وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه ضمن هشدار نسبت به آینده اقتصاد ایران و شرایط حساس و پیچیده‌ای که در آن قرار داریم، معتقد است دولت و نظام بانکی کشور باید نگاه بلندمدت ۱۰ ساله به مسائل اقتصادی و رفع مشکلات داشته باشد.به گزارش اقتصادسرآمد، مشکلات و معضلات اقتصاد ایران سال‌هاست که با تداوم روند معیوب خود به چاه عمیقی بدل شده که قطعا نمی‌توان در کوتاه مدت نسبت به اصلاح آن اقدام کرد. در نتیجه برنامه بلندمدتی می‌طلبد که باید به مرور شاخص‌های اقتصادی را در آن بهبود بخشید تا به نقطه مطلوب رسید، نقطه‌ای که هم کاهش نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی را به همراه داشته باشد و هم افزایش درآمدهای ارزی بدون وابستگی به نفت را میسر سازد تا بدون پول نفت بتوانیم اقتصاد را به طور بهینه مدیریت کنیم؛ پول نفتی که در سال‌های گذشته به راحتی هدر رفت و نتوانست به کمک اقتصاد بیاید وحتی نتیجه عکس هم داد و به ضرر اقتصاد تمام شد.  هدررفت ۱.۵ تریلیون دلار درآمد نفتی در ۴۴ سال گذشته موضوعی است که وحید شقاقی‌شهری به آن اشاره می‌کند و به خبرنگار ایبِنا می‌گوید: اگر ایران به جای اتلاف این منابع، درآمدهای نفتی را صرف سرمایه‌گذاری‌های مطلوب و مناسب می‌کرد، در صندوق ثروت ایرانیان باید بیش از ۳ تریلیون دلار منابع ارزی وجود می‌داشت اما متاسفانه با منابع سرشار نفتی سرمایه‌گذاری کارآمد و مصرف بهینه انجام نشد. این اقتصاددان معتقد است: مسائل اقتصاد ایران مسائل پیچیده‌ای است که اگر کسی انتظار داشته باشد این مسائل در کوتاه مدت برطرف شود، عوام فریبی است و اشتباه می‌کند. بنابراین باید بپذیریم که مسائل اقتصاد ایران حداقل قدمت ۵۰ساله دارد؛ یعنی انباشت چالش‌ها در طول ۵۰ سال اخیر رخ داده است.  به گفته شقاقی، ساختار اقتصاد ایران از دهه ۵۰ هجری شمسی مبتنی بر دولت-ملت رانتیر نفتی شکل گرفت و با همین تحولات نفت پایه در دهه ۵۰ اولین رکوردهای رشد نقدینگی و تورم را تجربه کرد.  وی افزود: رشد نقدینگی و تورم‌های بالا در دهه ۵۰ ماحصل ساختار معیوب اقتصاد ایران بود که پس از انقلاب، هم به واسطه تحریم‌ها و هم عادت دولت‌ها به اتکا به درآمدهای نقتی این شرایط ادامه پیدا کرد و علی رغم سیاست‌های کلی نظام و تاکیدات رهبری برای کاهش وابستگی به نفت همچنان این ساختار معیوب تداوم یافت.  ماحصل وابستگی به نفت بیماری هلندی و شرایط رکود تورمی بوده که همراه همیشگی اقتصاد ایران است، موضوعی که شقاقی بر آن تاکید دارد و می‌گوید: در سال‌های بعد از انقلاب ۱.۵ تریلیون دلار نفت فروختیم که اگر این منابع را صرف سرمایه‌گذاری کرده بودیم و اتلافی صورت نمی‌گرفت، در حال حاضر باید در صندوق ثروت ایرانیان بیش از ۳ تریلیون دلار منابع ارزی وجود می‌داشت اما متاسفانه منابع سرشار نفتی سرمایه‌گذاری نشد و کارآمدی و مصرف بهینه‌ای را هم شاهد نبودیم.
دهه فرصت‌های از دست رفته 
بعد از این شرایط وارد دهه ۹۰ شدیم که شرایط سخت‌تری بر اقتصاد ایران حاکم شد که استاد دانشگاه خوارزمی در این باره می‌گوید: در دهه ۹۰ شرایط پیچیده‌تر شد چرا که دوبار مورد تحریم قرار گرفتیم؛ تحریم‌های فلج کننده و بسیار شدیدی که موجب شد در کنار سومدیریت‌ها و همچنین کرونا در سال‌های اخیر، شاهد رکود سنگینی در اقتصاد باشیم.  شقاقی تصریح کرد: میانگین رشد اقتصاد ایران در دهه ۹۰ صفر درصد و میانگین نرخ تورم نیز حدود ۲۴ درصد شد. ضمن اینکه سرمایه‌گذاری رشد منفی را تجربه کرد و میانگین انباشت سرمایه هم منفی ۵ درصد به ثبت رسید.  این اقتصاددان گفت: از سال ۹۷ به بعد اما شرایط ویژه‌ای در کشور ایجاد شد به نحوی که رشد هزینه جبران استهلاک از رشد سرمایه‌گذاری هم پیشی گرفت و اقتصاد ایران برای نخستین بار در طول ۷۰ ساله گذشته وارد فاز فرسودگی زیرساخت‌ها شد. به عبارت دیگر اقتصاد ایران از سال ۹۷ شروع به فرسوده شدن کرد که عوامل مختلفی اعم انباشت چالش‌ها، تحریم‌ها، کاهش درآمدهای نفتی، کرونا و ... در این امر تاثیرگذار بودند. این عوامل در کنار سومدیریت‌ها دست به دست هم داده بودند تا این شرایط وخیم دهه ۹۰ تحت عنوان دهه فرصت‌های از دست رفته،
 ایجاد شود.  
بهبود اوضاع در ۱۴۰۰
شقاقی درباره تغییر و تحولات اقتصادی در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ اظهار کرد: در سال گذشته اتفاقاتی در اقتصاد ایران رخ داد که عمدتا متکی به عوامل بیرونی اقتصاد بود و مسکن‌وار مسائل را کنترل کرد. قیمت نفت در یکسال اخیر از حدود ۳۵ دلار به بیش از ۱۰۰دلار افزایش یافت که هم ناشی از جنگ روسیه و اوکراین تشدید شد و هم به واسطه خروج اقتصاد جهانی از کرونا شکل گرفت. در کنار آن قیمت فلزات هم افزایش یافت و همچنین متناسب با افزایش قیمت جهانی نفت، قیمت فرآورده‌های نفتی هم بالا رفت.  او افزود: همچنین در نیمه دوم ۱۴۰۰ از شدت تحریم‌ها کاسته شد که دلیل آن هم این بود که آمریکایی‌ها نمی‌توانند کشورهای ایران، ونزوئلا و روسیه را همزمان مورد تحریم نفتی قرار دهند بنابراین وقتی می‌خواهند بر روسیه متمرکز شوند، ناچار هستند که از شدت تحریم‌های نفتی ایران و ونزوئلا بکاهند چرا که موجب التهاب در بازار انرژی خواهد شد. قیمت نفت حتی تا ۱۴۰ دلار هم افزایش یافت اما با استفاده از ذخائر استراتژیک نفتی آمریکا در کنار ورود ونزوئلا به بازار نفت و همچنین مذاکرات بین روسیه و اوکراین تا حدودی از این التهاب نفت کاسته شد.استاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: در نتیجه این اقدامات مثبتی که رخ داد، وضعیت منابع ارزی کشور هم نسبت به سال ۹۹ بهتر شد. این موضوع یک مُسکن است که دولت سیزدهم می‌تواند از این فرصت استفاده کند اما باید بدانیم که این مسکن کوتاه مدت است.  ایبنا