همایش‌های حوزه دریایی ایران از موازی کاری تا اثربخشی
​​​​​​​گروه توسعه-امید اسماعیلی -  از وقتی که مباحث توسعه دریایی در ایران جدی گرفته شده است، یک رخداد پیش و بیش از دیگر رخدادها نمود و بروز کرد و آن برگزاری همایش‌ها با محور و موضوع دریایی است. یک التهاب همایشی اکثر دست‌اندرکاران دولتی و غیردولتی را در خود فرو برد و هرکس از هرجایی با دسترسی به اندکی بضاعت مالی، یک همایش برپا کرده و می‌کند. همین امسال، چند همایش کوچک و بزرگ برگزار شد که در ادامه، یک همایش در آبان‌ماه و دیگری در بهمن‌ماه قرار است برگزار شود. 
به گزارش اقتصاد سرآمد، برای یک تحلیلگر دریایی، همواره این سوالات مطرح است که نتیجه این همه همایش چه بوده است؟ آیا بدنه علمی دریایی کشور، ظرفیت برگزاری این همه همایش با پسوند علمی را دارد؟ این همایش‌ها چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ آیا تکرار در تکرار نیستند؟ و از همه مهم‌تر، توسعه دریایی ایران تا چه اندازه نیازمند برگزاری این همایش‌هاست؟ خیر و برکت این همایش‌ها به کی می‌رسد؟ به دریا و توسعه دریایی یا به افراد خاص!
آیا همایش‌ها به یک «نون‌دونی» تبدیل شده‌اند که یک تیم با عقد قراردادی یک برنامه برگزار می‌کند که برای او نان دارد و برای دریا آب! آیا روند معین و مشخصی به‌عنوان یک مدیریت راهبردی بر برگزاری همایش‌ها حاکمیت دارد یا هر همایشی بدون آنکه جایگاه منطقی در راهبردهای معطوف به هدف داشته باشد، صرفا به دلیل برخورداری از یک یا چند اسپانسر مالی برگزار می‌شود؟ 
آیا همایش‌ها در سطح کشور، با محوریت دریا، در یک جهت و هدف معین حرکت می‌کنند یا هرکدام باری به هر جهت طراحی و اجرا می‌شوند؟ رابطه بین این همه همایش دریایی چیست و چگونه همدیگر را تکمیل می‌کنند؟ چرا همایش‌هایی شروع شده و دیگر ادامه پیدا نکرده است؟ دلیل شروع همایش چه بوده و دلیل عدم‌تکرار آن چیست؟ در مقابل، برخی همایش‌ها با پسوند علمی، سال‌های پشت‌سرهم تکرار می‌شوند و شماره یک، دو، سه و... به خود می‌گیرند. 
این همایش‌ها با پسوند علمی، چقدر علمی هستند؟ واقعا علمی هستند؟ با کدام منطق می‌توان این‌ها را علمی نامید؟ همایشی که شروع و پایان آن فقط چندماه است، می‌تواند علمی باشد؟ می‌تواند در مسیر تولید دانش بومی، روش‌های تحقیق و زمان طولانی تحقیق و پژوهش را طی کند؟ آیا مجموعه مقالات و تحلیل‌های افراد، می‌تواند به معنای وجه علمی یک همایش باشد؟ مقاله‌ای که به وسیله یک نفر براساس اندوخته‌های فردی او نوشته می‌شود، علمی محسوب می‌شود؟ 
و بسیاری سوالات دیگر که در «مدیریت همایش‌ها» در سطح کشور باید مدنظر قرار گرفته و به آن‌ها پاسخ داده شود که آنطور که پیداست، کسی نمی‌تواند پاسخگوی این سوالات باشد؛ زیرا همایش‌ها هم در سطح کشور، یک سلسله برنامه‌های کور و دفعی و بی‌برنامه است. هر بار به وسیله یک گروه تازه‌نفس برگزار می‌شود. رابطه‌ای بین همایش‌ها نیست. مثال شاهد این ادعا، همین دوهمایش پیش روست: همایش دریامحور آبان‌ماه و همایش دریامحور بهمن‌ماه! این دو هیچ ارتباطی با هم ندارند؛ نه از نظر هدف، نه از نظر سازوکار اجرایی و نه از نظر همپوشانی و تکامل.
این بی‌ارتباطی تا جایی است که برگزارکنندگان همایش آبان‌ماه از همایش بهمن‌ماه خبر ندارند! شاهد این مدعی نیز جلسه‌ای بود که یکی از برگزارکنندگان یکی از این همایش‌ها اصرار داشت که بگوید ما داریم اشتباه می‌کنیم و فقط یک همایش برگزار می‌شود و آن‌ هم همایش مورد مدیریت اوست! زمانی که اسناد را به او نشان دادیم، از حیرت سکوت کرد!
ارزش علمی همایش‌ها
با تمام این‌ها، می‌دانیم که همایش‌های علمی- و هرگونه همایش هدفمند دیگر- یک پدیده بسیار موثر در روند رشد و توسعه و تحول است. آنچه در این نوشتار تاکید بر آن است، اهمیت یک همایش هدفمند است و اینکه مدیریت یک همایش، بسیار دقیق و جدی است و نمی‌توان هر تجمعی را به اسم همایش جا زد. 
یک همایش موفق اگر سازوکارهای مناسب خود را داشته و روند مدیریتی محکمی را پیش بگیرد، بی‌شک چنان اثرگذار است که باعث حیرت شود، اما همایش‌هایی که برگزار می‌شوند که فقط برگزار شده باشند و فرایند منطقی و معنادار یک همایش پویا و هدفمند را طی نمی‌کنند، یک بساط صنفی و یک دورهمی برای عکس و قیافه‌گرفتن است و از درون آن چیزی بیرون نمی‌تراود. 
بررسی همایش‌های دریایی
برای درک بهتر موضوع، برای مدیریت کلان بر موضوع و برای بهبود شرایط و تقویت آثار همایش‌های دریایی، شاید یکی از بهترین گزینه‌ها این باشد که یک رکن دریایی به تمامی همایش‌ها مدیریت کند. یک نظارت عالی لازم است که بداند کدام همایش برگزار شود و کدام نشود. هر همایش با چه هدفی و با چه میزان از اثرگذاری. تشخیص دهد که فلان همایش باید پسوند علمی بگیرد یا نگیرد. تشخیص دهد که هر همایش دقیقا کدام مسئله را می‌خواهد کنکاش و حل کند. تشخیص دهد که ....
به هر روی، می‌دانیم که چنین تصوری در حوزه دریایی ایران امروز ممکن نیست و مدیریت واحد بر پدیده‌های دریایی یک تخیل است؛ اما شاید از آنجا که آرزو بر جوانان عیب نیست! طرح آن چندان آزاردهنده نباشد. همایش‌ها هم مانند هر پدیده دیگر قابل‌برنامه‌ریزی و مدیریت و به همین منوال، قابل‌رصد، ارزیابی و نقد هستند. اگر تصور کنید که چه هزینه‌ای در سطح کشور در طول سال و سالیان، صرف برنامه‌هایی به اسم همایش می‌شود، به اهمیت مدیریت آن بیشتر واقف می‌شوید و فکر می‌کنید که بنابر هزینه فرصت، اگر این هزینه‌ها جای دیگر صرف شود به نفع توسعه دریایی هست یا نیست؟