دریا مزیت اقتصادی ایران،« اقتصادسرآمد» تحلیل می کند
دو سال مانده تا افق 1404!
گروه اقتصاد دریا- امید متین - چشم انداز 1404 با کوهی امید و آرزو و انبوهی تبلیغ و ترویج، دارد به انتها می رسد. 1404 سال پایان این چشم انداز و بررسی دستاوردهاست که آیا طبق چشم انداز 1404 به نتایج دلخواه رسیدیم یا نه؟
گذر دو ساله باقی مانده برای کشور، گذری سریع است و برای تحقق برنامه ها و تامین چشم اندازهایی که از چند دهه پیش شروع شد و در 1404 به پایان می رسد، فرصت بسیار بسیار اندکی است. اینکه به نتیجه دلخواه نرسیم و مجدد یک چشم انداز دیگر ترسیم کنیم و امیدوار باشیم که این به سرنوشت آن دچار نشود، با منطق دانش مدیریت سازگار نیست. کما اینکه، سال 1404 به ضرورت باید سال حسابرسی و حساب کشی هم باشد. باید به دقت دید که در چه بخش هایی به اهداف چشم انداز رسیده ایم و چه کسانی نقش آفرین بوده اند، و در چه مواردی به اهداف چشم انداز نرسیده ایم و چه کسانی قصور داشته اند و بدیهی است که باید فعالان را تشویق و قصورکنندگان را توبیخ کرد تا درس عبرت باشد برای آیندگان. وگرنه، ممکن است ندیدن قصورها باعث تضعیف برنامه های آینده شود و بی محلی مسئولان به وعده های خود بشود.
برای هر کشوری، مزیت اقتصادی اهمیت و اولویت دارد. باید دید مزیت ایران چیست و روی آن مزیت سرمایه گذاری کرد. بدیهی است اگر روی مزیت اقتصادی سرمایه گذاری نشود، نتیجه دلخواه هرگز به دست نمی آید.
ایران کشوری دریایی محسوب می شود. بر خلاف آن چه که به اشتباه گفته و شنیده می شود، ایران سرزمینی خشک نیست؛ بلکه سرزمینی دریایی به حساب می آید. «چرا که ایران سرزمینی است که با 190 هزار کیلومتر مربع وسعت دریایی و سواحلی بطول حدوداً 5800 کیلومتر، کشوری دریایی محسوب شده و از دو سوی شمال و جنوب به دریا دسترسی دارد و این مناطق ساحلی که با برخورداری از اهمیت ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در مقیاس جهانی و منطقه ای، بعنوان یکی از مهمترین نواحی حساس سیاسی و اقتصادی جهان به شمار می رود، می تواند با توسعه مناسب، نقش اقتصادی و سیاسی بالایی رد سطوح منطقه ای و جهانی ایفا کند.»
به طور کلی، دریا در رشد و توسعه اقتصادی همه کشورها حرف اول را می زند. باید توجه داشت که « سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مثل اتحادیه اروپا 50 درصد است، اما این رقم در کشور ایران، با وجود قریب به 5800 کیلومتر نوار ساحلی، فقط 2 درصد است؛ همچنین محدوده های شهری و روستایی و تأسیسات بندری و نظامی فعلی کشور، فقط 5 درصد سواحل را به خود اختصاص داده و 95 درصد ظرفیت ساحلی کشور بلا استفاده و رها شده است. »
باید توجه داشت «از منظر بررسی های تاریخی، اجتماعی و جذابیت سکونتی، مناطق ساحلی از پربارترین مناطق جهان و بستر فعالیت های عظیم اقتصادی و اجتماعی به شمار می روند به گونه ای که حدود دو سوم جمعیت جهان در محدوده شصت کیلومتری حاشیه دریاها استقرار یافته اند و بیش از 80 درصد از شهرهای بزرگ جهان که امروزه به عنوان قطب های تجاری شناخته می شوند، در مناطق ساحلی قرار گرفته است.
این مهم بیانگر جایگاه اقتصاد دریا محور در رشد و رونق این شهرها می باشد. کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سعی می کنند از سواحل و بخش مشاع دریایی کره زمین حداکثر استفاده را داشته باشند، از طرف دیگر استفاده از سواحل دریا و امواج آن به عنوان منبع تولید برق یا ورزش های تفریحی، فعالیت های گردشگری ساحل یا در اعماق دریا، آب درمانی و طبی، اشتغال زایی را نیز به دنبال دارد به طوری که به ازای ایجاد یک شغل در بخش اقتصاد دریایی، چهار شغل جانبی هم ایجاد می شود.»
این سخنان را بارها مطرح شده است و در سطوح کارشناسی تا لایه های مختلف دولت و مجلس بحث شده است؛ اما متاسفانه خروجی تمامی این بحث ها، برنامه های جهادی و انقلابی برای فتح سواحل ایران نبوده است.
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نهم در بحث مفصلی که مواردی از آن ذکر شد در مجلس شورای اسلامی گفته است: «فرصت های عظیم و بی بدیل 4 استان جنوبی با 4900 کیلومتر طول خط ساحلی و 12962 روستا و 190 شهر و سه استان شمالی با 890 کیلومتر خط ساحلی و 6574 روستا و آبادی و 139 شهر، در حوزه های گردشگری، تجاری، سکونتی، صنایع و شیلات، به دلیل عدم توسعه محدوده های سکونتی و اقتصادی، بالقوه مانده اند در حالی که این مناطق بنا به موقعیت جغرافیایی و طبیعی، نزدیکی به بنادر اصلی آسیا، از منظر تجارت و بازرگانی بین المللی نیز بهترین منطقه برای توسعه اقتصادی به شمار می روند.
وی در ادامه با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری که مکرراً بر ضرورت ساماندهی و توسعه سواحل و توسعه اقتصادی دریامحور تأکید کرده اند، اذعان کرد: استفاده مطلوب از سواحل و رونق فعالیت های بندری و دریایی، در سیاست های کلی نظام از قبیل سیاست های اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور جلوه گر و در قالب مفاهیمی همچون بکارگیری ظرفیت و قابلیت ها در جغرافیای مزیت های مناطق کشور، حمایت همه جانبه هدفمند از صادرات کالا و خدمات، گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت و زیرساخت های مورد نیاز، مورد تاکید است اما هنوز ظرفیت شگرف ساحلی کشور با نقش بالقوه بی بدیلی که در زمینه سازی اقتصاد درون زای برون گرا دارد، هنوز نتوانسته رشدی همسان یافته و نیاز سکونتی، تجاری و صنعتی کشور را برآورده سازد.»
تحول در یک اقتصاد، نیازمند بهره مندی کامل از مزیت اقتصادی آن است. با توجه به مجموع نظرات، اقتصاد دریامحور، مزیت بزرگ ایران است نه مناطق خشکی که برای آب آشامیدنی هم دچار مشکل هستند.
برای درک مزیت اقتصادی چه چیزهایی نیاز است؟
اندیشه و پژوهش کارشناسان، مناطق بکر و دست نخورده، دستور مقامات عالی؟ هر کدام از این ها لازم باشد، وجود دارد. هم مناطق ساحلی بکر و دست نخورده داریم، هم اندیشه و پژوهش کارشناسان خبره این را حمایت می کند و هم دستور مقام معظم رهبری برای توجه به سواحل- به خصوص سواحل مکران- وجود دارد؛ پس چه چیزی وجود ندارد؟دست یابی به دورنمای 1404 – که دیگر آن را باید به خاطره ها سپرد- با توجه به مزیت های اقتصادی ممکن است. مزیت اقتصادی ما در سواحل چشم انتظار ماست. چرا به آن سمت یورش نمی بریم؟تا 1404 که قرار بود ما قطب اقتصادی و صنعتی منطقه باشیم، رای نمانده است. زمان از دست رفته است و بی شک، در 1404 برای تحقق چشم اندازهایی که دست نیافتیم، چشم انداز دیگری تصور می کنیم. اگر روند اقتصادی و صنعتی ما مانند روند ساخت موشک و پهباد بود، اکنون جزو ابرقدرتهای جهان بودیم؛ ولی در مشکلات اقتصادی دست و پا می زنیم. دلیل روشن است: جایی سرمایه گذاری کردیم که نباید می کردیم. و در جایی که سرمایه ما جواب می داد، سرمایه گذاری نکردیم.
رهبر ما را به «گنج پنهان» توجه داد و ما ناآگاهی و ناسپاسی کردیم. نتیجه ناآگاهی و ناسپاسی همین وضعیت شکست خورده امروز است. اقتصادی داغان و صنعتی داغان تر.
اقتصادی که نه تنها سرآمد منطقه نیست، بلکه نیاز داخلی را هم تامین نمی کند و صنعتی که در چنگال غولی به نام پراید دست و پا می زند! این شایسته انقلاب ما نیست. ما انتظار خیلی بیشتری داشته و داریم. امیدوار بودیم از بودجه 1402، موج حرکت به سمت سواحل شکل بگیرد؛ اما گویا سال آینده هم خبری نخواهد بود.
چگونه باید گفت که مزیت اقتصادی ما دریا محور است؟ چگونه باید مسئولان را قانع کرد که سکان را به سمت دریا بگیرند و از زورزدن به فرمان خشکی دست بردارند.
چگونه باید گفت که صنایع آب بر را به سواحل منتقل کنند و یا حداقل این صنایع را در خشکی و کویر نسازند؟
چگونه باید گفت....؟
دو سال مانده تا برسیم به افق 1404. فقط 2 سال!
گذر دو ساله باقی مانده برای کشور، گذری سریع است و برای تحقق برنامه ها و تامین چشم اندازهایی که از چند دهه پیش شروع شد و در 1404 به پایان می رسد، فرصت بسیار بسیار اندکی است. اینکه به نتیجه دلخواه نرسیم و مجدد یک چشم انداز دیگر ترسیم کنیم و امیدوار باشیم که این به سرنوشت آن دچار نشود، با منطق دانش مدیریت سازگار نیست. کما اینکه، سال 1404 به ضرورت باید سال حسابرسی و حساب کشی هم باشد. باید به دقت دید که در چه بخش هایی به اهداف چشم انداز رسیده ایم و چه کسانی نقش آفرین بوده اند، و در چه مواردی به اهداف چشم انداز نرسیده ایم و چه کسانی قصور داشته اند و بدیهی است که باید فعالان را تشویق و قصورکنندگان را توبیخ کرد تا درس عبرت باشد برای آیندگان. وگرنه، ممکن است ندیدن قصورها باعث تضعیف برنامه های آینده شود و بی محلی مسئولان به وعده های خود بشود.
برای هر کشوری، مزیت اقتصادی اهمیت و اولویت دارد. باید دید مزیت ایران چیست و روی آن مزیت سرمایه گذاری کرد. بدیهی است اگر روی مزیت اقتصادی سرمایه گذاری نشود، نتیجه دلخواه هرگز به دست نمی آید.
ایران کشوری دریایی محسوب می شود. بر خلاف آن چه که به اشتباه گفته و شنیده می شود، ایران سرزمینی خشک نیست؛ بلکه سرزمینی دریایی به حساب می آید. «چرا که ایران سرزمینی است که با 190 هزار کیلومتر مربع وسعت دریایی و سواحلی بطول حدوداً 5800 کیلومتر، کشوری دریایی محسوب شده و از دو سوی شمال و جنوب به دریا دسترسی دارد و این مناطق ساحلی که با برخورداری از اهمیت ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در مقیاس جهانی و منطقه ای، بعنوان یکی از مهمترین نواحی حساس سیاسی و اقتصادی جهان به شمار می رود، می تواند با توسعه مناسب، نقش اقتصادی و سیاسی بالایی رد سطوح منطقه ای و جهانی ایفا کند.»
به طور کلی، دریا در رشد و توسعه اقتصادی همه کشورها حرف اول را می زند. باید توجه داشت که « سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مثل اتحادیه اروپا 50 درصد است، اما این رقم در کشور ایران، با وجود قریب به 5800 کیلومتر نوار ساحلی، فقط 2 درصد است؛ همچنین محدوده های شهری و روستایی و تأسیسات بندری و نظامی فعلی کشور، فقط 5 درصد سواحل را به خود اختصاص داده و 95 درصد ظرفیت ساحلی کشور بلا استفاده و رها شده است. »
باید توجه داشت «از منظر بررسی های تاریخی، اجتماعی و جذابیت سکونتی، مناطق ساحلی از پربارترین مناطق جهان و بستر فعالیت های عظیم اقتصادی و اجتماعی به شمار می روند به گونه ای که حدود دو سوم جمعیت جهان در محدوده شصت کیلومتری حاشیه دریاها استقرار یافته اند و بیش از 80 درصد از شهرهای بزرگ جهان که امروزه به عنوان قطب های تجاری شناخته می شوند، در مناطق ساحلی قرار گرفته است.
این مهم بیانگر جایگاه اقتصاد دریا محور در رشد و رونق این شهرها می باشد. کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سعی می کنند از سواحل و بخش مشاع دریایی کره زمین حداکثر استفاده را داشته باشند، از طرف دیگر استفاده از سواحل دریا و امواج آن به عنوان منبع تولید برق یا ورزش های تفریحی، فعالیت های گردشگری ساحل یا در اعماق دریا، آب درمانی و طبی، اشتغال زایی را نیز به دنبال دارد به طوری که به ازای ایجاد یک شغل در بخش اقتصاد دریایی، چهار شغل جانبی هم ایجاد می شود.»
این سخنان را بارها مطرح شده است و در سطوح کارشناسی تا لایه های مختلف دولت و مجلس بحث شده است؛ اما متاسفانه خروجی تمامی این بحث ها، برنامه های جهادی و انقلابی برای فتح سواحل ایران نبوده است.
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نهم در بحث مفصلی که مواردی از آن ذکر شد در مجلس شورای اسلامی گفته است: «فرصت های عظیم و بی بدیل 4 استان جنوبی با 4900 کیلومتر طول خط ساحلی و 12962 روستا و 190 شهر و سه استان شمالی با 890 کیلومتر خط ساحلی و 6574 روستا و آبادی و 139 شهر، در حوزه های گردشگری، تجاری، سکونتی، صنایع و شیلات، به دلیل عدم توسعه محدوده های سکونتی و اقتصادی، بالقوه مانده اند در حالی که این مناطق بنا به موقعیت جغرافیایی و طبیعی، نزدیکی به بنادر اصلی آسیا، از منظر تجارت و بازرگانی بین المللی نیز بهترین منطقه برای توسعه اقتصادی به شمار می روند.
وی در ادامه با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری که مکرراً بر ضرورت ساماندهی و توسعه سواحل و توسعه اقتصادی دریامحور تأکید کرده اند، اذعان کرد: استفاده مطلوب از سواحل و رونق فعالیت های بندری و دریایی، در سیاست های کلی نظام از قبیل سیاست های اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور جلوه گر و در قالب مفاهیمی همچون بکارگیری ظرفیت و قابلیت ها در جغرافیای مزیت های مناطق کشور، حمایت همه جانبه هدفمند از صادرات کالا و خدمات، گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت و زیرساخت های مورد نیاز، مورد تاکید است اما هنوز ظرفیت شگرف ساحلی کشور با نقش بالقوه بی بدیلی که در زمینه سازی اقتصاد درون زای برون گرا دارد، هنوز نتوانسته رشدی همسان یافته و نیاز سکونتی، تجاری و صنعتی کشور را برآورده سازد.»
تحول در یک اقتصاد، نیازمند بهره مندی کامل از مزیت اقتصادی آن است. با توجه به مجموع نظرات، اقتصاد دریامحور، مزیت بزرگ ایران است نه مناطق خشکی که برای آب آشامیدنی هم دچار مشکل هستند.
برای درک مزیت اقتصادی چه چیزهایی نیاز است؟
اندیشه و پژوهش کارشناسان، مناطق بکر و دست نخورده، دستور مقامات عالی؟ هر کدام از این ها لازم باشد، وجود دارد. هم مناطق ساحلی بکر و دست نخورده داریم، هم اندیشه و پژوهش کارشناسان خبره این را حمایت می کند و هم دستور مقام معظم رهبری برای توجه به سواحل- به خصوص سواحل مکران- وجود دارد؛ پس چه چیزی وجود ندارد؟دست یابی به دورنمای 1404 – که دیگر آن را باید به خاطره ها سپرد- با توجه به مزیت های اقتصادی ممکن است. مزیت اقتصادی ما در سواحل چشم انتظار ماست. چرا به آن سمت یورش نمی بریم؟تا 1404 که قرار بود ما قطب اقتصادی و صنعتی منطقه باشیم، رای نمانده است. زمان از دست رفته است و بی شک، در 1404 برای تحقق چشم اندازهایی که دست نیافتیم، چشم انداز دیگری تصور می کنیم. اگر روند اقتصادی و صنعتی ما مانند روند ساخت موشک و پهباد بود، اکنون جزو ابرقدرتهای جهان بودیم؛ ولی در مشکلات اقتصادی دست و پا می زنیم. دلیل روشن است: جایی سرمایه گذاری کردیم که نباید می کردیم. و در جایی که سرمایه ما جواب می داد، سرمایه گذاری نکردیم.
رهبر ما را به «گنج پنهان» توجه داد و ما ناآگاهی و ناسپاسی کردیم. نتیجه ناآگاهی و ناسپاسی همین وضعیت شکست خورده امروز است. اقتصادی داغان و صنعتی داغان تر.
اقتصادی که نه تنها سرآمد منطقه نیست، بلکه نیاز داخلی را هم تامین نمی کند و صنعتی که در چنگال غولی به نام پراید دست و پا می زند! این شایسته انقلاب ما نیست. ما انتظار خیلی بیشتری داشته و داریم. امیدوار بودیم از بودجه 1402، موج حرکت به سمت سواحل شکل بگیرد؛ اما گویا سال آینده هم خبری نخواهد بود.
چگونه باید گفت که مزیت اقتصادی ما دریا محور است؟ چگونه باید مسئولان را قانع کرد که سکان را به سمت دریا بگیرند و از زورزدن به فرمان خشکی دست بردارند.
چگونه باید گفت که صنایع آب بر را به سواحل منتقل کنند و یا حداقل این صنایع را در خشکی و کویر نسازند؟
چگونه باید گفت....؟
دو سال مانده تا برسیم به افق 1404. فقط 2 سال!
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
اخبار روز
-
آموزش علوم دریایی(سواد اقیانوسی) در مدرسه شاهد فیروزکوهی تهران
-
صادرات تخم مرغ بی کیفیت به عراق و افغانستان
-
معاون تامین سرمایه و اقتصاد حمل و نقل راه آهن منصوب شد
-
توسعه نیشکر و صنایع جانبی در صف عرضه اولیه فرابورس
-
لزوم راه اندازی سوپرمارکت مالی با محوریت بیمه
-
تحریم و FATF مانع از رشد سرمایهگذاری خارجی است
-
رتبه نخست مستند سازی به روابط عمومی راه آهن رسید
-
رویارویی میرزا کوچک خان با متجاوزان انگلیسی، ارتش سفید تزاری و خیانت دولت
-
سفر مدیران شرکت بورسی به امارات برای حضور در بلاک فرایدی دبی؟
-
مدیرعامل جدید شرکت توسعه و مدیریت بنادر و فرودگاه منطقه آزاد قشم منصوب شد
-
پرندگان آبگون در گالری کاف نمایش داده می شود
-
کتاب " چه، زندگی و جاودانگی یک چریک " اثر مهدی بیرانوند روژمان رونمایی شد
-
گزارش رسمی از کتاب داستان استقلال، نگاهی به تاریخ باشگاه تاج در صدا و سیما
-
ارتقای زیبایی بصری منطقه یک؛ رنگ آمیزی کافوها و جداول تا المان های شهری
-
انجمن مدیران روزنامه های غیردولتی خواستار لغو ابلاغیه عدم انتشار آگهیهای ثبتی در مطبوعات شد
-
برنامهها و راهبردهای سازمان تأمین اجتماعی در دوره مدیریتی جدید
-
ماجرای خودرو های دپو شده در پارکینگ ایرانخودرو دیزل چه بود؟
-
حضور پر قدرت ایران خودرو دیزل در نمایشگاه های تهران و تبریز
-
دعوت مدیرعامل راهآهن از کارشناسان فنی ریلی اسپانیا برای راهاندازی قطارهای پُرسرعت
-
گشایش همایش ملی صنعت گردشگری «هَمسنگار» در جزیره قشم