«توسعه مَکُران، آینده نوین ایران» در دستور کار
​​​​​​​گروه راهبردی -سهیل مرتضوی - کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران میزبان دومین نشست تخصصی درباره بین المللی شدند و توسعه منطقه مکران بود. علی نقوی، رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران در این نشست درباره ظرفیت منطقه‌ای مکران گفت: این آخرین فرصت ظرفیت توسعه ایران است. همه متفق‌القول هستند که با رفع تحریم‌ها و برقراری تعامل با دنیا این منطقه به توسعه دست می‌یابد. پیوستن به سازمان ها و تعهدهای بین المللی می‌تواند روند جذب سرمایه گذاری در این مسیر را تسهیل کند تا سرمایه گذارانی از سراسر دنیا در مَکُران حضور یابند.

تنها راه اصلاح امور ایران بین‌المللی شدن است
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، محمود سریع القلم، پژوهشگر توسعه در این نشست تخصصی درباره بین المللی شدن و توسعه منطقه مکران در اتاق ایران با تأکید بر اینکه تنها راه اصلاح امور ایران بین‌المللی شدن است، افزود: تمرکز ذهنی ایرانی‌ها بسیار ضعیف است. در حالی که کلید موفقیت افراد در تمرکز و پرهیز از پراکنده عمل کردن است. اگر یک پزشک، بنگاه اقتصادی، نماینده یا وزیر در مدارهای جهانی و بین‌المللی باشد، می‌تواند متوجه ضعف‌های خود شود. او با بیان اینکه حکمرانی بالاترین اهمیت را در بین‌المللی شدن دارد، ادامه داد: کشوری که در کریدورهای بین‌المللی نیست نمی‌تواند متوجه کاستی‌ها و مسائل خود شود. از آنجا که دستگاه دیپلماسی ما بین‌المللی نیست تا دو روز قبل از اتفاقات سوریه در جریان آن نبود.
سریع القلم با اشاره به اینکه در شاخه‌های مختلف علوم انسانی، سه هزار تئوری وجود دارد و هر متخصص علوم انسانی اگر تعدادی از این‌ها را بداند به آناتومی علوم انسانی مسلط می‌شود، بیان کرد: به همین دلیل رشته مستقلی به نام اقتصاد یا جامعه‌شناسی نداریم و همه شاخه‌ها میان‌رشته‌ای هستند. اما در مجموعه کسانی که در کشور مدیریت کرده‌اند، افراد متون مشترک نخوانده‌اند. نگاهی به تخصص‌های این افراد نشان می‌دهد مهندس مکانیک، پزشک کودک، مهندس حمل‌ونقل، تحصیل‌کرده ادبیات فارسی، علوم حوزوی و... دور هم جمع شده‌اند که مسائل کشور را حل‌وفصل کنند. بعد ما می‌بینیم که در اتحادیه اروپا وقتی افراد دور هم جمع می‌شوند در چند ساعت می‌توانند 40 تصمیم بزرگ بگیرند چرا که متون مشترک خوانده‌اند.

دو راه پیش روی توسعه مکران و کشور
این پژوهشگر توسعه افزود: آشفتگی در سیاست کشور، ریشه در آشفتگی تخصص‌های مختلف و متون مختلف دارد. کسی که ادبیات فارسی خوانده چه درکی از حاکمیت ملی دارد یا کسی که فلسفه خوانده چه تلقی از مفهوم «هجینگ» می‌تواند داشته باشد. او با بیان اینکه در مورد مکران یا مدیریت کل کشور دو راه بیشتر وجود ندارد، ادامه داد: یا کارهای وصله‌ای می‌توان انجام داد و یا کارهای بنیادی. آسفالت خیابان‌ها، باز کردن واتساپ، خرید چند هواپیما، افزایش فروش نفت از یک بشکه به یک و نیم بشکه و ... کارهای وصله‌ای هستند. اما اقدام بنیادی، یعنی اقداماتی که مدل ویتنام انجام شود. ویتنامی‌ها گفتند باید ببینیم می‌خواهیم وضع مردم را درست کنیم و نگاه به آینده داشته باشیم یا با تاریخ تسویه‌حساب کنیم. آن‌ها راه اول را انتخاب کردند و لذا در اولین اقدام تصمیم گرفتند به سازمان تجارت جهانی بپیوندند و در 12 سال شروط لازم برای پیوستن به آن را انجام دادند. آن‌ها فهمیدند که برقراری روابط عادی با آمریکا ضروری است.

بین المللی شدن راه اصلی توسعه است
سریع القلم گفت: اگر می‌خواهیم کار بنیادی انجام دهیم باید از علم استفاده کنیم. برای اینکه بین‌المللی نیستیم فکر می‌کنیم ایران کشور خاصی است. در حالی که خاص نیستیم؛ ژئوپلیتیک ترکیه به مراتب از ایران پیچیده‌تر و تنوع فرهنگی هند از ما بیشتر و پیچیدگی مذهب در مکزیک از ما بیشتر است. او افزود: بنابراین اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم باید مدل ویتنام، به سازمان جهانی بپیوندیم، با جهان روابط عادی برقرار کنیم و سهم بازار خود را با بین‌المللی شدن پیش ببریم.
وی گفت: اگر کشوری بخواهد راست‌گویی را در جامع نهادینه کند بهترین روش بین‌المللی شدن است. چون اگر یک حرف اشتباه بزنید جهان با شما کار نخواهد کرد. او با بیان اینکه روحیات ما در شرایط فعلی کشور بیشتر حالت انطباق دارد و می‌خواهیم کارهای وصله‌ای انجام دهیم، ادامه داد: باید روابط علت و معلولی مشکلات کشور را استخراج کنیم. در تحلیل محتوای سخنرانی مسئولین متوجه شدم نرخ تورم، مشکلات سیاست خارجی، اعتماد در جامعه، مهاجرت و ... همه به صورت افقی بحث می‌شوند و کمتر کسی می‌گوید چرا تورم 40 درصدی داریم.

نگاه به مسائل بومی علت العلل
 مسائل کشور
سریع القلم تأکید کرد: مادامی که به یک اشتراک نظر درباره علت‌العلل نرسیم، نمی‌توانیم مسائل را حل کنیم. علت‌العلل این است که نگاه ما به مسائل بومی است؛ تا بین‌المللی نشویم، چه در اقتصاد و چه در سیاست و دانشگاه و علم و رسانه نخواهیم توانست پیشرفت کنیم. او افزود: مادامی که انسان به یک ساختار قفل نشود اصلاح نخواهد شد. تا به جهان قفل نشویم نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. در سیاست خارجی هر جمله‌ای بخواهیم می‌گوییم، چون به جایی قفل نیستیم. چین عضو 650 سازمان بین‌المللی است لذا مسئولین آن برای هر جمله 10 مشاور دارند در حالی که در دهه 70 هر حرفی را بیان می‌کردند.

مکران نیاز به ارتباطات جهانی دارد
سریع القلم گفت: اگر پروژه مکران می‌خواهد ایران را به دنیا وصل کند، مشاورین بین المللی داشته باشد، 10 بانک دنیا در آن شعبه بزنند و بهترین متخصصان در آن حضور داشته باشند، به ارتباطات جهانی نیاز دارد. تا ارتباطات جهانی شکل نگیرد مکران در بهترین حالت به سرنوشت کیش تبدیل خواهد شد. او تأکید کرد: پیشرفت مکران تابع اقتصاد کلان و سیاست خارجی ایران است. امیدوارم بتوان اقناع‌سازی کلیدی در کشور ایجاد کرد که پروژه‌های کشور در سایه قفل شدن با بانک‌ها، دولت‌ها و سازمان‌ها در جهان عملیاتی خواهند شد.

توسعه مَکُران دیجیتالی یا دودکشی؟
در ادامه نشست محمد فاضلی، جامعه شناس، به مصوبه دولت در هشتم دی ماه 1402 اشاره کرد که در آن توسعه دریامحور مطرح شده است: در آن مصوبه به هیاتی با ترکیب 10 نفره اشاره شده بود که بخش خصوصی و جامعه محلی کرسی نداشت. در آن ترکیب وزیر نفت حضور دارد ولی وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر امور خارجه حضور ندارد. آن وقت ما از توسعه محلی مکران، توسعه صنعتی و توسعه روابط بین المللی حرف می‌زنیم. او گفت: می‌خواهید در مکران توسعه دودکشی باشد یا اقتصاد دیجیتال هم نقش دارد؟ پس چرا در این ترکیب وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات حضور ندارند.

مدل سندنویسی فعلی توسعه
 به همراه ندارد
فضلی ادامه داد: در این مصوبه به قوانین سرمایه‌گذاری در سرزمین اصلی اشاره شده است. آیا می خواهید سیاست‌های سرزمین اصلی را در مکران اجرا کنید؟ هدایت سازمان گذاری براساس قوانین داخلی یعنی چه؟ اگر این قوانین در سرزمین اصلی خوب عمل کرده، چرا در داخل کشور این قوانین باعث جذب سرمایه گذاری نشده است. این جامعه شناس تصریح کرد: در این مصوبه به جایگاه بخش خصوصی و جامعه محلی اشاره نشده است. یکی از معضلات کشور دخیل بستن به این اسناد سرزمین اصلی است. با این مدل سندنویسی و این نوع نگاه هیچ اتفاق توسعه‌ای نمی‌افتد. آیا می‌خواهید مکران را شبیه سرزمین اصلی کنید یا می‌خواهید در آنجا الگوی توسعه دیگری را پی‌ریزی کنید و در صورت موفقیت آن الگو، آن را در پهنه سرزمین اصلی اجرا کنید؟

تدوین الگوی توسعه  مَکُران با استفاده از کارشناسان خارجی
در ادامه این نشست محمد قاسمی، معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه نیز گفت: در دولت چهاردهم تقسیم کار جدی برای توسعه منطقه مَکُران انجام شده است. گام اول این است که مطالعات داخلی درباره نحوه توسعه منطقه مکران باید تکمیل شود و در این مسیر از مشاوران خارجی در توسعه مناطق دریامحور استفاده شود. قاسمی گفت: سازمان برنامه و بودجه انباشتی از تجربه‌های سابق درباره نحوه توسعه منطقه‌ای را دارد. در اسناد توسعه قبل و بعد از انقلاب بحث توسعه سواحل خلیج فارس مطرح شده است. اما اینکه چرا آن نگاه موفق نبود، دلایل مختلفی دارد. در آن اسناد، صرفا نگاه ساخت و سازی بود. معتقد بودند با ساخت و ساز به توسعه می‌رسیم. یکی از دلایل ادغام بودجه جاری و بودجه عمرانی در سازمان برنامه و بودجه، تجربه شکست توسعه سواحل خلیج فارس بود. آن مناطق ساخت و ساز زیادی انجام شده بود ولی دلیل کمبود جمعیت را به نبود بیمارستان، مدرسه و دادگاه مرتبط می‌دانستند. چون بودجه دست وزارت دارایی وقت بود و باید طرح‌ها را تامین مالی می‌کرد ولی بودجه عمرانی دست سازمان برنامه بود که زیربنا می ساخت. در ادامه خواستند این دو حوزه را با هم و در کنار هم ببینند تا توسعه یابیم.

انتخاب الگوی توسعه اثرگذار
 براساس انتظارات
معاون سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: اینکه چه نگاه و انتظاری از این منطقه داشته باشیم در انتخاب الگوی توسعه اثرگذار است. ما نباید در نگاه دهه 70 میلادی بمانیم. اینکه اگر شهر بسازیم توسعه خود به خود می آید. با این نگاه عده‌ای شهر ساختند و توسعه نیامد. خواستند شهرها ماهیت اقتصادی داشته باشد آن هم به نتیجه خوبی نرسید.
به گفته قاسمی، پارادایم حاکم این است که برای توسعه منطقه‌ای نقش و جایگاه و نحوه پیوند منطقه با اقتصاد جهانی و زنجیره ارزش مهم است. باید زنجیره ارزش منطقه و جهانی مورد توجه قرار گیرد. سازمان برنامه و بودجه این پارادایم را قبول دارد. فرض بر این است که الگوی توسعه ای به کار رود که باعث پیوند مکران با اقتصاد منطقه‌ای و جهانی شود و بلکه نقطه امید برای توسعه آتی ایران باشد. با همین دیدگاه مجموعه کارهای برنامه توسعه منطقه بررسی می شود .

توسعه مَکُران به مثابه آینده نوین ایران
قاسمی تصریح کرد: توسعه مکران به مثابه آینده نوین ایران با اقتصاد سبز و محیط زیست توسعه محور، توسعه همگام با مشارکت محلی، در دستور کار است. جوامع محلی در حالی یکی از برندگان اصلی توسعه خواهند بود که مزیت زیست محیطی تبدیل به مزیت اقتصادی شود. نوع تعریف ما از مشارکت عمومی و خصوصی به شراکت راهبردی تبدیل شود و نگاه حمایتی تبدیل به زنجیره ارزش باشد. او تاکید کرد: در این مسیر باید به اسناد آمایش سرزمین توجه کنیم. از این حیث پروژه‌های زیرساختی اولویت بندی شده است البته درباره جایگاه مردم منطقه نیز پرسیده می‌شود که آیا فرزندان‌شان انباردار و نگهبان منطقه می‌شوند یا شریک توسعه؟ سازمان برنامه و بودجه می‌خواهد مردم منطقه را با ساخت پارک علم و فناوری، بیمارستان، مدرسه و مدارس فنی و حرفه‌ای توانمند کند. معاون سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: تمام کارهای سرمایه گذاری انجام شده در این مسیر امیدبخش است. اگر بخش خصوصی بتواند کمک کند، گام بزرگی در مسیر توسعه برداشته است. مثلا اتاق ایران می تواند در بهره‌گیری از مشاوران خارجی به این طرح با دولت همکاری کند.

فراهم کردن محیط امن و جذاب برای سرمایه‌گذاری
پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق ایران نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه مکران یک فرصت عالی برای کشور است، گفت: به نظر می‌رسد دیگر زمان آزمون و خطا نیست و از این فرصت با نگاهی به تجربه‌های قبلی توسعه مناطق کشور، باید با تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف، بیشترین بهره را ببریم. او با بیان اینکه مکران در اقتصاد دریا، کشاورزی، توسعه صنعتی و گردشگری ظرفیت‌های زیادی دارد، ادامه داد: با استفاده از توانمندی‌هایی که در بخش خصوصی وجود دارد باید به خلق ثروت و ایجاد ارزش‌افزوده در این منطقه پرداخت.
باقری اظهار کرد: مدل‌های کسب‌وکاری که در این منطقه تعریف خواهیم کرد باید نسبت به گذشته متفاوت باشد. در رویکردهایی که در مدل‌های اقتصادی خود در گذشته داشتیم اشکال وجود داشته و سرمایه‌گذار توجیه لازم برای سرمایه‌گذاری نداشته است. در حالی که در این منطقه سرمایه‌گذاری موضوعی اساسی است. بنابراین به نظر می‌رسد مکران باید به منطقه ویژه اقتصادی تبدیل شود و امکانات ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این منطقه در نظر گرفته شود.