گروه آب - مرجان کریمی - محققان دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با حمایت سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی در قالب برنامه «حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون برتر» از فرصت حضور درسنکروترون اسپانیا (آلبا) برای پیشبرد تحقیقات مربوط به تولید برگ مصنوعی استفاده کردند که از رهگذر آن می‌توان به تولید آب شیرین در مقیاس کلان و ارزان پرداخت.
به گزارش اقتصادسرآمد، دکتر محمد حسین سیادتی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی که به همراه جمعی از اساتید دانشکده در حوزه تولید برگ مصنوعی تحقیق می‌کنند در این خصوص گفت: زمینه تخصصی من فتونانوبیوکاتالیست ها است و در پی تولید برگ مصنوعی هستیم که خیلی برای شکافت آب اهمیت دارد و بدون هیچ ضایعاتی از طریق آن انرژی خالص هیدروژنی خواهیم‌ داشت.
وی افزود: گذشته از این اگر نخواهیم هیدروژن و اکسیژن را از هم جدا کنیم و آنها را به یک مخزن دیگر جهت دهیم، نیم ساعت بعد با هم ترکیب شده و آب شیرین تحویل می دهند و از آن جا که کشور در شمال و جنوب به منابع آبی گسترده متصل است، می توانیم آب شیرین به وفور و ارزان تولید کنیم.
این محقق تصریح کرد: هر چه دانش ما ارتقا پیدا کند، می توانیم بازدهی این فتوبیوکاتالیست ها را بالاتر ببریم که البته با تکنیک های عادی نمی‌ توان این مهم را محقق کرد و با سینکترون در تلاش هستیم نقاط فعال کاتالیست را هر چقدر بهتر شناسایی کنیم و بتوانیم کاتالیست های بهتر با بازدهی بالاتر تولید و در نهایت برگ مصنوعی با کیفیت بهتر عرضه کنیم.
سیادتی ادامه داد: با حمایت مرکز تعاملات علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری توانستیم، سنکروترون اسپانیا (آلبا) را برای چهار شبانه روز در اختیار گرفته و از این فرصت مطالعاتی بهره کافی ببریم.
وی در خصوص دستاوردهای این حضور چهار روزه توضیح داد: «برنامه حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون برتر»، با هدف ایجاد یک شبکه حمایتی از پژوهشگران و صنایع کشور برای دسترسی به آزمایشگاه‌های سنکروترونی برتر و انجام آزمایش‌های تراز اول در سطح بین‌المللی با حمایت مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری (سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی) اجرا می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی یادآور شد: در این برنامه بخشی از هزینه سفر (بلیت هواپیما، اقامت، ویزا، …) و هزینه‌های جانبی انجام آزمایش (تهیه نمونه و …) برای پژوهشگرانی که موفق به اخذ پذیرش برای انجام آزمایش در یکی از آزمایشگاه‌های سنکروترون دنیا شده‌اند، توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری پرداخت می‌شود.
سیادتی ادامه داد: به این ترتیب امکان دسترسی پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و صنایع کشور برای انجام آزمایش‌های کاربردی و پیشرفته در بهترین و به‌روزترین آزمایشگاه‌های دنیا تسهیل خواهد شد. این برنامه در ادامه «برنامه کاربری ایران از آزمایشگاه آلبا» تصویب شده است. برنامه حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون به صورت مشترک توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری ریاست جمهوری و چشمه نور ایران اجرا می‌شود.
براساس اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، سنکروترون یا سینکروتون (synchrotron)، نوعی شتاب‌دهنده ذرات به شکل یک حلقه دایره‌ای است که با کمک میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، تابش الکترومغناطیسی تولید می‌کند. ذراتی که با سرعتی نزدیک به سرعت نور در یک محیط الکترومغناطیسی حرکت می‌کنند، در جهت حرکتشان، نوری منتشر می‌کنند که تابش سینکروترون یا نور سنکروترون نامیده می‌شود.
تابش سنکروترن یک امکان توانمند برای مطالعه ساختمان مولکولی و تغییرات شکل و ترکیبات سلولی در هنگام واکنش‌های شیمیایی است که در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی و کاربردی در فیزیک، پزشکی، صنعت، زیست‌شناسی، باستان‌شناسی و … کاربرد دارد. استفاده از تابش سینکروترون برای علوم بنیادی و فناوری‌های کاربردی، رشد فزاینده‌ای را در چند دهه اخیر تجربه کرده است. مزیت این نوع از شتابدهنده‌ها نداشتن محدودیت در انرژی است که باعث می‌شود ذرات بنیادی را بتوان به انرژی‌های چندین گیگا الکترون ولت و بیشتر رساند.

محققان ایرانی برای حضور در آزمایشگاه‌ سنکروترون حمایت می‌شوند
حدود یک ماه پیش بود که رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری با اشاره به اهمیت اقدامات ترویجی برای آشنایی بیشتر دانشگاه‌ها با برنامه اعزام محققان ایرانی به آزمایشگاه‌های سنکروترونی دنیا اعلام کرد: این مرکز تعاملات از حضور محققان ایرانی در این آزمایشگاه‌های پیشرفته حمایت می‌کند.
امیرحسین میرآبادی، طی سخنانی در همایش «راهکارهای همکاری با آزمایشگاه بین‌المللی سزامی» با اشاره به اهمیت و فواید حضور محققان ایرانی درآزمایشگاه‎ های پیشرفته تابش سنکروترونی دنیا، گفت: مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری از سال ۱۳۹۶ با همکاری پژوهشگاه علوم بنیادی، برنامه حمایت از اعزام کاربران ایرانی به آزمایشگاه های بین‌‏المللی تابش سنکروترونی دنیا را با اعزام جمعی از محققان کشور به آزمایشگاه تابش سنکروترونی آلبا واقع اسپانیا آغاز کرد.
وی افزود: از سال ۱۳۹۹ و با شیوع کرونا در دنیا، برنامه ‎های همکاری که نیاز به حضور فیزیکی محققان در محل بود به حالت تعلیق درآمد. اما همزمان با پایان همه‌گیری کرونا از سال ۱۴۰۱ برنامه حمایت از اعزام کاربران ایرانی به آزمایشگاه های بین‌‏المللی تابش سنکروترونی دنیا از طرف مرکز تعاملات دنبال شد و ۱۱ گروه از محققان ایرانی توانستند در سنکروترون های سولیل فرانسه، سزامی اردن، الترا ایتالیا و سرن سوئیس حضور یابند.
وی ابراز امیدواری کرد: با اقدامات ترویجی که از سوی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در خصوص آشنایی بیشتر دانشگاه‌ها، مراکز علمی و صنعتی کشور با این برنامه و کاربردهای آزمایشگاه های تابش سنکروترون صورت می‎‌گیرد، گروه های تحقیقاتی بیشتری از این برنامه استفاده کنند.
برهمین اساس برنامه حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون برتر، با هدف ایجاد شبکه حمایتی از پژوهشگران و صنایع کشور برای دسترسی به آزمایشگاه‌های سنکروترونی برتر و انجام آزمایش‌های تراز اول در سطح بین‌المللی با حمایت مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی ریاست جمهوری اجرا می‌شود. در این برنامه بخشی از هزینه سفر (بلیت هواپیما، اقامت، ویزا، …) و هزینه‌های جانبی انجام آزمایش (تهیه نمونه و…) برای پژوهشگرانی که موفق به اخذ پذیرش برای انجام آزمایش در یکی از آزمایشگاه‌های سنکروترون دنیا شده‌اند، توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری پرداخت می‌شود.
به این ترتیب امکان دسترسی پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و صنایع کشور برای انجام آزمایش‌های کاربردی و پیشرفته در بهترین و به‌روزترین آزمایشگاه‌های دنیا تسهیل خواهد شد. این برنامه در ادامه «برنامه کاربری ایران از آزمایشگاه آلبا» تصویب شده است. برنامه حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون به صورت مشترک توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری ریاست جمهوری و چشمه نور ایران اجرا می‌شود.
سنکروترون یا سینکروتون (synchrotron)، نوعی شتاب دهنده ذرات به شکل یک حلقه دایره‌ای است که با کمک میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، تابش الکترومغناطیسی تولید می‌کند. ذراتی که با سرعتی نزدیک به سرعت نور در یک محیط الکترومغناطیسی حرکت می‌کنند، در جهت حرکت خود نوری منتشر می‌کنند که تابش سینکروترون یا نور سنکروترون نامیده می‌شود.