گروه اقتصاد دریا - بخش دوم- مهندس محمد مونسان عضو گروه توسعه منطقه ای و دریا محور مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو هیات مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران از متخصصان حوزه دریاست که با دقت و اشتیاق مسائل مرتبط با دریا را پیگیری می کند. آن چه در ادامه می آید، نوشتاری از اوست که در وبگاه شخصی خود منتشر کرده است. 25 بند در تشریح معنا و مفهوم و کارکردهای توسعه دریا محور.  در این نوشتار، ما برای توضیح بیشتر و درک آسان تر، توضیحاتی در داخل پرانتز افزوده ایم. فهم قوی نسبت به توسعه دریامحور برای همه- به خصوص مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی- می تواند نقطه امیدی باشد برای فردایی بهتر و برون رفت از انبوه مشکلات ناشی از تمرکز بر توسعه خشکی محور.
۶- توسعه دریامحور یعنی: باید مقر فرماندهی و لجستیک و عملیات نیروی دریایی ارتش و سپاه به جای تهران در سواحل مستقر شوند (که البته در مورد سپاه تا حدود زیادی انجام شده است.)
(کشوری مانند انگستان، جزیره بزرگی است که بیشتر ساحل است تا خشکی. این کشور به مزیت نسبی خود توجه کرده و توسعه دریامحور را از قرن ها پیش مورد نظر قرار داده و اکنون از نیروی دریایی پیشرفته، سواحل مدرن، شهرهای ساحلی آباد و صنایع آب بر فراوان برخوردار است. آن ها، توسعه دریامحور اعم از اقتصادی و نظامی و صنعتی را جایگزین نگرانی از حمله دشمن کردند و اکنون، حداقل در مورد صنایع آب بر خود مشکلی ندارند. این رویه اگر در گذشته به هر دلیلی برای ایران امکان پذیر نبوده اکنون هست. ما ناچار به تغییر سیاست از خشکی به سوی دریا هستیم. )
۷- توسعه دریامحور یعنی: باید وزرایی را انتخاب کنیم که با مفهوم توسعه دریامحور بیگانه نباشند؛ به خصوص دو وزارتخانه مهم صمت (صنعت، معدن و تجارت) و وزارت راه و شهرسازی. مهمترین علت اجرایی نشدن توسعه دریامحور در کشور و محرومیت حاد مناطق ساحلی جنوبی کشور این است که غالبا وزرا و مدیران رده بالا و میانی کشور هیچ اعتقادی به دریا به عنوان محور توسعه نداشته و ندارند.
(مونسان با بیان صریح و واضح در بند هفتم از مفاد ۲۵بندی خود، این حقیقت را برجسته کرده که تصمیم سازان و تصمیم گیران و مجریان تحقق یک هدف بزرگ و سرنوشت سازی مانند رویکرد به توسعه دریا محور و نجات ایران از خشکسالی، توزیع درست جمعیت، ایجاد اشتغال بزرگ و توسعه تمامی بخش های ایران، به افرادی به زعم مقام معظم رهبری، انقلابی دارد که دو خصیصه تخصص در طراحی و شجاعت در اجرا را داشته باشند. بدیهی است مسئولی می تواند چنین مسیر راهبردی و سرنوشت سازی را دنبال کند که اطلاعات قوی و باور جدی به موضوع توسعه دریایی داشته باشد. کسی که هیچ ذهنیت و دانشی از توسعه دریا محور ندارد و هیچ دانش و باوری به این مسیر ندارد، چگونه می تواند در فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری و اجرا، مشارکت کند. بی تردید، عدم دانش و باور به توسعه دریا محور، موجب اجتناب آرام مدیریتی می شود. یعنی مدیر، سعی می کند موضوع را اصلا مطرح نکند و مسکوت نگاه دارد تا دوران مدیریتش بی چالش طی شود. این اقدام بزرگ، مردان و زنان بزرگی می طلبد که دانش و باور توسعه دریامحور داشته باشند و اهل دریا باشند نه خشکی.)
۸- توسعه دریامحور یعنی: باید کلیه شهرهای مهم ساحلی و بنادر کشور به خطوط راه آهن سراسری کشور متصل باشند و در امتداد سواحل هم دارای راه آهن باشیم. جای تاسف عمیق است بطور مثال در امتداد سواحل مکران (دریای عمان) نه تنها حتی ۱ کیلومتر راه آهن وجود ندارد بلکه در برنامه­‌های آتی ۱۰ و ۲۰ و ۳۰ سال آینده، شرکت راه آهن هیچ برنامه‌­ای برای آن وجود ندارد. افزایش درآمد ترانزیتی کشور (برای عبور بار از ایران) بدون اتصال بنادر به شبکه ریلی بین‌المللی محال است. «توسعه محور شرق» نیازمند توسعه فوری زیرساخت ها است.
۹- توسعه دریامحور یعنی اینکه باید بزرگترین شهرهای ساحلی جنوب ایران به شبکه آزادراهی کشور متصل باشند چراکه از الزامات اصلی سوق دادن جمعیت به سمت سواحل جنوبی و از ارکان توسعه گردشگری و ترانزیت است. چگونه ممکن است با راه های جاده­‌ای نامناسب، غیرایمن، طولانی و خطرناک از مرکز ایران به سواحل جنوبی، امیدی به توسعه این سواحل داشت؟ جای تاسف عمیق است که در کل نیمه شرقی و جنوبی کشور حتی ۱ کیلومتر آزادراه وجود ندارد و در برنامه آتی وزارت راه هم جایی ندارد. مورد ۸ و ۹ به روشنی نشان می دهد که وزرا و مدیران ارشد دولتی باوری به توسعه دریامحور تا به امروز نداشته‌­اند.
(مطالعه نقشه های راه آهن و آزادراه های کشور، نشان می دهد که بیان محمد مونسان در هر دو بند هشت و نه کاملا صحیح است. فقر راه در سواحل کشور بیداد می کند و زیرساخت های ناچیزی ایجاد شده است. بی توجهی به سواحل، ده ها سال است که رخ داده و این قصه تلخ مربوط به این روزها نیست؛ اما درد آن را این روزها بیشتر از همیشه احساس می کنیم. هر چه زمان بگذرد این درد بیشتر می شود. به قهرمانانی از مجلس و دولت نیاز داریم که در اصلاح مسیر راهبردی کشور نقش یک قهرمان را به عهده بگیرند.)
۱۰- توسعه دریامحور یعنی اینکه باید درآمد ترانزیت ایران از درآمد نفت بیشتر شود. برای این مهم باید سرمایه­‌گذاری‌­های کلان در بنادر انجام داد و از شرکای معتبر و بزرگ خارجی استفاده کرد. وضعیت‌هایی مانند شرایط تحقیرآمیز و توهین آمیز مشارکت هندی‌­ها در توسعه بندر چابهار که سال هاست در ازای مبالغ ناچیز و خجالت آور، بخش عظیمی از توسعه شرق را بدلیل تبعیت از تحریم‌های آمریکا معطل خود کرده‌­اند باید هرچه سریعتر مرتفع گردند.
(معمای چابهار، معمای پیچیده ای شده است. چیزی که جرقه امیدی زد، به یک باره به معضل عجیبی تبدیل شده است و هیچ نمای روشنی هم به چشم نمی خورد که بالاخره چه خواهد شد؟ معمای چابهار، با پازل های عجیب سیاسی و اقتصادی و فرهنگی در هم ریخته و هیچ منبعی برای پاسخ به شبه ها هم نیست. توپ این معمای غامض، همزمان در زمین مجلس و دولت و بخش خصوصی و سیاست خارجی و مسائل امنیتی، جادومنش می چرخد. حل این معما می تواند نقطه شروع بزرگی باشد برای رویکرد راهبردی به توسعه دریا محور)
۱۱- توسعه دریامحور یعنی: باید «گردشگری ساحلی و دریایی» سهم مناسبی از سبد گردشگری داخلی و خارجی ایران داشته باشد. باید به این باور برسیم که بدون توسعه گردشگری نمی توان به اشتغال فراگیر، خودجوش و بر اساس سرمایه‌­های مردمی در سواحل دست یافت. همه شهرهای ساحلی ایران باید دارای نمادهای فاخر و عظیم شهری و مجموعه‌­های مدرن گردشگری باشند.
(در این باره، خبر خوشایند تاسیس لنگرگاه های گردشگری در سواحل شنیده شد و توافق هایی بین نهادهای مسئول رخ داده است. اگر همین لنگرگاه ها به طور جدی پیگیری شوند، می توان امیدوار بود که به ورود سایر صنایع و برنامه ها به حوزه دریا بینجامد و روند توسعه دریا محور را تسریع کند)
۱۲- توسعه دریامحور یعنی: برنامه‌­ریزی برای به میدان آوردن سرمایه‌­های کوچک و متوسط مردم معمولی جامعه و همچنین سرمایه­‌های بزرگ سرمایه­داران برای ثروت آفرینی در سواحل. این اشتباه تاریخی و بزرگ و همیشگی که صرفا با بودجه دولتی باید منتظر توسعه سواحل بود باید برای همیشه به زباله­دان ریخته شود. برای این مهم باید کلیه فرصت های کوچک و بزرگ سرمایه­‌گذاری از طریق رسانه­‌ها به مردم معرفی شده و برای توسعه بخش تعاون نیز برنامه‌­ریزی کرد.