گروه بین‌الملل- سعید قلیچی- طبق برنامه‌ریزی صورت‌گرفته و از پیش اعلام‌شده، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا از 13 تا 16می2025 (23 تا 26اردیبهشت 1404) برای بازدید و امضای قراردادها و تفاهم‌نامه‌های جدید تجاری به سه‌کشور عربستان، قطر و امارات متحده عربی سفر کرد. براساس گزارش‌های رسمی منتشرشده، صرف‌نظر از سفر یک‌روزه او به رم برای شرکت در مراسم تشییع پاپ فرانسیس، این اولین سفر خارجی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری او به‌شمار می‌رود. درحالی‌که روسای‌جمهور پیشین آمریکا در دوره‌های گذشته کشورهایی نظیر کانادا و مکزیک را به‌عنوان نخستین مقصد سفرهای رسمی خود انتخاب می‌کردند، اما ترامپ به مانند دوره پیشین ریاست‌جمهوری‌اش، کشورهای حوزه خلیج فارس را به‌عنوان نخستین مقصد سفرهای خود انتخاب کرده است. این موضوع در حقیقت نشان‌دهنده اهمیت این منطقه در سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌های دولت ایالات متحده آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری اوست.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، برخی معتقدند که ترامپ برای مستحکم‌کردن موقعیت خود نیاز به دستاوردهای ملموس اقتصادی دارد و در این رابطه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش چالش‌های اقتصادی آمریکا یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که رئیس‌جمهور آمریکا بر آن متمرکز است. با سفر رئیس‌جمهور دونالد ترامپ به منطقه خلیج‌فارس، انتظارات بالا رفته و اهمیت این سفر نیز بسیار بالاست. این سفر، نقطه عطفی در بازتنظیم نحوه تعامل آمریکا با خاورمیانه به‌شمار می‌رود. 
بسیاری از کارشناسان برخلاف دوره اول ریاست‌جمهوری‌ ترامپ که سیاست‌های حداکثری در قبال ایران و سوریه در دستور کارش بود، از این سفر اخیر به‌طور گسترده به‌عنوان فرصتی برای اتخاذ رویکردی انعطاف‌پذیرتر و معامله‌محورتر در دیپلماسی، متناسب با واقعیات جدید منطقه و ترجیحات عمل‌گرایانه کشور‌های خلیج‌فارس یاد می‌کنند. در صدر این واقعیات، مسئله ایران قرار دارد. این سفر به‌طور نزدیک با مذاکرات هسته‌ای میان واشنگتن و تهران همزمان است که نشانه‌ای از چرخشی قابل‌توجه از رویکرد پیشین ترامپ در رد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است.
این بار، هم ایالات متحده و هم متحدان آن در خلیج‌فارس به نظر می‌رسد مسیر دیپلماتیکی را ترجیح می‌دهند که هدفش محدودکردن قابل راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران بدون ورود به تقابل نظامی مستقیم باشد. هم‌راستایی موفق میان راهبرد‌های آمریکا و خلیج‌فارس در قبال ایران می‌تواند نگرانی‌های منطقه‌ای درباره رقابت تسلیحاتی را کاهش داده و چارچوبی امنیتی ایجاد کند که در آن وابستگی اقتصادی، عاملی برای ثبات باشد. نکته مهم این است که انتظار می‌رود رهبران خلیج‌فارس از ترامپ بخواهند که هرگونه توافق هسته‌ای را با سازوکار‌های راستی‌آزمایی دقیق و مفادی برای محدودکردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران و نقش آن در شبه‌نظامی‌گری منطقه‌ای همراه سازد. کشور‌های خلیج‌فارس دیگر به دیپلماسی از راه دور رضایت نمی‌دهند و خواهان داشتن نقشی فعال در تعیین نحوه اجرای توافقات پس از آن هستند. همچنین ترامپ ممکن است از این اجماع منطقه‌ای برای گرفتن امتیازات گسترده‌تر از تهران استفاده کند؛ نه‌فقط در زمینه غنی‌سازی هسته‌ای، بلکه در مورد سیاست ایران در عراق، لبنان و یمن. اگر این سفر به ایجاد یک رویکرد سه‌جانبه منسجم میان ایالات متحده، کشور‌های خلیج‌فارس و ایران منجر شود، می‌تواند راه را برای یک تنش‌زدایی پایدارتر در منطقه هموار سازد. هرچند این مسیر همچنان با موانع سیاسی فراوان همراه است.

نتیجه سفر ترامپ به عربستان چه بود؟
قراردادهای تجاری به ارزش صدهامیلیارددلاری اصلی‌ترین و شاید تنها مشوق دونالد ترامپ برای سفر به عربستان سعودی بود. در جریان سفر منطقه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، به خلیج‌فارس، عربستان سعودی تعهد داد که در طول چهارسال آینده، 600میلیارد دلار در ایالات متحده سرمایه‌گذاری کند. این توافقات شامل بخش‌های مختلفی از جمله فناوری، انرژی، زیرساخت و دفاع می‌شود. شرکت‌های آمریکایی مانند گوگل، اوراکل، سیلزفورس، ای‌ام‌دی و اوبر به همراه شرکت سعودی دیتاولت مجموعاً 80میلیارد دلار در پروژه‌های فناوری در ایالات متحده و عربستان سعودی سرمایه‌گذاری خواهند کرد. دیتاولت به تنهایی قصد دارد 20میلیارد دلار در زیرساخت‌های مراکز داده هوش‌مصنوعی در آمریکا سرمایه‌گذاری کند. در جریان این سفر یک قرارداد تسلیحاتی به ارزش 142میلیارد دلار بین ایالات متحده و عربستان سعودی امضا شد که شامل فروش تجهیزات پیشرفته نظامی و پشتیبانی فنی برای تقویت دفاع هوایی، فضایی و امنیت مرزی عربستان است. همچنین شرکت‌های مشاوره ساختمانی آمریکایی مانند هیل اینترنشنال، جاکوبز، پارسونز و ای‌کام پروژه‌هایی در عربستان سعودی از جمله فرودگاه بین‌المللی ملک سلمان و شهر قدیه را به ارزش 2میلیارد دلار اجرا خواهند کرد. همچنین شرکت جی‌ای ورنوا قراردادهایی به ارزش 14.2میلیارد دلار برای صادرات توربین‌های گازی و راه‌حل‌های انرژی امضا کرده است. همچنین شرکت آوی‌لیس عربستان سعودی قرارداد خرید هواپیماهای بوئینگ 737-8 به ارزش 4.8میلیارد دلار را امضا کرده است. شرکت شامخ فور سولوشنز نیز قصد دارد 5.8میلیارد دلار در پروژه‌های بهداشتی، از جمله ساخت یک کارخانه محلول‌های تزریقی در ایالت میشیگان آمریکا، سرمایه‌گذاری کند. شرکت‌های حصانه للاستثمار و فرانکلین تمپلتون تفاهم‌نامه‌ای به ارزش 150میلیون دلار برای بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری اعتباری در عربستان سعودی امضا کرده‌اند. شرکت آرامکوی عربستان سعودی قصد دارد تفاهم‌نامه‌هایی با شرکت‌های آمریکایی نکست‌دکید و سمپرا در زمینه گاز طبیعی مایع امضا کند. شرکت انویدیای آمریکا با شرکت سعودی هیومین که در زمینه هوش‌مصنوعی فعالیت می‌کند، شراکت جدیدی را آغاز کرده‌اند. از طرف دیگر، شرکت سرمایه‌گذاری آمریکایی برکان ورلد اینوستمنتس تفاهم‌نامه‌هایی به ارزش 15میلیارد دلار با شرکای سعودی برای تعهدات سرمایه‌گذاری جدید امضا کرده است.

سوغات سفر ترامپ برای قطری‌ها
قطر هواپیماهای بدون سرنشین به قیمت یک‌میلیارد دلار از آمریکا خرید و همچنین قراردادهایی به ارزش 243میلیارد دلار در حضور ترامپ و امیر قطر امضا شد. کاخ سفید آمار ترامپ درباره تعداد و قیمت قرارداد فروش هواپیمای بوئینگ به هواپیمایی قطر را تصحیح کرد. ترامپ در ابتدا و به هنگام دیدار با امیر قطر، اعلام کرد: هواپیمایی قطر 160فروند هواپیما به ارزش 200میلیارد دلار از بوئینگ می‌خرد. کاخ‌سفید اما ساعاتی بعد با تصحیح اشتباه ترامپ گفت که اطلاعات صحیح این است: 210فروند هواپیما به قیمت 96میلیارد دلار. کاخ‌سفید اعلام کرد، در سفر ترامپ به قطر، بوئینگ قراردادی با شرکت هواپیمایی قطر برای خرید حداکثر 210هواپیما به ارزش 96میلیارد دلار امضا کرد. کاخ‌سفید این قرارداد را «بزرگ‌ترین سفارش هواپیماهای پهن‌پیکر» به بوئینگ توصیف کرد. براساس اطلاعات کاخ‌سفید، این قرارداد ۹۶میلیارد دلاری شامل خرید حداکثر 210فروند هواپیمای بوئینگ878 دریم‌لاینر و 777ایکس با موتورهای ساخت GE Aerospace است. امضای این قرارداد در سفر ترامپ به قطر انجام شد. رئیس هواپیمایی قطر (القطریه) و رئیس شرکت هواپیماسازی بوئینگ این قرارداد را روز چهارشنبه در حضور امیر قطر (شیخ تمیم ) و ترامپ امضا کردند. ترامپ درباره این قرارداد گفت: «این بزرگ‌ترین قرارداد و درخواست خرید هواپیما در تاریخ بوئینگ است. این اتفاق خیلی خوبی است». پیش از این رویترز به نقل از منابع آگاه گفته بود: انتظار می‌رود هواپیمایی قطر (القطریه) قرارداد خرید حدود 100فروند هواپیمای پهن‌پیکر از بوئینگ را امضا کند.

توافق 200میلیارد دلاری با امارات
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در پایان سفر خود به منطقه خلیج‌فارس، موفق به امضای توافق‌هایی به ارزش ۱۷۹میلیارد یورو (۲۰۰میلیارد دلار) با امارات عربی متحده شد. بخش مهمی از این توافق‌ها مربوط به برنامه ساخت بزرگ‌ترین پردیس هوش‌مصنوعی جهان در خارج از خاک آمریکا، در شهر ابوظبی است. کاخ‌سفید اعلام کرد که دونالد ترامپ در آخرین ایستگاه از سفر خود به منطقه خلیج‌فارس، موفق به عقد قراردادهایی به ارزش ۲۰۰میلیارد دلار (معادل ۱۷۹میلیارد یورو) با امارات عربی متحده شد. در این توافق‌ها، فناوری هوش‌مصنوعی جایگاه برجسته‌ای دارد و در کنار آن، سرمایه‌گذاری‌هایی در حوزه‌های هوافضا، انرژی و دیگر بخش‌های صنعتی نیز به چشم می‌خورد. پس از دستیابی به قراردادهایی به ارزش ۶۰۰میلیارد دلار (معادل ۵۳۶میلیارد یورو) با عربستان سعودی و توافقاتی به ارزش ۲۴۳میلیارد دلار (برابر با ۲۱۷میلیارد یورو) با قطر، دونالد ترامپ سفر خود به خاورمیانه را با مجموع تعهدات سرمایه‌گذاری به ارزش ۱.۴تریلیون دلار (معادل ۱.۳تریلیون یورو) به پایان رساند. سفر آقای ترامپ به کشورهای خلیج‌فارس را می‌توان یک اقدام سودمند برای هر دوطرف دانست. رئیس‌جمهور آمریکا به‌دنبال جذب سرمایه خارجی برای کمک به احیای صنعت تولید داخلی ایالات متحده است و سه‌کشور حاشیه خلیج‌فارس نیز مشتاق هستند توسعه هوش‌مصنوعی را سرعت ببخشند تا بتوانند اقتصاد خود را از وابستگی به نفت دور کنند. در کانون اصلی توافق‌های امارات، ساخت پردیسی به وسعت ۲۵۰۰هکتار برای هوش‌مصنوعی در شهر ابوظبی قرار دارد. این مجموعه ظرفیت پنج‌گیگاواتی برای مراکز داده‌ مرتبط با هوش‌مصنوعی خواهد داشت. دونالد ترامپ در حال بررسی توافقی بود که به امارات عربی متحده اجازه می‌دهد تا سال ۲۰۲۷میلادی سالانه تا ۵۰۰هزار واحد از تراشه‌های قدرتمند «اچ‌۱۰۰» شرکت انویدیا را وارد کند. یک‌پنجم این تراشه‌ها به شرکت «جی۴۲» اختصاص خواهد یافت. 

ادعای جدید درباره مذاکرات با ایران
رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه بار دیگر درباره مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم با ایران اظهارنظر کرد. دونالد ترامپدر جریان سفر خود به امارات متحده عربی در روز جمعه بار دیگر پیام‌های دوگانه خود که شامل دعوت به مذاکره و تهدید است را تکرار کرد. او مدعی شد که ایالات متحده «وضعیت ایران» را به هر نحو که شده حل خواهد کرد. او افزود: «ما این وضعیت را به‌طور 100درصد حل خواهیم کرد. یا به‌خوبی و به‌طور مسالمت‌آمیز، یا به‌طور ناخوشایند. و ناخوشایند برای آن‌ها چیز خوبی نخواهد بود.» مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای در دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از ماه پیش با هدف رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها شکل گرفت. این مذاکرات در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای (برجام) یا دستیابی به توافقی جدید انجام شد.
رئیس‌جمهور آمریکا همچنین در سفر به قطر در جلسه‌ای از پهپادهای ایران تمجید کرد. دونالد ترامپ روز پنجشنبه در خلال یک سخنرانی در قطر از سرعت، کشندگی و قیمت مقرون‌به‌صرفه پهپادهای ساخت ایران تمجید کرد. ترامپ گفت که اخیراً از یکی از شرکت‌های آمریکایی خواسته اقدام به تولید انبوه پهپاد بکند، اما آن شرکت رقمی معادل 41میلیون دلار برای ساخت هر پهپاد پیشنهاد کرده است. وی اضافه کرد که ایران در ازای 35 تا 40هزار دلار پهپادهای خوبی می‌سازد. او گفت: «من به یک شرکت گفتم که تعداد زیادی پهپاد می‌خواهم. در ایران با 35 تا 40هزار دلار پهپادهای خوبی می‌سازند. دوهفته بعد آن‌ها پهپادی آوردند که 41میلیون دلار هزینه برداشته بود.» وی اضافه کرد: «بهشان گفتم که منظورم این نبود. منظورم پهپادی بود که نهایتاً 35 تا 40هزار دلار هزینه داشته باشد. (پهپادهای ایران) خیلی خوب، سریع و مرگبار و در واقع وحشتناک
 هستند.»
سفر ترامپ و سرنوشت تحریم‌های سوریه
طی روزهای گذشته احمد‌الشرع (محمد‌الجولانی) رئیس‌دولت موقت سوریه در حاشیه سفر دونالد ترامپ به ریاض با وی دیدار و گفت‌و‌گو کرد. این دیدار درحالی برگزار شد که مذاکرات روند احیای روابط واشنگتن با دمشق از سه ماه قبل آغاز شده بود ولی مقامات آمریکایی به دلیل اینکه دولت جدید سوریه را به رسمیت نمی‌شناختند، برگزاری این دیدارها را مخفی می‌کردند. این روند، از مذاکرات «اسعد شیبانی» وزیر خارجه موقت سوریه با «باربارا لیف» دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور شرق‌دور در حاشیه نشست وزرای خارجه کشورهای به اصطلاح حامی سوریه در بروکسل در 18مارس (28اسفند 1403) آغاز شد که رویترز افشا کرد.
سخنان دونالد ترامپ که اعلام کرد تمام تحریم‌ها علیه سوریه را لغو خواهد کرد، برخی اعضای دولت او و مقا‌م‌های مسئول در رابطه با این تحریم‌ها را «غافلگیر» کرد. ترامپ روز سه‌شنبه در جریان سفر به عربستان سعودی گفت: برداشتن تحریم‌ها می‌تواند به کشوری ویران‌شده از ۱۳سال جنگ کمک کند. خبرگزاری رویترز به نقل از چهار مقام آگاه در واشنگتن نوشت که مقام‌های ارشد وزارت خارجه و وزارت خزانه‌داری آمریکا، برای بررسی چگونگی لغو تحریم‌ها که بسیاری از آن‌ها دهه‌هاست برقرار هستند، به تکاپو افتاده‌اند. یکی از آن‌ها گفت: «کاخ‌سفید هیچ یادداشت یا دستورالعملی برای آماده‌سازی روند لغو تحریم‌ها برای مقام‌های وزارت خارجه و خزانه‌داری صادر نکرده و هیچ اطلاعی هم به آن‌ها درباره قریب‌الوقوع‌بودن اعلام آن نداده بود.»