت نشد، از همین روی سؤالاتی را در مورد پایداری آن ایجاد می‌شود. احتمالا این مجمع، ترکیه را که نقش مهمی در زمینه امنیت تامین انرژی و تجارت انرژی  منطقه دارد، کنار می‌گذارد. بنابراین مهم ترین موضوع مدیترانه شرقی امروز کسب سود اقتصادی از منابع این منطقه است. البته تحولاتی مانند کشف منابع جدید و افزایش پتانسیل گاز طبیعی حوضه مهم است، اما بدون ایجاد مسیر انتقال آماده بازار، بدیهی است که این کشورها نقش موثری در تامین امنیت تامین انرژی خود نخواهند داشت.