گروه نفت و انرژی – فاطمه کریمی - «پتروشیمی» یکی از صنایع بزرگ ایران و جهان است که «آب بر» است؛ یعنی به مقدار بسیار زیادی آب برای خنک شدن راکتورها و کوره ها و ... نیاز دارد. چنین صنایع بزرگ آب بر را در دنیای مدرن امروزی، در سواحل احداث می کنند تا دسترسی آسان به آب لازم داشته باشند، اما در ایران گویا قصه این صنعت هم برعکس دنیاست! زیرا پتروشیمی ها مستقیم آمده اند تا دل کویر. جایی که برای آب آشامیدنی هم مشکل داریم تا برسد به صنایع بزرگ آب بر. 
در این باره گفت و گو کردیم با مهندس علی عباسی، دانش آموخته رشته مهندسی نفت از دانشگاه صنعتی شریف و صادر کننده محصولات پتروشیمی و با تحلیلی گذرا به مقوله پتروشیمی در ایران و جهان، می رسیم به وضعیت تبدیل صنعت دریا محور به صنعت خشکی محور! بخوانید:
اقتصادسرآمد:  وضعیت پتروشیمی ایران نسبت به دهه گذشته چگونه است؟
علی عباسی: سلام و احترام خدمت شما و مخاطبان محترم روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد؛ صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از بخش‌های اصلی صنعت کشور، طلایه‌دار ایجاد ارزش افزوده در منابع نفت و گاز می‌باشد. این صنعت با کسب مقام نخست صادرات غیرنفتی در جهت شکوفایی اقتصادی کشور، توسعه پایدار، بومی سازی فناوری، توسعه صنایع پایین دستی و ایجاد اشتغال، نقشی اساسی را بر عهده دارد. مزیت‌های اصلی این صنعت در ایران تنوع خوراک، دسترسی به آب‌های آزاد و نیروی انسانی متخصص و ارزان می‌باشد.
حوزه تولید به عنوان پیشران اقتصاد کشور، دارای بخش‌های مختلفی است که صنعت پتروشیمی در پایین دست زنجیره ارزش نفت و گاز، یکی از مهمترین این بخش‌ها از حیث کاهش خام فروشی، خلق ارزش افزوده، ارز آوری و تامین مواد اولیه مورد نیاز سایر صنایع است. 
فعالیت صنعت پتروشیمی در ایران در سال 1342 با بهره برداری از واحد تولید کود شیمیایی مجتمع پتروشیمی شیراز آغاز شد و متعاقب آن، در سال 1343 شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تاسیس گردید.اکنون به سوال شما برگردیم.
وضعیت پتروشیمی به دلیل سرعت بالای تغییر تکنولوژی و پیشرفت این صنعت، معمولا سال به سال بررسی می شود، نه دهه به دهه. بنابراین سوال درست این است که وضعیت پتروشیمی نسبت به سال گذشته چگونه است؟در دهه گذشته خیلی از پتروشیمی ها وارد بازار شدند، حرکت کردند و به تولید رسیدند؛ اگر صادرات 10 سال پیش را نسبت به سال  گذشته مقایسه کنیم به عدد بسیار بالایی می رسیم که مقایسه و تحلیل را مشکل می کند؛ زیرا فاصله بین دو عدد بسیار شگفت انگیز است و این به ماهیت صنعت پتروشیمی به عنوان یک صنعت بسیار پویا بر می گردد. پس، بهتر است پتروشیمی را سال به سال تحلیل و مقایسه کنیم تا رقم معناداری از سطح رشد یا افت به دست آید. به عنوان مثال ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی از 3 میلیون تن در سال 1357 به حدود 90 میلیون تن در پایان سال 1400 افزایش یافته است. همچنین در حال حاضر 105 طرح در چارچوب برنامه‎‌های هفتم و هشتم توسعه صنعت پتروشیمی در مراحل مختلف اجرایی قرار دارند که پیش بینی می‌شود با تکمیل و راه اندازی آن‌ها، ظرفیت این صنعت بالغ بر 199 میلیون تن تا پایان سال 1411 گردد.این رشد از لحاظ کمیت به این دلیل است که هم سبد محصولات گسترده شده و هم بازارهای جدیدی به سبد محصولات اضافه شد؛ برای مثال ما در دهه گذشته اوره به برزیل صادر کرده‌ایم؛ اما در سال گذشته صادرات این محصول حدود 1 میلیون تن بوده است که نسبت به 10 سال گذشته، قابل مقایسه نیست.  به هر روی به طور کلی، پتروشیمی ایران همپای صنعت جهانی پتروشیمی، رشد مناسب و توسعه کمی و کیفی زیادی داشته است؛ منهای این که در پاره ای موارد، طبق اصول فنی طراحی پروژه کار نشده و احداث پتروشیمی در مناطق غیر اقتصادی شکل گرفته است که جای سوال است.  
اقتصادسرآمد:  مهمترین رقیب ایران در حوزه پتروشیمی در جهان کدام کشور است؟ می توانیم برای درک بهتر ایران را با ژاپن یا کشورهای دیگر مقایسه کنیم؟
علی عباسی: در سطح جهانی اصلی ترین رقبای صنعت پتروشیمی ایران، چین، آمریکا، عربستان و روسیه است و سایر کشورها در طیف محصولات تولیدی رقیب چندانی برای صنعت پتروشیمی ما لحاظ نمی‌گردند. به عنوان مثال ژاپن زمانی از اصلی ترین تولیدکنندگان محصولات پایه پتروشیمی در جهان به شمار می‌رفت که در حال حاضر به سمت تولید محصولات خاص حرکت کرده است و بر این اساس سهم چندانی در محصولات اصلی صنعت پتروشیمی ندارد.
باید گفت در پالایشگاه، نفت یک محصول بالا دستی و پتروشیمی یک محصول پایین دستی است. از نفت ما قیر، گازوئیل، و گاز به دست میآید، گاز و گوگرد آن جدا می‌شود و خوراک پایه می شود که کشورهایی مانند ژاپن چون به ماده اصلی و اولیه دسترسی محدود دارد، نمی تواند رقیب حساب شود؛ اما اگر کره جنوبی را مثال بزنیم، رقیب جدی تری است. به طور کلی، دسترسی به ماده اولیه اهمیت بالایی دارد و رقابت بر سر ماده اولیه است. 
 اقتصادسرآمد:  در حوزه بورس وضعیت شرکت های پتروشیمی چگونه است؟
در بازار داخل، پتروشیمی ها موظف به ارائه محصولاتشان در بورس کالا هستند و شرکت هایی که نیازمند این محصولات هستند باید سهمیه بهین یاب داشته باشند و از داخل بورس خرید کنند. اما مشکلی که در این میان وجود دارد این است که تمام شرکت هایی که خرید می کنند، نمی توانند یا نمی خواهند با محصول خریداری شده، محصول جدیدی تولید کنند، بنابراین همان محصول خریداری شده را با درصدی سود، می فروشند. در حقیقت این یک کار غیرقانونی است و دولت هم در جریان آن است؛ اما نمی تواند جلوی آنها را بگیرد. برای مثال من نیاز دارم ماهانه از یک محصول 200 تن بخرم، اما به جای این که با همه آن محصول خریداری شده، کالا تولید کنم، 100تن را استفاده کرده و 100 تن را می فروشم که طبیعتاً فروش آن  برای من پر سودتر خواهد بود. این 100 تن وارد بازار آزاد می شود.