آسیب‌دیدگی 3600واحد مسکونی در تهران طی جنگ 12روزه
​​​​​​​گروه زیربنایی-امید عباسی - چند روز از آغاز آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی پس از جنگ 12روزه و بالا گرفتن تنش‌های نظامی در منطقه خاورمیانه می‌گذرد. طی روزهای گذشته هنوز برآورد مشخص و قابل استنادی از میزان خسارات وارده در ایام جنگ منتشر نشده است. بسیاری از گزارش‌ها در حالی منتشر می‌شوند که هنوز تعداد جان‌باختگان و مصدومان حملات نظامی تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی به تهران و سایر شهرهای کشور به‌صورت شفاف مشخص نشده است. شرایط مشابهی نیز برای خسارات وارده به زیرساخت‌ها، منازل مسکونی، خودروها وجود دارد. هرچند هنوز برآورد مشخصی از این خسارت‌ها مشخص نشده است، اما نکته‌ای که تا الان در مورد جبران آن مطرح شده، برنامه دولت چهاردهم برای جبران حداکثری خسارات و بازسازی‌هاست تا جایی که فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی به صراحت اعلام کرده است که بازسازی مناطق خسارت‌دیده در جنگ در اولویت وزارت راه است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، پس از حملات اسرائیل، کمیته بررسی خسارت واردشده ناشی از این تجاوز توسط وزارت راه‌و‌شهرسازی تشکیل شده است. اکنون بنیاد مسکن وظیفه بازسازی مناطق آسیب‌دیده را برعهده گرفته است. طبق اظهارات رسمی، بنیاد مسکن و سازمان نظام مهندسی ساختمان، اقدامات لازم را برای ارزیابی خسارت و برآورد استحکام بناها را آغاز کرده‌اند. همان روزی که با آتش‌بس آغاز شد، وزیر راه ‌و ‌شهرسازی از عملیات ارزیابی و بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده خبر داد و گفت که به‌زودی شماره‌ای در اختیار مردم قرار می‌گیرد تا خسارت وارده به خانه‌های‌شان را اعلام کنند.
روز سه‌شنبه بود که محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه‌ای با مدیران ارشد وزارت راه و شهرسازی، ضمن اشاره به اهمیت بازسازی مناطق آسیب‌دیده از جنگ با رژیم صهیونیستی، گفت: وزارت راه و شهرسازی وظیفه دارد تا طرح بازسازی را به‌صورت جامع تدوین کرده و اقدامات دولت و مردم در آن مشخص شود. آخرین روز هفته گذشته بود که طرح نهایی بازسازی مناطق خسارت‌دیده در پی تجاوزات رژیم صهیونیستی، در جلسه کمیته برآورد خسارت و بازسازی مسکنِ ستاد مدیریت بحران وزارت راه بررسی و برای تصویب نهایی به هیات دولت ارسال شد. این طرح شامل بازسازی مناطق مسکونی، تجاری، اداری، خصوصی و ساختمان‌های دولتی بوده و در آن، روند ارزیابی خسارت توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، صدور پروانه های لازم توسط مراجع ذی‌صلاح و پیش‌بینی حمایت‌های دولت از مالکان ساختمان‌های آسیب‌دیده لحاظ شده است. معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز فرایند تعمیر، مقاوم‌سازی و بازسازی اماکن آسیب‌دیده بخش خصوصی را تدوین کرده و وظایف دستگاه‌هایی نظیر بنیاد مسکن، شهرداری‌ها و سازمان نظام مهندسی در آن مشخص شده است.

بازسازی در اولویت وزارت راه و شهرسازی
روز پنجشنبه گذشته فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی با حضور در سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور ضمن تقدیر از اقدام‌های داوطلبانه و سریع اعضای این سازمان در جنگ ۱۲روزه رژیم صهیونیستی علیه کشورمان خاطرنشان کرد: هویت و تمدن ایرانی در بزنگاه‌هایی همچون همین جنگ خود را نمایان می‌کند، کمااینکه مردم با صدایی رساتر از همیشه به جهانیان نشان دادند که ملتی ریشه‌‎دار ‎هستند و با تمام وجود از کشور خود دفاع می‌کنند. وی ادامه داد: حضور داوطلبانه و سریع اعضای نظام مهندسی در مناطق آسیب‌دیده از جنگ برای بررسی‌های تخصصی به‌ویژه در قطع و نصب انشعابات آب و برق و گاز که ضامن ایمنی مردم هستند نیز گویای بخشی از همین هویت و تمدن ایرانی است.
وزیر راه و شهرسازی افزود: «اخلاق مهندسی و حرفه‌ای» اعضای سازمان نظام مهندسی که با حضور داوطلبانه‌ در مناطق آسیب‌دیده از جنگ، محاسبات دشمن را در همراهی و همدلی با مردم به هم ریختند، مثال‌زدنی است. علاوه‌بر این، حضور اعضای نظام مهندسی با یونیفرم‌های مشخص، این قوت قلب را به مردم می‌‎داد که مهندسان و متخصصان در کنارشان و در پی تامین امنیت آن‌ها هستند. وی با اشاره به تشکیل ستاد مدیرت بحران در این وزارتخانه در روز جمعه بلافاصله پس از حمله رژیم غاصب صهیونیستی به کشورمان، ادامه داد: توزیع کالاهای اساسی از طریق ناوگان حمل‌ونقل کالا در طول جنگ نیز به‌خوبی انجام شده و کمبودی در این روزها احساس نشد. اگرچه مشکلاتی بروز کرد، اما با همدلی و همراهی بهترین عملکرد ارائه شد و مردم کشورمان با کمبود کالاهای اساسی در این ایام روبه‌رو نشدند.
«صادق» با تاکید بر ضرورت ثبت و ضبط دقیق فنی و مهندسی خسارات وارده به مناطق مسکونی، تجاری، اداری، خصوصی و ساختمان‌های دولتی از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با همکاری سازمان نظام مهندسی، گفت: گزارش نهایی این بررسی‌ها به منظور پیگیری حقوق مردم ایران را به وزارت امور خارجه جهت طرح در مجامع بین‌المللی ارائه خواهیم داد. مستندسازی مهندسی این خسارات، کمک خواهد کرد که صدای ملت ایران به مجامع بین‌المللی برسد. وزیر راه و شهرسازی، تجربیات اعضای نظام مهندسی در بررسی‌های اخیر مناطق خسارت‌دیده را ارزشمند خواند و تاکید کرد: لازم است این تجربه‌ها در بازنگری قوانین و ضوابط ساخت‌وساز به کار گرفته شود تا ضریب امنیت ساختمان‌ها افزایش یابد. این تجربیات در کنار دانش مهندسی کشور را حتی لازم است در دانشگاه‌ها تدریس کنند.

آسیب حدود ٣۵٠٠واحد در تهران 
غلامرضا صالحی، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با «ایلنا» درباره آخرین اقدامات برای بازسازی ساختمان‌های آسیب‌دیده ناشی از حملات رژیم صهیونیستی اظهار داشت: قانون متولی بازسازی ساختمان‌های آسیب‌دیده در حوادث طبیعی و جنگ را بنیاد مسکن تعیین کرده و در ماده٨ اساسنامه بنیاد مسکن ذکر شده که بازسازی در پی بروز این اتفاقات برعهده بنیاد مسکن است. وی ادامه داد: براساس این قانون، از همان روزهای اول حملات رژیم صهیونیستی به کشورمان، ستاد ویژه بازسازی را تشکیل دادیم و برای تیم‌های ارزیابی تقسیم کار انجام شد. پس از اتمام اقدامات امداد و نجات در هر منطقه که مورد اصابت قرار گرفت، بلافاصله نسبت به ارزیابی ساختمان‌های منطقه اقدام کردیم.
رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفت: ارزیابی به ٣شکل انجام شده؛ یا ساختمان آسیب‌دیده باید به‌صورت کامل تخریب و مجددا احداث شود یا باید مقاوم‌سازی یا تعمیر شود. مقاوم‌سازی به انتخاب مالک صورت می‌گیرد و ممکن است مالک تخریب کامل و احداث مجدد را انتخاب کند. واحد‌های تعمیری هم مشمول ساحتمان‌هایی می‌شود که آسیب جزئی دیده‌اند. وی از پایان ارزیابی‌های ساختمان‌های آسیب‌دیده خبر داد و گفت: اقدامات ارزیابی را انجام داده‌ایم، اما مشکلی که وجود دارد این است که تعدادی از مالکان در واحد‌های خود حضور نداشتند و تقریبا می‌توان گفت حدود ١٨۶٠خانوار در واحدها حضور نداشتند. البته آمارهای آن‌ها هم مورد محاسبه قرار گرفته ‌است. شماره تماس‌هایی اعلام شده و برچسب‌هایی را نصب کرده‌ایم که بتوانند با ما تماس بگیرند تا ارزیاب‌ها به محل مراجعه کرده و آمار دقیقی از ارزیابی‌‌ها را محاسبه کنند.
صالحی درباره تعداد ساختمان‌های آسیب‌دیده در تهران، تاکید کرد: در ارزیابی‌ها تهران را به ۴منطقه غرب، شرق، شمال و مرکز تقسیم کرده‌ایم تا خسارت‌دیدگان بتوانند به این ۴ستاد مراجعه کرده و پرونده تشکیل دهند. بیشترین آمار از ساختمان‌های آسیب‌دیده در تهران، تبریز(بستان‌آباد) و گیلان (آستانه اشرفیه) است، هرچند آمار دقیق نهایی‌شده نداریم، اما در تهران حدود ٣٣٢ساختمان آسیب دید‌ه‌اند که در این تعداد ساختمان حدود ٣۵٠٠ تا ٣۶٠٠واحد مسکونی متحمل آسیب و خسارت شده‌اند. رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از تهیه بسته مالی بازسازی خبر داد و گفت: بسته مالی و بازسازی تنظیم شده است و به دولت تحویل داده‌ایم و اگر روز یکشنبه در هیات دولت تصویب شود، جزئیات تامین مالی خسارت و بسته‌های تسهیلاتی به مردم را اعلام خواهیم کرد. اینکه برای واحد‌های احداثی، مقاوم‌سازی و تعمیری چه مبلغی را در نظر می‌گیریم.

نحوه دریافت خسارت جنگ 
معاون بنیاد مسکن نیز با اعلام شماره تماس برای اعلام خسارات واحدهای مسکونی ناشی از جنگ گفت: دولت از کسانی که خانه آن‌ها آسیب دیده حمایت کامل را صورت می‌دهد. شهروندان تهرانی می‌توانند از طریق تماس یا ارسال پیامک و مردم سایر استان‌ها با مراجعه حضوری، خسارات وارده را اعلام کنند. مجید جودی اظهار کرد: برنامه بازسازی واحدهای مسکونی آسیب‌دیده در حمله رژیم صهیونیستی به ایران تدوین شده و برای تصویب نهایی به دولت ارسال شده است. وی افزود: ستادهای بنیاد مسکن چهار استان برای همکاری درخصوص برآورد خسارت و بازسازی به استان تهران آمده‌اند که در چهارنقطه در شرق، غرب و مرکز تهران مستقر هستند.
معاون امور بازسازی بنیاد مسکن تاکید کرد: شهروندان تهرانی می‌توانند از طریق شماره تلفن‌های ۶۶۵۳۷۱۴۴ و ۶۶۵۳۷۱۵۰ یا ارسال پیامک به سرشماره‌های ۰۹۹۹۹۰۲۴۷۵۸ یا ۰۹۹۹۹۰۲۴۷۵۹ با ستاد بازسازی بنیاد مسکن تماس بگیرند. شهروندان در سایر استان‌ها نیز برای اعلام خسارت به شعب بنیاد مسکن مربوطه مراجعه کنند. جودی تصریح کرد: پس از دریافت گزارش‌های شهروندان، در اسرع وقت کارشناسان ما در محل موردنظر حضور یافته و نسبت به ارزیابی خسارت و تشکیل پرونده اقدام می کنند. وی درباره تعداد واحدهای تخریب‌شده در تهران و میزان خسارات گفت: با توجه به آنکه بسیاری از مردم در تهران حضور نداشتند و به مسافرت رفته بودند، هنوز برآورد دقیقی از میزان آسیب به واحدهای مسکونی نداریم. پیش‌بینی می‌کنیم تا سه یا چهار روز دیگر که به تدریج مردم به خانه‌های خود برگردند و اعلام خسارت کنند، برآورد دقیقی را اعلام کنیم.

نقش بیمه و اهمیت جبران خسارات
برخی کارشناسان معتقدند، هرچندکه مطابق با قوانین و مقررات بیمه‌ای در تمام دنیا، پرداخت خسارت‌های ناشی از جنگ و آشوب توسط بیمه استثناء شده و شرکت‌های بیمه‌ای این خسارت‌ها را پرداخت نمی‌کنند، اما صنعت بیمه کشور در تلاش است تا با توسعه پوشش‌های جدید در راستای همراهی با حاکمیت و همدلی با مردم، برخی خسارات را در حد توان خود جبران کند. بااین‌حال، نگاهی به شرایط فعلی و خسارت‌های وارده نشان می‌دهد که جبران همه آن‌ها نیازمند اتخاذ یک راهکار ملی و عملی است که در پرتو آن دولت و نهادهای ذی‌ربط بتوانند گام‌های درستی را در جهت حمایت از آسیب‌دیدگان بردارند.
اهمیت موضوع جبران خسارت‌های ناشی از جنگ زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم این‌ آسیب‌ها در کشورهای دیگر معمولا توسط دولت یا با کمک سازمان‌های بیمه‌ای یا صندوق‌های ویژه جبران می‌شود و سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است، آیا صنعت بیمه کشور به تنهایی توان پرداخت همه خسارت‌های ایجادشده را دارد؟ از طرف دیگر، بررسی اجمالی مطالب اطلاع‌رسانی‌شده توسط شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی نشان می‌دهد که بیمه‌گران تنها می‌توانند خسارت‌های واردشده بر منازل مسکونی و خودرو را در سطح خُرد پرداخت کنند، آن‌هم نه همه خودروها و منازل، بلکه خودروها و منازلی که دارای بیمه‌نامه‌های بدنه خودرو و آتش‌سوزی باشند.
بیمه مرکزی نیز بنا به وظایف و ماموریت‌های خود و در چارچوب رویکرد مسئولیت‌های اجتماعی اعلام کرده که توانایی پذیرش اتکایی اجباری را برای پرداخت خسارت‌های خّرد دارد، اما قطعا لازمه پذیرش اتکایی اختیاری برای خسارت‌های بزرگ، حمایت دولت و حاکمیت از این صنعت و تخصیص بودجه یا موارد مشابه مانند صندوق ویژه تحریم در زمان اعمال تحریم‌های بر کشور یا تخصیص بودجه در زمان جنگ تحمیلی است؛ چراکه ورود یک‌سویه بیمه به پذیرش ریسک‌های بزرگ قطعا صنعت را با چالش‌های اساسی روبه‌رو می‌کند.
ملاحظه رفتار مردم و البته بررسی آماری میزان صدور بیمه‌نامه‌ها همزمان با حوادثی چون پلاسکو، زلزله، سیل، حادثه بندر شهیدرجایی و موارد دیگر نشان می‌دهد که مردم تحت تاثیر این حوادث قرارگرفته و اقبال‌شان به تهیه بیمه‌نامه، هرچند به‌صورت کوتاه‌مدت به نحو فزاینده‌ای بالا می‌رود، در این موقعیت‌ها بر شرکت‌های بیمه‌ای است که بتوانند با تبیین درست قضایا، لزوم تهیه بیمه‌نامه‌ها را برای مردم گوشزد کرده و مفهومی به نام بیمه را برای آن‌ها نهادینه کنند، اما در ریسک‌های بزرگ علاوه‌بر تبیین درست مزایای بیمه‌ای و پذیرش منطقی تعهدات توسط شرکت‌های بیمه‌ای، این نگاه منصفانه و منطقی حاکمان و تصمیم‌گیران است که می‌تواند خدمت درست و اثربخش بیمه‌ها را به یک نیاز اساسی تبدیل کند؛ نگاهی که می‌تواند همراهی و همیاری صنعت بیمه را در بزنگاه‌های حساس تقویت کند.