توسعه حمل‌ونقل بین ایران و قطر در دستور کار وزارت راه و شهرسازی
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- امیداسماعیلی - دیپلماسی حمل‌ونقل دولت چهاردهم با نگاه ویژه به جایگاه کشورهای همسایه با سرعت خوبی در حال توسعه است. چند روز پیش بود که در سفر یک‌روزه مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور به جمهوری آذربایجان توافق‌نامه‌ای در حوزه حمل‌ونقل به امضا رسید. حالا به فاصله کوتاهی بعد از آن، روز سه‌شنبه فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی دولت چهاردهم در سفری یک‌روزه به قطر، رایزنی برای ایجاد خطوط کشتیرانی باری و مسافری جدید و توسعه همکاری‌های بندری و ترانزیتی را در دستور کار خود قرار داده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، آنطور که روابط‌عمومی وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است، در این سفر یک‌روزه فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی با محمدبن‌عبدالله آل‌ثانی، وزیر حمل‌ونقل قطر، دیدار و درباره بررسی همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های زیربناهای حمل‌ونقل و بنادر و دریانوردی گفت‌وگو می‌کند.
براساس این گزارش، افزایش همکاری‌های حمل‌ونقلی بندر بوشهر با بنادر قطر، ایجاد خطوط کشتیرانی باری و مسافری جدید و توسعه بندر دیر از جمله محورهای گفت‌وگوی وزیر راه‌وشهرسازی جمهوری اسلامی ایران و همتای قطری قلمداد می‌شود. همچنین امضای موافقت‌نامه حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای میان دوکشور و همکاری در ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل و ترانزیت در قالب کریدورهای شمال-جنوب، عشق‌آباد و ترکیه-ایران- قطر از دیگر برنامه‌های سفر وزیر راه‌وشهرسازی به قطر محسوب می‌شود.

کریدور سه‌جانبه ترکیبی در منطقه
کریدور سه‌جانبه ترکیه-ایران- قطر قرار است کریدور ترانزیتی‌ای باشد که سه‌کشور ترکیه، ایران و قطر را به یکدیگر متصل می‌کند. مبدا آن از ترکیه (به طور مشخص استانبول) آغاز شده و پس از عبور از ایران به قطر در منطقه خلیج‌فارس می‌رسد. براساس اطلاعات موجود، طول تقریبی این کریدور ۳۶۶۲کیلومتر است. این مسافت، مسیری استراتژیک و موثر در حمل‌ونقل منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. این کریدور، یک مسیر ترکیبی بوده و شامل حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی است. بدین معنی که برای انتقال کالا و مسافر در این مسیر، از این سه‌شیوه بهره برده می‌شود که این امکان باعث ایجاد انعطاف در این کریدور نیز می‌شود. ایجاد یک مسیر ترانزیتی امن و کارآمد بین سه‌کشور نام‌برده، باعث تسهیل و رونق بیشتر تجارت در منطقه می‌شود و کشورهای واقع در این مسیر را قادر به دسترسی راحت‌تر به بازارهای یکدیگر می‌کند. همچنین دسترسی این مسیر به آب‌های آزاد از دیگر مزیت‌های این کریدور است. همچنین این مسیر، موجب کاهش وابستگی به مسیرهای دیگر می‌شود و گسترش فرصت‌های همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای را به‌دنبال دارد.

ابرپروژه حمل‌ونقلی ایران و قطر
در اوایل سال۲۰۲۵ اعلام شد که ایران و قطر بررسی پروژه عظیم احداث تونل زیردریایی در بستر خلیج‌فارس بین دوکشور را آغاز کرده‌اند. طبق برنامه‌ریزی‌ها، این تونل که طول کلی آن به ۱۸۵کیلومتر می‌رسد، طولانی‌ترین تونل حمل‌ونقلی جهان خواهد بود. این مسیر عمدتاً برای قطارها طراحی شده، اما امکان تردد خودروها نیز در حال بررسی است. در صورت اجرای این پروژه، محموله‌ها می‌توانند از طریق ایران، خلیج‌فارس و قطر به دیگر کشورهای عربی منطقه هدایت شوند که می‌تواند کریدور شمال-جنوب عبوری از مسیر ایران را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و جنوب آسیا گسترش داده و فرصت‌های ترانزیتی جدیدی در اختیار ایران قرار دهد. در دیدار آبان‌ماه سال‌جاری محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور با سعدبن‌عبدالله آل‌محمدالشریف، سفیر جدید قطر در تهران، عارف با تأکید بر اهمیت احداث طولانی‌ترین تونل زیردریایی جهان بین ایران و قطر عنوان کرده بود که دوکشور این طرح بزرگ را دنبال می‌کنند و ایران کارگروهی تخصصی برای مطالعات اولیه تعیین کرده است.
پس از ماجرای سال ۲۰۱۷، قطر می‌خواهد خود را از طریق ایران به دنیا متصل کرده و حاضر است برای این کار هزینه هم بکند. احداث این تونل که به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد، به‌عهده طرف قطری است و فعلا کارهای مطالعاتی آن در حال انجام بوده و قرار است پس از آن، عملیات اجرایی هم آغاز شود؛ تونلی که می‌تواند ایران را صاحب یک مرز جدید خاکی با قطر کند و البته تاثیر مهمی در تجارت بین دوکشور و ترانزیت کالا بگذارد. هزینه احداث این تونل هنوز مشخص نشده است، اما با بررسی سایر پروژه‌های مشابه، می‌توان این عدد را ۴۵میلیارد دلار تخمین زد که البته برای سرمایه‌گذاری توسط قطری‌ها عدد غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد.

اهمیت کریدور شمال - جنوب و جایگاه قطر
در سال ۲۰۲۵، پروژه ملی پنج‌ساله جدید «سیستم حمل‌ونقل کارآمد» در روسیه آغاز خواهد شد. این پروژه با هدف افزایش سرعت و حجم جابه‌جایی کالاها در داخل روسیه و فراتر از مرزهای این کشور طراحی شده است. در نتیجه اجرای این طرح، یک سیستم حمل‌ونقل یکپارچه ایجاد خواهد شد که به حمل‌ونقل کالاها برای کشورهای اوراسیا و فراتر از آن شتاب می‌بخشد. بنابر این گزارش، این پروژه شامل افزایش ظرفیت زیرساخت‌های کریدورهای بزرگ بین‌المللی مانند کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب می‌شود و در این میان، توجه ویژه‌ای به توسعه شبکه‌های بنادر دریایی و مسیرهای آبی داخلی معطوف شده است.
پیوستن کشورهای جنوب خلیج‌فارس به طرح‌های کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب می‌تواند مسئله بارگیری واگن‌های ریلی در مسیر برگشت و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل را حل کند. این منطقه هم محصولات هیدروکربنی و هم کالاهای فناوری پیشرفته تولید می‌کند که از طریق کریدور شمال-جنوب به سمت شمال قابل عرضه هستند. کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب به طول ۷۲۰۰کیلومتر از روسیه (بنادر دریایی در بالتیک) تا هند (بنادر دریایی در خلیج‌فارس و دریای عمان) پیش‌بینی شده و مسیرهای خودرویی، شبکه‌های ریلی و مسیر دریایی را شامل می‌شود. این کریدور شامل سه‌مسیر اصلی است: مسیر میانی زمینی دریایی با گذر از دریای خزر، غربی (از طریق جمهوری آذربایجان یا ارمنستان) و شرقی (از طریق قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان) به سمت ایران.