ضرورت الگوسازی پیشکسوتان دریایی برای جوانان ایران
​​​​​​​فرهنگ دریا- ایرج گلشنی- هر قشری از جامعه، با پیشکسوتان خود گرامی داشته می‌شود. اکرام بزرگانی که سال‌های سال عمر خود را صرف یک حرفه و فعالیت کرده‌اند و اکنون به دلیل کهولت سن، گوشه‌نشین شده‌اند، نماد مهمی برای شناخت شخصیت یک صنف و حرفه هستند. این نماد نشان می‌دهد که یک جامعه به خود و نسل‌های خود چقدر اهمیت می‌دهد و چقدر به آن‌ها ارج می‌نهد.
به گزارش اقتصاد سرآمد، نکته دارای اهمیت دیگر این است که از این موضوع و جایگاه چه میزان توسط خود شخصیت برداشت می‌شود؟ بی‌واهمه و به سادگی می‌توان گفت جامعه‌ای که به پیشکسوتان خود شخصیت ندهد و به آن‌ها احترام نگذارد، جامعه‌ای است عقب‌مانده از شاخص‌های توسعه که برای خود نیز جایگاه و شخصیت متعالی قائل نخواهد بود. 

پیشکسوتان جامعه دریایی
جامعه دریایی ایران، یک جامعه بزرگ است و ابعاد گوناگون صنفی و صنعتی در برمی‌گیرد. از نظر تاریخی، طول عمر بالایی دارد و از نظر کمی، گستردگی قابل‌توجه و از نظر جمعیتی، میلیون‌ها نفر را در برمی‌گیرد و به‌خودی‌خود یک خانواده بزرگ است، اما این جامعه که از نظر کمی و شاخص‌های عددی بزرگ است، در نظرگاه توجه سامان‌یافته به پیشکسوتان دریایی ضعیف و فقیر است. اتفاق‌هایی به صورت پراکنده و بخشی گاهی صورت می‌گیرد تا از مقام شامخ پیشکسوتان خود یادی کنند؛ اما این یک اتفاق سطحی و مقطعی و زودگذر است و متاسفانه هیچ متولی مشخصی نیست که این قشر خاص و فرهیخته و اثرگذار را مدنظر قرار دهد و به‌طور سامان‌یافته و هدفمند در شعاع ملی، اقدامات موثری برای ارتقای منزلت و پایگاه اجتماعی آن‌ها بردارد. اصولا این پیشکسوتان شناسایی نشده‌اند و هیچ سامانه‌ای برای تشخیص و تشخص آن‌ها وجود خارجی ندارد. 

آثار اجتماعی پیشکسوتان
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از منابع پژوهشی، برای پیشکسوتان در تمامی جوامع، آثار و ویژگی‌های متعددی شماره شده است. برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌توانند در عمل منجربه بازدهی بالای جامعه شوند. مواردی مانند الگوسازی، تبادل تجربه و افزایش انگیزه نسل‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. 

الگوسازی توسط پیشکسوتان
پیشکسوتان می‌توانند سلبریتی حرفه خود باشند، مورد توجه قرار گیرند و برای آیندگان به عنوان یک الگو مسیر کار و زندگی را تعیین کنند. وقتی این الگو نباشد، شبه‌الگوهای دیگری از حرفه‌های دیگر جای آن را پر خواهند کرد و به‌طور طبیعی، نسل‌ها مسیر انحرافی پیش خواهند گرفت. برای مثال، وقتی یک پزشک به عنوان الگوی پیشرفت و رفاه مطرح می‌شود، نوجوانان برای آینده خود آن را الگو قرار می‌دهند. نتیجه این می‌شود؛ در کشور ایران که تا دهه 60پزشک درجه3 هندی و پاکستانی وارد می‌کرد، اکنون در هر خیابان چندساختمان پزشکان دارد! این اثر الگوسازی در یک جامعه را نشان می‌دهد و همچنان ادامه دارد و به‌رغم اینکه مردم می‌دانند جامعه پزشکی اشباع شده و دیگر خبری از آن درآمدهای آنچنانی نیست و رقابت در این حرفه به اوج رسیده است، اما آن تصویر دهه‌های گذشته، همچنان بر ذهن خانواده‌ها حک شده و اشتیاق به پزشکی در اوج قرار دارد. 
مردم بیش از هر حرفه دیگر، پزشکان را می‌شناسند. هرچه شناخت آن‌ها از حرفه‌های دریایی کم است، شناخت آن‌ها از مشاغلی مانند پزشکی و خلبانی و برخی حرفه‌های دیگر زیاد است. دلیل این است که جامعه دریایی برای خود نه الگوسازی کرده است و نه زمینه‌سازی فرهنگی که شناخت و سپس اشتیاق به مشاغل دریایی بالا باشد. 
پیشکسوت نقش محوری در این الگوسازی را دارد. ما پزشکان داخلی و خارجی زیادی را می‌شناسیم، اما از وجود حرفه‌ای‌های دریایی خود بی‌خبر هستیم. پیشکسوتان فراموش شده‌اند و نتیجه سال‌های سال عمر آن‌ها اکنون در بوته فراموشی است که برای همیشه خاموش شود. اینکه برداشت ما از ماحصل یک عمر زحمت و تجربه و دانایی چیست و چه ثمری از این گنج بزرگ به جامعه می‌رسد، سوالی است که بی‌پاسخ رها شده است. 

ارتباط و انگیزه نسل‌ها
پیشکسوتان به‌مثابه یک پل ارتباطی بین نسل گذشته و آینده هستند. اگر این ارتباط قطع شود، جامعه دچار ضرر و زیان بزرگی خواهد شد. به نظر می‌رسد در عرصه دریایی کشور، این پل اصلا وجود ندارد و اگر هست، بسیار تنگ و باریک و بی‌رمق است طوری که نسل‌ها خیلی اعتماد نمی‌کنند که از روی آن رد شده و به دنیای جدیدی پای بگذارند. برای بهینه‌سازی این پل ارتباطی که سازه آن از جنس شور و شعور و معنویت است، در کشور ما کاری نشده است. متولی مشخصی نیست که خطاب به او بگوییم پیشکسوتان عامل انگیزه ورود نسل‌ها به یک حرفه هستند. کسی نیست که مخاطب مستقیم خود قرار دهیم و بگوییم توجه به پیشکسوت دریایی به معنای توجه به عمق توسعه دریایی کشور است. 

تبادل تجربه 
پیشکسوتان گنج بزرگی از دانایی و توانایی هستند که در قالب تجربه می‌توانند به دانش بومی افزوده شوند. تاریخ شفاهی که مردم ایران هزاران سال است با آن خو گرفته‌اند، نقطه مثبتی است تا یک کارآزموده از دانشگاه واقعی و عینی، حاصل ده‌ها سال تجربه خود را به بدنه فنی و علمی کشور وارد کند و به آن نیرو و تحرک بیشتر بدهد. متاسفانه، راه و روشی برای تبدیل و ترجمه تجربه پیشکسوت به جامعه دریایی وجود ندارد. اقدامات دفعی و مقطعی و محدودی هستند که در نهایت، به نتیجه چشمگیری ختم نمی‌شوند و بدین‌سان، انبوهی از تجربه از میان می‌رود. تجربه‌ای که از علم بالاتر است. تجربه‌ای که در کلاس‌های درس و روش‌های کلاسیک به دست نمی‌آید. تجاربی که فقط در عمق کوره کار و تلاش مستقیم و هم‌نوایی با اقیانوس‌ها خلق می‌شود. 

منزلت و پایگاه اجتماعی
پیشکسوتان در هر جامعه از پیشروان ارتقای پایگاه و منزلت اجتماعی هستند. به خوبی جلوداری می‌کنند و می‌توانند هویت اجتماعی یک جامعه را به حد اعلا برسانند. این نعمت بزرگ در صنایع دریایی ایران مغفول مانده است. از سرمایه اجتماعی بزرگ و مهمی به نام پیشکسوتان دریایی برای توجه دادن به توسعه دریایی استفاده نشده است. شناسایی، شناساندن و اکرام پیشکسوتان دریایی به‌مثابه ارج و احترام به تمامی ابعاد و ارکان دریایی کشور است. اما اکنون، این قشر مهم و سرنوشت‌ساز، نه‌تنها متولی مشخصی ندارد، بلکه مانند گوشت قربانی تکه‌تکه شده و در انبوه سازمان‌های تودرتوی دریایی کشور گم شده‌اند و هرکدام بخش کوچکی از آن را در اختیار دارند. هیچ نظام و اقدام ملی درباره این قشر موثر طراحی و برنامه‌ریزی نشده و هم افزایی معناداری رخ نداده است. 

نتیجه‌گیری
نتیجه این است که ملت ایران نسبت به توسعه دریایی کشور خود اعتنای خاصی ندارند. توجه ندارند که اساسا توسعه دریایی برای آن‌ها و نسل‌های آینده چقدر می‌تواند مهم باشد، زیرا از سرمایه‌های اجتماعی برای ارتباط و گفت‌وگو و ایجاد گرایش و علاقه در بین ایرانیان برای انس و الفت با دریا فکری نشده و این خسران بزرگی است.