گروه نفت و انرژی - مساله گذار انرژی از سوخت‌های فسیلی و آلاینده به‌سوی منابع انرژی پاک‌تر و انرژی‌های تجدیدپذیر، یکی از چالش برانگیزترین زمینه‌های سیاسی و اقتصادی حال‌حاضر جهان است. گرمایش زمین و خطراتی که در نتیجه تغییرات اقلیمی زیست بشری را تهدید می‌کند، در سال‌های اخیر به‌یکی از مباحث روز جهان تبدیل شده و برای کشورهایی که از نظر منابع سوخت فسیلی چندان غنی نیستند، دارای جذابیت بیشتری است. هر چند کشورهای تولید‌کننده نفت‌خام، به‌ویژه اعضای خاورمیانه‌ای اوپک از طرح چنین مباحثی چندان راضی نیستند. حالا اما علی علاوی، وزیر دارایی عراق که کشورش از اعضای بنیان‌گذار اوپک است، گزاررشی را منتشر کرده اند که در آن از تولیدکنندگان نفت‌خام خواسته شده که هر‌چه سریع‌تر از سوخت‌های فسیلی فاصله بگیرند و به‌سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنند.
به گزارش اقتصادسرآمد، به‌کشورهای منطقه هشدار داده تا پیش از کاهش درآمدهای نفتی به‌سمت متنوع‌سازی اقتصاد خود و کاهش اتکا به‌سوخت‌های فسیلی گام بردارند. وزیر دارایی عراق می‌گوید که کشورهای منطقه در صورت امتناع از انجام چنین اقداماتی، در آینده با مشکلات عدیده‌ای مانند بیکاری، افزایش فقر و ناآرامی‌های گسترده مواجه خواهند شد. این سخنان علاوی در شرایطی مطرح شده که کشورهای عضو اوپک، مانند بسیاری دیگر از تولیدکنندگان کوچک‌تر نفت‌خام دارای اقتصادهایی وابسته به‌درآمد نفت و گاز هستند و به‌هیچ‌عنوان خواهان فرآیند گذار انرژی نیستند.
به‌نظر می‌رسد گذار انرژی از سوخت‌های فسیلی به‌انرژی‌های پاک کاملا اجتناب‌ناپذیر است، اما کشورهایی نظیر عربستان‌سعودی دست به‌اقدامات فراوانی برای توقف این فرآیند زده‌اند و واقعیات موجود را در این زمینه انکار کرده‌اند. البته vوضعیت همه کشورهای منطقه این‌گونه نیست و کشورهایی نظیر امارات‌متحده‌عربی و عمان برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به‌درآمد نفتی را به‌اجرا درآورده‌اند.
دولت‌ها از سوخت فسیلی فاصله بگیرند
محمدسعید نادری اما در این‌باره به خبرنگار روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: باید از دولت‌ها  خواست تا از وابستگی به‌سوخت‌های فسیلی فاصله بگیرند و به‌ سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنند.
او می‌گوید که دنبال‌کردن این سیاست‌ها باید شامل حرکت به‌سوی استفاده از انرژی خورشیدی باشد که باعث کاهش وابستگی کشورها به‌صادرات سوخت‌های فسیلی نیز خواهد شد. لذا باید از تولیدکنندگان نفت خواست تا دست به‌بازسازی و تجدید حیات اقتصادی با تمرکز بر سیاست‌ها و فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست بزنند.
به گفته نادری، جهان برای داشتن شانس محدود‌کردن اثرات مخرب تغییرات اقلیمی، باید به‌طور اساسی شیوه تولید و مصرف خود را تغییر داده و زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی کمتری بسوزاند. آنها همچنین می‌گویند: «اگر درآمدهای نفتی قبل از متنوع سازی اقتصاد کشورهای تولیدکننده شروع به‌کاهش کند، معیشت بسیاری از مردم از بین می‌رود و نرخ فقر در این کشورها افزایش خواهد یافت.
وی با ابراز تاسف از خواسته بایدن از رئیس و اعضای اوپک افزود: رئیس‌جمهور آمریکا هم‌ماه گذشته از اوپک خواست که تولید نفت خود را افزایش دهند تا از افزایش بهای طلای‌سیاه جلوگیری شود و به‌بهبود اقتصاد ایالات‌متحده کمک کند. درخواستی که جنجال‌های زیادی به‌پا کرد و در نهایت نیز از سوی اوپکی‌ها رد شد. این موضوع می توانست در صورت تایید خطر جدی برای نفت ایران محسوب شود.
او معتقد است: نوسانات کنونی بهای نفت در نتیجه پاندمی کرونا، تنها نقطه آغازی برای مشکلات تولیدکنندگان نفت‌خام است. بحران اقلیمی نه‌تنها مستلزم دورشدن از نفت است، بلکه خاورمیانه و شمال آفریقا را هم به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این منطقه هم‌اکنون نیز به‌دلیل افزایش دما، با مشکلات جدی روبه‌رو شده است.
نادری با اشاره به‌خطرات حادی که در پس این امر نشسته، عنوان کرد: در منطقه‌ای که دارای یکی از سریع‌ترین نرخ رشدهای جمعیت در جهان و یکی از جوان‌ترین ترکیب‌های جمعیتی است؛ مشکلات اقتصادی و افزایش بیکاری، خطر ایجاد ناآرامی و بی‌ثباتی گسترده‌تر را ایجاد می‌کند.
او  همچنین پیشنهاد کرد که راهکار مقابله با خطرات بی‌ثباتی بهای نفت‌خام، سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر و به‌ویژه انرژی خورشیدی است و بخش انرژی در این منطقه می‌تواند با استفاده از پتانسیل‌های وسیع موجود، نقشی کلیدی در تولید و تامین انرژی پاک ایفا کند.
بر کسی پوشیده نیست که سرنوشت گره‌خورده نفت با سیاست، از یک‌سو دروازه‌ بازار جهانی نفت را روی طلای سیاه ایران بسته و از سوی دیگر سد ورود تکنولوژی و سرمایه خارجی‌ها به صنعت نفت ایران شده است. به همین دلیل حداقل در دو سال گذشته خبری از صادرات نفت و به تبع آن درآمدهای نفتی نبوده و همین موضوع باعث شده برخی تحقق بودجه را غیرممکن بدانند. در واقع درآمد ۱۹۹ هزار میلیارد تومانی نفت در سال آینده در شرایطی محقق می‌شود که امکان صادرات وجود داشته باشد و امکان صادرات در صورتی محقق خواهد شد که روابط سیاسی کشور تغییر کند.
به طور کلی، تحقق فروش نفت طبق لایحه در سال آینده، چند بعد دارد. نخست، بعد سیاسی، دوم بعد فنی و سوم بعد جهانی. به طور خلاصه تا روابط سیاسی کشور تغییر نکند و تحریم‌ها لغو نشود، ایران امکان فروش حتی یک بشکه بیشتر نفت را نخواهد داشت. از سوی دیگر از نگاه فنی، صنعت نفت باید آمادگی افزایش میزان تولید، به میزانی که هم پاسخگوی نیاز داخل باشد و هم به صادرات برسد را داشته باشد و از زاویه جهانی، بازار جهانی نفت باید با توجه به کاهش تقاضا به دلیل شیوع کرونا و تعهد اوپکی‌ها به کاهش تولید، بتواند میزبان نفت ایران باشد.