مکانیزم ماشه چه تاثیری بر بازارهای مالی ایران دارد؟
​​​​​​​گروه بازار سرمایه -سمیه ملایی-  پایان معاملات روز گذشته (شنبه 8 شهریورماه) بازار سهام در حالی رقم خورد که 86 درصد از نمادهای بازار سرخپوش شدند و شاخص کل بورس کانال 2.4 میلیونی را از دست داد. این در حالی بود که حجم معاملات خرد نسبتا افزایشی شد و ارزش معاملات نیز به پنج هزار میلیارد تومان رسید. با این حال، جریان معاملات روز شنبه بازار سهام حاکی از مانور موثر فروشندگان بود. در این بین حتی صندوق‌های درآمد ثابت نیز از فروش در امان نماندند و تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از دو هزار و 400 میلیارد تومان پول حقیقی از دست داده‌اند. با توجه به داغ شدن بازارهای ارز، طلا و سکه، به نظر می‌رسد حقیقی‌‌ها سرمایه خود را از صندوق‌ها و سهام به سمت بازارهای امن‌تر با سود بالاتر در مواقع بحرانی، برده‌اند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، پایان بورس اولین روز هفته جاری مطابق انتظار با سرخپوشی بخش غالب بازار سهام همراه بود. اگرچه برخی از سهام موفق به جذب پول حقیقی شدند و توانستند تراز پول حقیقی را مثبت کنند اما در مقابل، پول زیادی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد که احتمال می‌رود به سمت بازارهای ارز، طلا و سکه حرکت کرده باشد. در این بین، ارزش صفوف فروش پنج خط اول سهام بار دیگر از سه همت گذشت در حالی که ارزش صف‌های خرید فقط 470 میلیارد تومان بود. برخی معتقدند، ورود پول امروز به دلیل آن صورت گرفته که بسیاری از سهم‌ها در جریان ریزش طولانی مدت دو ماه گذشته، به زیر ارزش ذاتی خود نزدیک شده‌اند و اکنون سیگنال خرید ارسال می‌کنند.
شاخص کل بورس روز شنبه 35 هزار و 344 واحد، معادل 1.45 درصد سقوط کرد تا در ارتفاع دو میلیون و 395 هزار و 694 واحد قرار گیرد. شاخص هم‌وزن نیز هفت هزار و 81 واحد ریزش کرد تا با افت 0.93 درصدی به سطح 753 هزار و 846 واحد برسد. حجم معاملات خرد در روز گذشته 14.1 میلیارد برگه سهم شد و ارزش معاملات خرد نیز با ثبت رشد نسبت به روز چهارشنبه به پنج هزار میلیارد تومان رسید. با وجود سرخپوشی بازار سهام، روز گذشته تراز پول حقیقی در سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی مثبت بود و 311 میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد. با این حال اما صندوق‌های درآمد ثابت با خروج سنگین پول مواجه شدند در حالی که طلایی‌ها با ورود پول حقیقی روبرو هستند.

سایه مکانیزم ماشه بر بازار سرمایه
این روزها بازار سرمایه علاوه بر فشار فروش مزمن، با موجی از نگرانی روانی همراه است؛ نگرانی‌ای که با فعال شدن فرآیند اجرایی مکانیزم ماشه، رنگی تازه گرفته است. روز پنج‌شنبه سه کشور اروپایی طرف برجام با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، روند فعال‌سازی «اسنپ‌بک» را کلید زدند؛ اقدامی که به باور بسیاری از کارشناسان، هرچند در شرایط تحریم‌های فعلی اثر عملیاتی گسترده‌ای ندارد، اما از منظر روانی همچون ابر سیاهی بر فراز تالار نقش بسته است. به عقیده این کارشناسان، آنچه این روزها مشاهده می‌شود بیش از آنکه نتیجه اثرات واقعی باشد، بازتابی از بیش‌واکنشی بازار به این خبر است. برخی تحلیلگران هم معتقدند در صورت تعیین تکلیف و واقعیت‌سنجی اثر مکانیزم ماشه و با توجه به برخورد بازار با نواحی حمایتی مهم، امکان بازگشت و چرخش هرچند موقت وجود دارد؛ با این حال، رشد پایدار همچنان وابسته به ورود جریان نقدینگی تازه است که فعلاً نشانه‌ای از آن دیده نمی‌شود.
برخی کارشناسان بازار سرمایه بر این باور هستند که بازار سرمایه تا حد زیادی انتظار فعال شدن مکانیسم ماشه را در قیمت‌ها لحاظ کرده است؛ این انتظار در سهامداران ایجاد شده بود که مکانیسم ماشه پس از جنگ فعال خواهد شد و یکی از دلایل مهم توقف جریان نقدینگی به سمت بورس نیز همین بوده است. بنابراین ریزش شدید ۴۰-۵۰ درصدی برای بورس بعید است. شاخص بورس می‌تواند روی محدوده دو میلیون و 200 هزار تا دو میلیون و 250 هزار تومان به تعادل برسد. اما اگر مکانیسم ماشه که باعث صعود قیمت دلار می‌شود، دلار نیمایی را نیز همراه خود افزایشی کند، طبعا حد تعادلی بازار بالاتر قرار می‌گیرد.

تاثیرگذاری ماشه بر بازارهای مالی
در همین حال مجتبی دیبا، کارشناس بازارهای مالی در گفتگویی با تجارت نیوز درباره تاثیر فعال سازی مکانیزم ماشه بر بورس و سایر بازارهای مالی، گفت: بالاگرفتن ریسک‌های سیاسی و تهدیدهای اقتصادی که به تبع فعال‌سازی مکانیسم ماشه ایجاد می‌شود، سرمایه‌ها از بورس خارج می‌شوند و به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و دلار حرکت قوی‌تری خواهند داشت. به این ترتیب، فعال‌سازی مکانیسم ماشه با نگرانی‌هایی که در سطح جامعه ایجاد خواهد کرد، باعث کاهش شاخص کل بورس و خروج سرمایه‌گذاران خرد از بازار می‌شود. اگر بخواهیم با عدد بگوییم، دو ناحیه مهم را در پیش داریم که یکی همین ناحیه دو میلیون و 450 هزار واحد است که اکنون بازار در آن حرکت می‌کند و ممکن است مدت‌ها در همین منطقه بمانیم، مثلا تا ماه‌های مهر و آبان یا اینکه تا دو میلیون و 150 هزار یا 180 هزار واحد اصلاح داشته باشد.
دیبا درباره تاثیر فعال‌سازی مکانیزم ماشه بر دلار نیز اظهار کرد: با وجود اینکه مکانیسم ماشه هنوز اعمال نشده، واکنش دلار تاکنون صعودی بوده و اعداد بالای 105 هزار تومان را می‌توانیم به عنوان هدف قیمتی بعد از این شرایط قرار دهیم و احتمالا دلار مدتی در این قیمت باقی می‌ماند. اقتصاددانان این فرضیه را مطرح می‌کنند که اثر مکانیسم ماشه بر بازارها ممکن است محدود شود و تداوم روابط با کشورهایی که این تحریم‌ها را از قبل هم دور می‌زدند، ممکن است پایداری اثر مکانیسم ماشه را محدود کند. در این صورت، از بازارساز بتواند دلار را مدتی در همین محدوده تا 105 تا 108 هزار تومان نگاه دارد. اما می‌توانیم منطقه بین 105 تا 108 هزار تومان را قیمت احتمالی دلار بعد از فعال سازی مکانیسم ماشه قرار
 دهیم.
این کارشناس بازارهای مالی افزود: در بازار طلا، قیمت فعلی هر گرم طلای ۱۸ عیار، محدوده هشت میلیون و 300 هزار تومان است و سپس به سقف تاریخی آن یعنی هشت میلیون و 400 تا 500 هزار می‌رسیم. از آنجا که این منطقه برای بار اول است که تاچ می‌شود، احتمالا سرمایه‌گذارانی خواهند بود که در این ناحیه کمی خروج نقدینگی داشته باشند؛ این خروج می‌تواند در تناسب با اخبار مکانیسم ماشه و جریان بازار، شدت و ضعف داشته باشد. اما در مجموع، بالای منطقه سقف تاریخی یعنی بین هشت میلیون و 500 هزار تا 9 میلیون و 200 هزار تومان می‌تواند منطقه هدف بعدی طلا در شرایط بغرنج مکانیسم ماشه باشد. اما در شرایطی که بازاساز بتواند بازار را مهار کند، طلا مدتی زیر محدوده هشت میلیون و 500 هزار تومان گرفتار خواهد بود.
دیبا در ادامه، درباره تاثیر مکانیسم ماشه بر قیمت سکه اظهار کرد: سکه امامی احتمالا در محدوده فعلی نوسان خواهد داشت و در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه ممکن است به عنوان تارگت بعدی به 98 میلیون و 500 هزار تومان برسد و در نهایت نیز در مرحله بعد روی قیمت 103 میلیون تومان قرار گیرد. درباره سکه نکته مهمی وجود دارد، مبنی بر اینکه سکه نسبت به طلا در جریان تورمی گین‌ها و سودهای بالاتری می‌دهد و در زمان ریزشی هم با سرعت بیشتری می‌ریزد. سرمایه‌گذاران در روزهای تورمی باید به این نکته حتما دقت کنند.