گروه اقتصاد - زیرساخت‌های گمرکی در مرزهای زمینی نقش مهمی در کاهش هزینه صادرات به بازارهای همسایه دارند. با این حال مشاهده می‌شود عمده سرمایه‌گذاری‌های ایران در این بخش، معطوف به مرزهایی است که به لحاظ واردات اهمیت دارند و مرزهای مهم از جنبه صرفا صادرات، دچار ضعف است.  مناطق گمرکی ما از نظر توسعه یافتگی در دو دسته کلی قرار می‌گیرند. دسته اول مناطقی هستند که واردات زیادی از آنجا انجام می‌شود و  از زیرساخت‌های فیزیکی قابل قبولی برخوردار است. مثل بندر شهید رجایی، بندرامام خمینی و پایانه مرزی بازرگان که زیرساخت‌های نسبتا مناسبی دارند و البته برای صادرات نیز استفاده می‌شوند. 
به گزارش اقتصادسرآمد، ترانزیت کالا یکی از شاخص‌های مهم گسترش تجارت و رشد اقتصادی-سیاسی کشورهای واسط است. یکی از منابع اصلی تولید ثروت و قدرت ایران نیز در قرون گذشته عبور کالاهای تجاری کشورهای مختلف از این سرزمین بوده است. با این حال در یکی دو قرن گذشته ترانزیت ایران به شدت افت داشته و حتی در دهه‌های اخیر نیز موقعیت‌های جدید باعث رشد آن به مقادیر مطلوب نبوده است.
دسته دوم مناطقی هستند که واردات چندانی از طریق آنها انجام نمی‌شود و از زیرساخت‌های ضعیفی برخوردارند. مثل مرزهای باشماق، دوغارون و میرجاوه که به محض بروز یک اتفاق کوچک مانند بارش برف، دچار اختلال شده و صف کامیون‌ها تشکیل می‌شود. در حالی که این مرزها به لحاظ صادرات از اهمیت بالایی برخوردارند و حجم بالایی از صادرات زمینی ایران از طریق آنها انجام می‌شود. این مسئله شاید ناشی از این واقعیت باشد که دولت برخلاف واردات، درآمد مستقیمی از صادرات ندارد. به همین علت، توسعه زیرساخت‌های مرزهای کلیدی از نظر صادرات را از اولویت خارج کرده است. در حالی که این مرزها علاوه بر صادرات، به لحاظ جذب ترانزیت نیز دارای اهمیت هستند.
صنعت حمل‌ونقل ایران حوزه‌های راهبردی دچار چالش است
محمدجوان کارشناس ارشد صنعت حمل‌ونقل به اقتصادسرآمد گفت: ضعف حال حاضر ترانزیت در کشور به قدری است که ایران حتی در مواردی برای ارسال کالاهای صادراتی خود به دیگر کشورها نیز دچار چالش است. از جمله حوزه‌های راهبردی و اقتصادی ایران که معطل چالش لجستیک کالا است، صادرات به همسایه‌ها است.
عراق اجازه هیچ‌گونه ترانزیت کالا را از خاک خود نمی‌دهد
او ادامه داد: عراق اجازه هیچ‌گونه ترانزیت کالا را از خاک خود نمی‌دهد و کلیه کالاهای ورودی از منظر دولت آن وارداتی حساب شده و به واسطه قوانین داخلی از خروج آن جلوگیری می‌کند. بسیاری از این اقدامات تحت نفوذ آمریکا در شبکه تصمیم سازی دولت این کشور صورت می‌گیرد.
بخشنامه خلق الساعه بلای جان ترانزیت کالا
وی با بیان این مهم که، یک بخشنامه خلق الساعه می‌تواند تأثیری بسیار منفی بر نقل و انتقال کالا داشته باشد که بازگشت به شرایط قبل به وقت و هزینه فراوان نیاز دارد، افزود: ایران شاهراه ترانزیتی میان اروپا، آسیا و افریقا است که این موقعیت می تواند راه بسیار پر سودی  باشد که نه تنها کشور از حق ترانزیت برخوردار می شود، بلکه با محوریت مبادلاتی که بر اساس این ترانزیت و حق ترانزیت ایجاد می‌شود، روابط اقتصادی گسترده ای برقرار خواهد شد.
به گفته جوان موضوع حمل و نقل بین‌المللی اعم از صادرات، واردات و ترانزیت بنا به ماهیت، موضوعی فرابخشی محسوب می شود و توفیق یا عدم توفیق آن، صرفاً به عملکرد بخش حمل و نقل و یا یک دستگاه اجرایی معطوف نیست.
ضرورت اجتناب از جهت‌گیری‌های منطقه‌ای در حمل‌ونقل
او به ضرورت اجتناب از جهت‌گیری‌های منطقه‌ای و محلی اشاره کرد و به اقتصاد سرآمد تصریح کرد: متأسفانه مشاهده شده که اغلب مقامات محترم استان‌ها در کشور، خواستار احداث راه‌ و راه‌آهن، بزرگراه و آزاد راه ،فرودگاه و در این اواخر احداث بارانداز، بندر خشک، مرکز لجستیک در منطقه خود هستند و به نوعی احداث اینگونه زیرساخت ها را به مثابه افتخاری برای خود دانسته، بسیار بر آن تبلیغ کردهده و برای مقاصد سیاسی و غیره نیز بر آن مانور می‌دهند.
جوان گفت: تأسف بارتر زمانی خواهد بود که بدانیم منابع ایجاد این زیرساختهای راکد و غیر فعال نیز استقراضی بوده، با فشار بر منابع بانکی و غیره تامین شده و امروزه تعهد بازپرداخت اقساط آنها نیز، بر دوش نحیف اقتصاد کشور سنگینی می‌نماید و به هر حال اقساط آنها نه از محل عواید طرح‌ها، بلکه با شیوه‌هایی که به تعبیر کارشناسان اقتصادی در نهایت در قالب افزایش پایه پولی و نقدینگی و تورم خود را نشان خواهد داد، انجام می شوند.
اهمیت شناخت وضعیت اقتصادی و سیاسی بین‌ الملل ضروری است. اگر در گذشته، ثروت یک بنگاه اقتصادی و یا حتی یک کشور را در قالب دارایی‌های آن شرکت یا کشور نشان می‌دادند، امروزه منبع اصلی ثروت به سمت دانش و اطلاعات سوق یافته و لذا شناخت بهتر محیط داخلی و بین‌المللی، کلید اصلی موفقیت و زیر بنای تدوین هر نوع برنامه‌ای اعم از راهبردی و عملیاتی خواهد بود. توجه به حمل و نقل ترکیبی و توسعه همکاری با فعالین عمده حمل و نقل جهان نیز امری مهم است. موضوع عدم توجه به صرفه ناشی از مقیاس و کوچک بودن حجم عملیات شرکت‌ های حمل و نقل ایرانی در مقایسه با برخی کشورهای دیگر، همواره مورد توجه تحلیل‌گران صنعت حمل و نقل کشور بوده است.