گروه اقتصادبین الملل - توحید ورستان - منطقه جنوب آسیا و به ویژه اقیانوس هند همواره جایگاه ویژه‌ای در ژئوپلیتیک هند داشته است، زیرا هند به طور سنتی آن را منطقه نفوذ خود می‌دانست. تاریخ منطقه و سطح نفوذ کنونی هند بر منطقه نیز به این امر کمک می‌کند. اقیانوس هند به دلایل مختلف برای هند حیاتی است و باید توجه داشت که هرچند قبلاً در مرکز ژئوپلیتیک جهانی قرار نداشت، اما اخیراً نقش فزاینده‌ای در این راستا داشته است. اهمیت استراتژیک آن در سال‌های اخیر افزایش یافته است زیرا حدود ۵۰ درصد از حمل و نقل کانتینری و ۸۰ درصد از محموله‌های فرآورده‌های نفتی از طریق آن انجام می‌شود. از همین روی، هند توجه زیادی به تقویت نفوذ خود در این منطقه دارد. 

رابطه تاریخی هند و مالدیو
به گزارش روزنامه دریایی اقتصادسرآمد، مرکز آنکسام در این باره می‌گوید؛ مالدیو به عنوان بخشی از اقیانوس هند از موقعیت جغرافیایی مطلوبی برخوردار است، زیرا کنترل این جزایر می‌تواند بیشتر اقیانوس را تحت کنترل داشته باشد، بنابراین این جزایر از نظر ژئوپلیتیکی برای هند اهمیت زیادی دارند. برای مدت طولانی مالدیو روابط نزدیکی با هند داشت و دهلی سعی کرد نفوذ خود را بر این کشور کوچک را افزایش دهد. هند و مالدیو مشارکت استراتژیک نزدیکی به ویژه در حوزه دفاع و امنیت دارند. دو کشور مدت‌هاست در موضوعاتی مانند مبارزه با تروریسم، امنیت دریایی و تبادل اطلاعات برای مقابله با چالش‌های مشترک در منطقه همکاری کرده‌اند. هند یک شریک اقتصادی کلیدی مالدیو است که کمک‌های مالی و توسعه‌ای به آن ارائه می‌کند و پروژه‌های هند در مالدیو شامل توسعه زیرساخت‌ها، بهداشت، آموزش و ظرفیت‌سازی است. هر دو کشور هند و مالدیو به طور فعال در مجامع و سازمان‌های منطقه‌ای که به همکاری و امنیت در اقیانوس هند اختصاص دارند، مانند اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند (IORA) و سمپوزیوم دریایی اقیانوس هند (IONS) شرکت می‌کنند.

برنامه ویژه چین برای مالدیو
با این حال و با توجه به عوامل مذکور، اقیانوس هند و به طور خاص مالدیو تنها برای هند جالب نیستند. «ابتکار کمربند و جاده» چین در این مورد تاثیرگذار است. این پروژه یک استراتژی توسعه‌ای زیرساخت جهانی است که به چین کمک می‌کند تا با استفاده از ثروت و دانش صنعتی چین، نوع جدیدی از جهانی‌سازی را با جذب کشورها و شرکت‌ها به منطقه نفوذ چین و تضعیف مخالفان خود از جمله هند ایجاد کند. با توجه به این موضوع و این واقعیت که هند به دلیل مشکلات اقتصادی، مشکلات متقابل بین شرکا و تحریم‌های غرب علیه ایران و روسیه، هنوز موفق به اجرای «کریدور شمال-جنوب» نشده است. از همین روی، برای پکن مهم است که نفوذ خود را نه تنها برای منافع اقتصادی، بلکه در زمینه رقابت با هند افزایش دهد. این امر تحولات اخیر مربوط به مالدیو را توضیح می‌دهد. چین و مالدیو یک سند برنامه اقدام برای ایجاد یک مشارکت استراتژیک جامع بین دو کشور را امضا کردند. همچنین تعدادی توافق در زمینه همکاری دوجانبه در زمینه‌هایی مانند ساخت مشترک ابتکار کمربند و جاده، مدیریت بلایای طبیعی، همکاری‌های اقتصادی و فناوری، اقتصاد آبی، دیجیتال، توسعه زیرساخت‌ها و غیره را امضا کردند. همچنین امکان ایجاد پایگاه نظامی چین در مالدیو نیز وجود دارد. در این راستا، رئیس جمهور مالدیو اعلام کرد که چین ۹۲۰ میلیون یوان کمک رایگان به مالدیو ارائه خواهد کرد که این بودجه صرف بازسازی جاده‌ها می‌شود. او همچنین به توافق‌های دیگر امضا شده بین چین و مالدیو، از جمله توافق‌نامه‌هایی برای ساخت ۳۰ هزار واحد مسکن اجتماعی اشاره کرد.

روی‌گردانی مالدیو از دهلی
در مقابل، مشاهده می‌شود که روابط هند با مالدیو تضعیف شده است. رئیس جمهور مالدیو، محمد مویزو، پس از سفر به پکن گفت که وابستگی خود به خدمات بهداشتی و پزشکی هند را کاهش خواهد داد. همچنین، وب سایت رئیس جمهور اعلام کرد که دولت وابستگی خود به «کشور خاصی» برای واردات مواد غذایی اصلی مانند برنج، شکر و آرد پایان خواهد داد. این موارد نشان می‌دهد که روابط دو کشور در حال عبور از مرحله دشواری بوده و نفوذ هند بر مالدیو در حال کاهش است. به طور خلاصه، تقویت موقعیت چین در مالدیو و تلاش برای خروج آن از منطقه نفوذ هند نشان می‌دهد که منطقه اقیانوس هند چقدر برای پکن و دهلی نو اهمیت دارد و رقابت بین آن‌ها فقط در حال افزایش است. چین در بنادر اقیانوس هند، به ویژه در پاکستان و سریلانکا، تحت استراتژی به اصطلاح «رشته مروارید» حضور پیدا کرده است. هند نیز با تقویت توانایی‌های دریایی خود پاسخ پکن را داده است تا بتواند حتی در آب‌های دور، نزدیک مالدیو و سیشل حضور داشته باشد. با توجه به عوامل فوق می‌توان نتیجه گرفت؛ هند حاضر به کاهش نفوذ خود در اقیانوس هند نیست که اهمیت ژئوپلیتیکی فزاینده‌ای خواهد داشت. از همین روی، مالدیو به نوبه خود، به عنوان یک کشور مهم استراتژیک، مورد توجه بازیگران خارجی مهمی مانند هند و چین قرار خواهد گرفت.