به گزارش اقتصادسرآمد، این طرح که با راهبری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مشارکت بانک توسعه تعاون در حال پیشبرد است، تلاش دارد با اتصال حلقه‌های مختلف تولید ـ از تأمین نهاده و کشت تا فرآوری، بسته‌بندی و بازار فروش ـ سهم تولیدکنندگان خرد از ارزش افزوده را افزایش داده و ریسک فعالیت اقتصادی آن‌ها را کاهش دهد.

هدف طرح اتصال؛ توانمندسازی تولید خرد و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای

هدف اصلی طرح اتصال، توانمندسازی اقتصادی کسب‌وکارهای خرد و تعاونی‌ها از طریق ادغام آن‌ها در زنجیره‌های ارزش و ایجاد مدل‌های پایدار تأمین مالی و بازار است. این طرح به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار، با رویکرد کاهش شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی، به دنبال جلوگیری از خام‌فروشی، افزایش بهره‌وری منابع، ایجاد اشتغال پایدار و جلوگیری از مهاجرت نیروی کار محلی است.

در حوزه کشاورزی، طرح اتصال بر اصلاح الگوی کشت، جایگزینی محصولات کم‌آب‌بر، توسعه کشت قراردادی و ایجاد صنایع تبدیلی تأکید دارد؛ رویکردی که نمونه‌های آن در استان سیستان و بلوچستان و شهرستان‌هایی مانند دلگان و قصرقند با تمرکز بر محصولاتی نظیر حنا، خرما، انبه و گیاهان دارویی در حال بررسی و اجراست.

مخاطبان طرح؛ از کشاورزان خرد تا تعاونی‌ها و صنایع بالادستی

مخاطبان اصلی طرح اتصال، کشاورزان خرد، تولیدکنندگان خانگی، کارگاه‌های کوچک، تعاونی‌های محلی و شرکت‌های بهره‌برداری هستند که به‌صورت پراکنده فعالیت می‌کنند و دسترسی مستقیمی به بازار فروش، صنایع تبدیلی و منابع مالی پایدار ندارند.

در کنار این گروه‌ها، صنایع بالادستی، واحدهای فرآوری و بسته‌بندی، شرکت‌های صادراتی و شبکه بانکی نیز به‌عنوان حلقه‌های مکمل زنجیره در این طرح ایفای نقش می‌کنند. به باور طراحان طرح، بدون تجمیع بهره‌برداران خرد در قالب تعاونی‌های تخصصی و نهادهای توسعه شهرستان، امکان اقتصادی‌شدن تولید و اجرای پایدار طرح اتصال وجود نخواهد داشت.

سازوکار اجرا؛ از تعاونی‌های تخصصی تا تأمین مالی زنجیره‌ای

سازوکار اجرایی طرح اتصال مبتنی بر چند محور کلیدی است: نخست، شناسایی دقیق ظرفیت‌های منطقه‌ای و عارضه‌یابی پیش از مداخله؛ دوم، سازمان‌دهی تولیدکنندگان خرد در قالب تعاونی‌های تخصصی مانند تعاونی حناکاران، انبه‌کاران یا تعاونی توسعه شهرستان؛ سوم، طراحی زنجیره ارزش از مزرعه تا بازار؛ و در نهایت، استقرار مدل تأمین مالی زنجیره‌ای.

در این مدل، بانک توسعه تعاون نقش حلقه مالی زنجیره را ایفا می‌کند و به‌جای پرداخت تسهیلات پراکنده، جریان اعتباری را در چارچوب قراردادهای مشخص مانند کشت قراردادی، خرید تضمینی و قراردادهای بلندمدت هدایت می‌کند. این رویکرد، ضمن کاهش ریسک انحراف منابع، امکان افزایش سهم تولیدکننده خرد از سود نهایی را فراهم می‌سازد.

حرکت از پایلوت به الگوی ملی

اجرای آزمایشی طرح اتصال در استان‌هایی مانند همدان، زنجان، لرستان، اصفهان و سیستان و بلوچستان آغاز شده و حوزه‌هایی همچون پوشاک و نساجی، کشاورزی، گیاهان دارویی و صنایع تبدیلی را دربرمی‌گیرد. متولیان طرح امیدوارند با تکمیل پایلوت‌ها و مشارکت فعال دستگاه‌های تخصصی از جمله جهاد کشاورزی و استانداری‌ها، این مدل به‌تدریج به الگویی فراگیر در توسعه اقتصاد تعاون و تولید خرد در کشور تبدیل شود.

در مجموع، طرح اتصال تلاشی است برای عبور از مداخلات مقطعی و حرکت به سمت یک چارچوب نهادی، زنجیره‌ای و پایدار؛ چارچوبی که می‌تواند هم‌زمان به «افزایش بهره‌وری، رونق تولید محلی و تقویت تاب‌آوری اقتصادی مناطق کمتر برخوردار» منجر شود.