گروه آب و انرژی - مجید خانمحمدی - منابع آب (خصوصا منابع آب کارستی) یا به ‌صورت چشمه‌ها در سطح زمین جاری هستند، یا این‌که با حفر چاه‌های عمیق استخراج و بهره‌‌برداری می‌شوند. این نوع منابع آبی به‌طور عمده در سازند‌های سخت (سنگ‌آهک دولومیتی) یافت می‌شوند. در واقع محیط‌های کارستیک سهم مهمی در جذب نزولات جوی و نفوذ آب دارند، از این رو شناسایی اشکال و عوارض می‌تواند در شناسایی ظرفیت منابع آب زیرزمینی و توازن آب در منطقه بسیار حائز اهمیت باشد. یکی از پژوهش‌های کاربردی در زمینه منابع آب کارستی، ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر منابع آب کارستی است، به‌گونه‌ای که در سال‌های اخیر گرم شدن کره زمین و کاهش بارش باران و برف در بسیاری از مناطق دنیا از جمله ایران سبب شده بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی افزایش یابد.
به گزارش اقتصادسرآمد، مجید خانمحمدی  در این باره در مرور نوشت: از طرفی کمبود منابع آب و نزولات جوی تحت تأثیر تغییر اقلیم در شارژ مجدد آب‌های زیرزمینی در منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. شرایط اقلیمی سرد و پربارش در دوره یخچالی ۱۰ هزار سال پیش به تشکیل پوشش برفی در ارتفاعات ایران منجر شد و رودخانه‌های پرآب و دریاچه‌های آب شیرین در دره‌های ناودیسی میان این کوه‌ها قرار گرفتند. تغییر اقلیم و ذوب یخ‌های قطبی، در ۱۰ هزار سال پیش شرایط خشک را جایگزین آب‌وهوای سرد یخچالی کرد و سطح آب دریاها را تا سطح کنونی آن بالا آورد. کاهش آب زیرزمینی می‌تواند به کمبود آب منجر شود، از آنجا که استخراج آب از سفره‌های زیرزمینی تخلیه‌شده برای پاسخگویی به تقاضای آب انسان ممکن است بسیار گران باشد، یا از نظر فنی غیرقابل انجام باشد، همچنین می‌تواند جریان‌های آب سطحی را کاهش دهد، به‌ویژه در دوره‌های خشک‌تر که اکوسیستم‌های آبزی و ساحلی را به خطر می‌اندازد. منابع آب‌های زیرزمینی موجود به‌دلیل نیاز روزافزون به آب از اهمیت بالایی برخوردارند.
مناطق کارستی حدود ۲۰ درصد از مساحت خشکی‌های جهان را سنگ‌های کارستی پوشانده‌اند و هرگونه توسعه بر روی این اراضی، ‌مستلزم شناخت کامل از ژئومورفولوژی کارست است. در سال ۲۰۱۳ میلادی ۲۹درصد از جمعیت جهان از منابع آب کارست استفاده می‌کردند. در کشور ما حدود ۱۳ درصد مساحت آن را سازندهای کربناته تشکیل می‌دهند که ۹۰ درصد آن در ارتفاعات زاگرس واقع شده است و در تأمین آب شرب کشور نقش بسیار مهمی دارند.
در خصوص اثر نوسانات آب و هوایی بر ژئومورفولوژی و منابع آب کارستی رشته‌کوه هزار مسجد در زون کپه‌داغ، از داده های سازمان هواشناسی کشور میزان نواسانات اقلیمی در بازه‌ی ۵۰ سال (۱۹۷۰-۲۰۲۰) بررسی شد. نتایج حاکی از آن است دمای هوا از ۱۴.۴ درجه سانتی‌گراد به ۱۸ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده، میانگین بارش سالیانه از ۲۸۶.۷۰ میلی‌متر به ۲۵۲ میلی‌متر کاهش و میزان تبخیر از ۷۳۶.۳۰ میلی‌متر به ۷۴۴ میلی‌متر رسیده است. این نوسانات اقلمی تغییر و تحول اشکال ژئومورفولوژی کارستی و در نتیجه حجم ورود و خروج آب‌های کارستی و همچنین حجم ذخیره منابع آبی را تحت تاثیر قرار داده است.
جهت دست‌یابی به بیلان آب‌های کارستی و ارزیابی تغییرات آن از گذشته تا به حال، داده‌های مرکز مطالعات منابع آب ایران مورد بررسی قرار گرفت. منابع آب وردی یا تغذیه شامل بارش در حوضه است. منابع آب خروجی شامل برداشت‌های آبرفتی و رودخانه‌ای، چاه‌های عمیق و نیمه عمیق؛ قنات و چشمه و همچنین برداشت کشور ترکمنستان می‌باشد. تغییرات تغذیه و برداشت بدین صورت نمایان گردید: حجم اب ورودی (تغذیه) از ۱۰۸۷ میلیون متر مکعب در دهه ۱۹۷۰ به ۹۵۰ میلیون مترمکعب در دهه ۲۰۱۰ رسیده است. حجم آب خروجی (تخلیه) از ۳۲۸ میلیون مترمکعب در دهه ۱۹۷۰ به ۳۵۹ میلیون مترمکعب در دهه ۲۰۱۰ رسیده است. میزان برداشت کشور ترکمنستان در دهه ۱۹۷۰، ۱۵ میلیون مترمکعب بوده که این عدد در دهه ۲۰۱۰ به ۶۰ میلیون مترمکعب رسیده است. برآورد می‌شود حجم آب ذخیره از ۷۷۲ میلیون مترمکعب در دهه ۱۹۷۰ به ۶۴۶ میلیون مترمکعب در دهه ۲۰۱۰ کاهش پیدا کرده است.
با توجه به سابقه پژوهشی نگارنده این مطلب، با مطالعات مخاطرات – انرژی – منابع آب – تغییر اقلیم؛ ‌تاکنون مطالعه جامعی در ارتباط با منابع آب و لندفرم‌های ژئومورفولوژی و از سوی دیگر ارتباط این عوامل با اثر تغییرات و نوسانات اقلیمی صورت نگرفته است. لازم و ضروری است برای مدیریت منابع آب کشور و انجام پزوهش‌های جامع در خصوص آب، خاک، هوا و اقلیم توآم باهم اقدام شود.

ژئومورفولوژی درباره اقلیم پلایای میقان
بهاره میرزاخانی و همکاران وی در این رابطه در مقاله ای تحت عنوان«شواهد ژئومورفولوژیکی تغییر اقلیم پلایای میقان در کواترنر» می نویسند: ماهیت بیشتر شکل ها و فرایندهای بیرونی زمین تابع شرایط اقلیمی حاکم بر یک منطقه در طول زمان است. بنابر این با مطالعه ژئومورفولوژیکی پدیده های مختلف محیطی می توان به بازسازی شرایط اقلیمی گذشته کمک شایانی نمود. تحقیق حاضر با هدف شناسایی شواهد ژئومورفولوژیک ناشی از تغییر اقلیم کواترنری در پلایای میقان به انجام رسیده است. بدین منظور ابتدا لایه های اطلاعاتی مورد نیاز تهیه و یا از تصاویر ماهواره ای IRS P6 منطقه استخراج گردیدند و نقشه ژئومورفولوژی حوضه میقان بر مبنای آن‌ها ترسیم شد. سپس محیط دیرینه پلایای میقان به کمک تحلیل چهار شاخص یخچالی، اقلیمی، انسانی و آزمایشگاهی بر روی 11 نمونه رسوبی بازسازی گردید که نتایج حاصل از آن، بیانگر نقش فرآیندهای بادی و آبی در حمل رسوبات بود. همچنین ارتفاع 2400 متری مکان مناسبی برای تشکیل سیرک های یخچالی برآورد شد. در مجموع در خصوص شرایط اقلیمی حاکم بر پلایای میقان در دوره های مرطوب کواترنری می توان ادعا نمود؛ بیشتر رسوبات عهد حاضر پلایای متعلق به سنگ های آتشفشانی و شیل های حاشیه حوضه می‌باشند. همچنین با توجه به جورشدگی ضعیف نمونه ها، امواج در اکثر دوره‌ها فعالیت چندانی نداشته اند و رسوبات در محیط آرام مردابی تشکیل شده‌اند. این محقیین بر این باورند: وجود کانی ایلیت در اکثر نمونه های رسوبی، نشان از ابعاد بسیار بزرگتر دریاچه در گذشته دارد و مقادیر کمتر هماتیت در برخی نمونه ها حاکی از خروج رسوبات از آب، تحول اقلیم به سمت شرایط گرم و خشک امروزی و فراهم شدن شرایط اکسیداسیون رسوبات، طی زمان است.