محمد مهدی شریعتمدار
باوجود چالش‌های گاه و بی‌گاه، اما در حالت کلی به نظر می‌رسد روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس همواره بر اساس اصل حسن همجواری بوده که این روند به‌ویژه در حوزه روابط تجاری با قطر، عمان، کویت و امارات مشهود است.
در این میان روابط ایران با قطر در چند سال اخیر روند ممتازی را طی کرده و سفر حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی به این کشور می‌تواند تکمیل‌کننده این پروسه تلقی شود. تهران هر چند پیش از آغار بحران دیپلماتیک میان دوحه و ریاض هم با آل ثانی روابط مناسبی را تجربه می‌کرد، اما پس از این اتفاق مناسبات تنگاتنگ‌تر شد. 
اما در مورد سفر رئیسی به دوحه، این اقدام در چارچوب اصول کلی سیاست خارجی ایران برای تقویت روابط دو کشور صورت گرفته و با توجه به بحث‌های مطرح شده در مورد پروژه‌های عمرانی و اقتصادی تجاری که امیدواریم آن‌ها نیز به ثمر برسد، می‌تواند مفید باشد. ما از گذشته در گفت‌وگوهایمان بحث حل کردن مسائل مربوط به سفره‌های مشترک گازی را داشته‌ایم و امروز هم بحث تونل زیردریایی بین ایران و قطر مطرح است که در صورت تحقق می‌تواند به عمق روابط تجاری و سیاسی دو کشور بیفزاید.
پیش از این در میان برخی دولت‌های عربی تفکری وجود داشت که فکر می‌کردند با توسل به غرب می‌شود مشکلات خود را حل کرد. اما امروز و به‌ویژه پس از پشت کردن ترامپ به آن‌ها، شیخ نشین‌ها دریافته‌اند که نمی‌توان به آن‌ها اتکا کرد و بهتر است همسایگان را دریابند. این در حالی است که دولت در پیگیری سیاست «اول همسایگان» از تقویت همکاری‌ها با تمام کشورهای همسایه و اسلامی دفاع می‌کند.
در همین زمینه سیاست نگاه به شرق و ارتباط با چین برای فروش نفت و رسیدن تولید نفت به بالای یک میلیون بشکه در روز و قراردادهای سوآپ گازی با ترکمنستان و گسترش روابط ما با هند و پاکستان و کشورهای آسیایی می‌تواند اقتدار سیاست خارجی ما را بالا ببرد و تحریم‌ها را بی‌اثر کند.
امروز علت بالارفتن توان چانه‌زنی ما در مذاکرات وین هم منطقه‌گرایی و بی‌اثرسازی نسبی تحریم‌هاست. قطر در قسمت مهمی از دایره روابط منطقه‌ای ماست؛ زیرا توانسته‌ایم به یک حدی از رشد  و بلوغ ارتباط بین دو کشور برسیم. قطر می‌تواند به کانالی برای ارتباط گیری بهتر و مؤثرتر سیاسی و اقتصادی تهران با دیگر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس تبدیل شود. از سوی دیگر آن‌ها قرار است در آینده نزدیک رقابت‌های بزرگ جام جهانی فوتبال را تجربه کنند که این تحول ظرفیت اقتصادی خوبی پیش روی ما قرار می‌دهد.
در نهایت هم اینکه همکاری‌های گسترده تر دو کشور در حوزه انرژی، به دلیل تعیین کنندگی که آن‌ها در حوزه نفت و گاز دارند، قطعاً می‌تواند دستاوردهای خوبی برای طرفین به بار آورده و منافع تهران و دوحه را به بهترین وجه تأمین کند، موضوعاتی که قطعاً همگی در سفر رئیس جمهور به دوحه دیده خواهد شد.
*کاردار فرهنگی سابق ایران در لبنان