گروه شیلات- سعید قلیچی- ماهی قرمز گونه‌ای غیربومی در کشور ماست که درصورت ورود به محیط‌های آبی طبیعی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، چراکه با دیگر ماهیان بومی کشور وارد رقابت تعذیه‌ای می‌شود. از سوی دیگر، قادر به ایجاد جمعیت‌های بزرگ و پایداری است که بر گونه‌های ارزشمند بومی کشور غالب می‌شوند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، سال‌هاست که کارشناسان محیط‌زیست نسبت‌به رهاسازی ماهی‌قرمز در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و سایر محیط‌های طبیعی هشدار می‌دهند. هرچند که توصیه بسیاری از کارشناسان این است که برای رعایت حقوق حیوانات نسبت‌به خرید ماهی‌قرمز اقدام نشود، اما درصورت خرید، به‌هیچ عنوان ماهی‌قرمز در طبیعت رهاسازی نشود. 
با نزدیک شدن ایام نوروز، بازار خرید ماهی‌قرمز برای سفره هفت‌سین داغ شده است. ماهی‌قرمز با نام علمی Carassius auratus از خانواده کپورماهیان که در واقع بومی کشور چین است، جزو معروف‌ترین حیوانات خانگی محسوب می‌شود. به عقیده بسیاری از کارشناسان محیط‌زیستی، نگهداری این نوع از ماهیان، چالشی برای محیط‌زیست محسوب می‌شود. در ادامه به واکاوی این چالش‌ها می‌پردازیم.مسئله مهم درباره ماهی‌قرمز، غیربومی بودن آن است، چراکه با ورود به طبیعت به‌گونه‌ای مهاجم تبدیل شده و عرصه را برای گونه‌های بومی تنگ می‌کند، زیرا توان رشد این ماهی در طبیعت زیاد است. برخی افراد ماهی‌قرمز را در نزدیک‌ترین رودخانه یا برکه رها می‌کنند تا آن را آزاد کرده باشند، اما نمی‌دانند که با این کار چه ضرری به چرخه محیط‌زیست وارد می‌کنند، زیرا انواع ماهی‌های قرمز تهاجمی هستند و با خوردن تخم و نوزاد ماهی‌های دیگر، باعث کاهش جمعیت ماهی‌های دیگر می‌شوند و به محیط‌زیست آسیب می‌رسانند، از این‌رو همه ما در مقابل محیط‌زیست و جامعه مسئول هستیم و باید رفتار درستی در حفاظت از طبیعت نشان دهیم تا بتوانیم محیط پیرامون و اکوسیستم‌های طبیعی و آبی سرزمین‌مان را حفظ کرده و احساس مسئولیت را در تمام ابعاد جامعه به‌ویژه محیط‌زیست فراهم کنیم.

خطر در کمین ماهی‌های بومی 
عده‌ای از کارشناسان شیلات معتقدند، رهاسازی این نوع از ماهیان در رودخانه‌ها و دریاچه‌های طبیعی نسل ماهی‌های بومی را با انقراض مواجه می‌کند به دلیل آن‌که این ماهیان، بومی کشور ما نیستند و غذا و اکسیژن لازم برای ماهی‌های بومی رودخانه‌ها را مصرف می‌کنند و ممکن است همین ماهی‌قرمز کوچک، نسل یک ماهی بومی را با خطر انقراض مواجه کند. جالب ماجرا اینجاست که به عقیده کارشناسان محیط‌زیستی، برخلاف باوری که در میان مردم کشورمان جا افتاده، ماهیان‌قرمز عمری کوتاه ندارند و اگر این ماهیان در زیستگاه‌های واقعی خود باشند، عمرشان به 25سال نیز می‌رسد و باعث از بین رفتن باقی ماهی‌های بومی می‌شوند.
این نوع از آبزیان غیربومی نیز منجربه افزایش آلودگی و تیرگی آب به دلیل تغذیه از گیاهان و مواد آلی موجود در بستر آب و از بین بردن گیاهان آبزی می‌شود. بنابراین لازم است مردم از انتقال این نوع از ماهی‌ها به دریاچه‌ها و رودخانه‌ها اکیدا خودداری کنند. مدیرکل دفتر حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست در رابطه با ماهی‌های قرمز عید می‌گوید: باید ماهی‌های قرمز غیربومی پس از تعطیلات نوروز جمع‌آوری شده و به زیستگاه‌های مناسب منتقل شوند. نوروز نماد زنده‌شدن طبیعت است، اما متاسفانه هرساله میلیون‌ها ماهی‌قرمز تولید می‌شوند تا ساعتی در سفره هفت‌سین باشند و ما همچنان به این قتل‌عام تلخ بی‌توجه هستیم. اسارت و کشتار در فرهنگ غنی ایرانی جایی ندارد.

لزوم جمع‌آوری ماهی‌قرمز بعد از نوروز
مدیرکل دفتر حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز از لزوم جمع‌آوری ماهی کاراس (ماهی‌قرمز) بعد از تعطیلات نوروز در کشور خبر داد. غلامرضا ابدالی درباره طرح رهاسازی ماهی کاراس (قرمز) گفت: با توجه به نزدیکی سال نو و ترویج فرهنگ اشتباه خرید گونه غیربومی کاراس (ماهی‌قرمز) توسط شهروندان و با توجه به گستره حضور این گونه در منابع آب‌های داخلی و خصوصیات زیستی گونه از جمله بکرزایی، تحمل شرایط بد زیست‌محیطی، تهدید زیستی منابع آبی و رقیب گونه‌های بومی، امسال طرحی برای انتقال و رهاسازی این گونه در نظر گرفته شده است. وی افزود: این طرح نیاز به آموزش همگانی از طریق استفاده از ظرفیت صداوسیما، پلتفرم‌های فضای مجازی، فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی برای اعلام مکان مشخص بعد از اتمام تعطیلات دارد و لازم است صداوسیما، شهرداری‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط همکاری لازم را برای انتقال گونه‌های غیربومی داشته باشند. مدیرکل دفتر حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست معرفی گونه‌های غیربومی را مخاطره‌ای جدی برای زیستگاه‌ها در نقاط مختلف کشور خواند و تصریح کرد: تجربیات بسیاری در کشورهای مختلف وجود دارد که منجربه تهدیدات زیستی جدی شده و هم‌اکنون نیز نمونه‌هایی از آن مانند گیاه آزولا و ماهی تیلاپیا را در زیستگاه‌های طبیعی کشور مشاهده می‌کنیم.

آسیب ماهی‌قرمز به چرخه محیط‌زیست
امین محمودی، کارشناس شیلات نیز در گفت‌وگو با ایمنا، درباره طول عمر ماهی‌قرمز می‌گوید: در میان مردم کشورمان جا افتاده که ماهیان قرمز عمری بسیار کوتاه دارند، این در حالی است که اگر این ماهیان در زیستگاه‌های واقعی خود باشند، عمرشان به ۲۵سال نیز می‌رسد. وی در پاسخ به این‌که پرورش این ماهی چه آسیبی به محیط‌زیست وارد می‌کند، اظهار می‌کند: طبیعتاً ورود هرگونه موجود زنده به زیستگاه یا اکوسیستمی جدید می‌تواند محیط آن اکوسیستم را تغییر دهد و این امر در مورد آبزیان یا ماهی‌قرمز نیز صدق می‌کند و هیچ فردی نمی‌تواند آن را انکار کند.
این کارشناس شیلات می‌افزاید: ماهی‌قرمز خصوصیتی دارد که اگر در آبی رها شود، بدون این‌که در آن آب ماهی‌قرمز نری باشد، می‌تواند تولیدمثل کند و بارور شود، زیرا ماهی بسیار مقاومی در برابر شوری و سطح دما و آلودگی آب است، به همین دلیل امکان افزایش جمعیت آن در آب یا اکوسیستم جدید بسیار بالاست و این امر می‌تواند کل اکوسیستم منطقه را تحت تأثیر قرار 
دهد.
وی با بیان این‌که به شهروندان توصیه می‌شود که از خریداری ماهی‌های قرمز در ایام نوروز خودداری کنند، می‌گوید: در صورت خریداری ماهی‌قرمز باید به حجم آب و سطح آن توجه زیادی داشت و از تنگ‌های بسیار گشاد برای ماهی استفاده کرد، زیرا در تنگ‌های دیگر اکسیژن کافی به ماهی‌قرمز نمی‌رسد و در ظرف مدت زمان کوتاهی می‌میرد. از سوی دیگر ماهی‌قرمز در دمای ۲۵درجه سانتی‌گراد پرورش و دوونیم‌لیتر آب غیرکلردار برای هر ماهی در تنگ آب استفاده شود که این تنگ نیز از نور مستقیم خورشید در امان باشد.
محمودی با بیان این‌که مردم به‌هیچ‌وجه ماهی‌قرمز را نباید در منابع آب‌های طبیعی، مخزن سدها و رودخانه‌ها رها کنند، خاطرنشان کرد: آزادسازی این ماهی‌ها در رودخانه‌ها و دریاچه‌های طبیعی می‌تواند اکوسیستم آن منطقه را به هم بزند. بنابراین مردم از رهاسازی این‌گونه در طبیعت خودداری کنند.