دکتر بهروز امرایی - چگونه می‌توان از کارشناسان جوان امروز که مدیران فردای صنعت بسیار پیچیده حمل و نقل دریایی، بندری،کشتیرانی، کشتی‌سازی و صنایع وابسته به آن‌ها از وضعیت و چگونگی تحولات گذشته و حال بی‌اطلاع باشند و آنگاه انتظار داشته باشیم مدیرانی تحول‌گرا و آینده‌نگر بوده و قادر به طراحی و ترسیم افق‌های نزدیک و دور توسعه سازمان، ارگان، نهاد و یا شرکت‌های مورد تصدی و مدیریت خود باشند؟
 کشتی‌ها از کاسپاتیروس و سرزمین پاکتیس حرکت کردند، از رودخانه به سوی خاور و به سمت طلوع خورشید و به جانب دریا روانه شدند. آنگاه در دریا به سمت غرب رفتند، پس از آن سی ماه (که باید گفت که سی ماه دریانوردی با آن امکانات اولیه و در آن زمان کار بسیار سخت و طاقت فرسائی بوده) به جایی وارد شدند که شاه مصر فینیقی‌ها را به آنجا اعزام کرده بود تا در اطراف لیدی سیاحت کنند. پس از آنکه این عده مراجعت کردند، داریوش همه را مقهور کرد و در آن دریا به آمدوشد پرداخت؛ به این معنی که براساس گفته‌های هرودت یک سفر اکتشافی انجام شد و مبنایی شد برای گردآوری اطلاعات؛ یعنی این هیئت در این محدوده زمانی ۳۰ ماهه اطلاعاتی را که از سرزمین‌ها و دریاها و نیز مشکلات راه‌ها جمع‌آوری کرده بودند در اختیار داریوش نهادند و داریوش بر طبق این داده‌ها به این سرزمین‌ها حمله و آن مناطق را اشغال کرد.
هردوت می‌گوید «قدرت دریانوردی هخامنشیان در مدیترانه به تأنی گسترده شد. نخست، تنها عامل ایرانیان پرچم آن‌ها بود. سپس صاحب‌منصبان ایرانی دیده شدند که در معیت خارجی‌ها دریانوردی و دریاپیمایی می‌کردند و در مرحله بعد ایرانی‌ها به مقام دریاسالاری رسیدند و به فتح جزایر مدیترانه پرداختند و سرانجام تمام ناوگان دریایی به دست دریاسالاران ایرانی افتاد و با سه قدرت مادها، سکاها و پارس‌ها مستحکم شد». 
بنابراین متوجه می‌شویم که در یک محدوده زمانی کوتاه ایرانی‌ها از سربازی به سرداری می‌رسند و در صنعت دریا و کشتیرانی کار را به دست می‌گیرند. 
تاریخ جنگ‌های ایران در دوران خشایارشا و جانشینان او مثل اردشیر به منظور حفظ سرزمین‌های اشغال شده در آسیا و اروپا و حملات مکرر به یونان برای تصرف آن از قول هرودت و پلوتارک مورخان حاضر در صحنه آن روزها بسیار خواندنی و شنیدنی و در عین حال طولانی است. در واقع اگر این حملات را جمع‌بندی کنیم باید گفت که هدف یونان و رسیدن به آتن بود و اگر این امر میسر نمیشد و اگر این حملات را ادامه نمی‌دادند ممکن بود که کنترل سرزمین‌های تحت تصرف را از دست بدهند. به این سبب هخامنشیان کار را از آسیای صغیر و از تنگه داردانل شروع می‌کنند.
خشایارشا در دوریسکوس ۴۲۰۷ فروند کشتی داشته است و یک چنین مجموعه‌ای از تعداد کشتی هرگز در طول تاریخ تکرار نشده است. در این لشکرکشی فرماندهی ۴۲۰۷ فروند کشتی به همراه ۵۱۷۶۱۰ نفر سپاهی در این ناوگان بر عهده چهار دریاسالار ایرانی بود که یکی از آنها هخامنش برادر خشایارشاه بود که سر کردگی کشتیهایی را که از مصر گرفته بودند، بر عهده داشت. دومین آن‌ها آریا بیگینوس پسر داریوش بود و سومی گنوبریاس برادر ناتنی خشایارشا بود و بقیه کشتی‌ها نیز تحت فرماندهی پریکاس پسر اسپانینوس و مگابازوس پسر مگاباتیس بودند.
از زمان کوروش تا زمان اردشیر سوم یعنی از سال ۵۲۵ تا ۳۳۲ قبل از میلاد و در حدود ۲۰۰ سال این امپراتوری بسط و توسعه پیدا کرد و تا مدیترانه و یونان امتداد داشت و همواره متکی بر دریانوردان و ناوگان کشتی‌های ایران بوده است.
قبل از اینکه به پایان مقوله دریانوردی هخامنشیان بپردازیم بد نیست سخنان اسکندر را در برابر سپاهیان خود قبل از حمله به ایران در زمان داریوش سوم ذکر کنیم که از توجه او به ناوگان ایرانی اشاره دارد. دیودورس سیکولوس مورخ یونانی می‌گوید: اسکندر در منطقه تاثیر در قبرس قبل از حمله به ایران به سربازان خود چنین گفت، تا زمانی که ایرانیان سیادت بر دریا را دارند صلاح نمی‌دانم به مصر لشکرکشی شود و تا زمانی که تاثیر مقهور نشده است و تا زمانی که دشمنان ما بر مصر تسلط دارند و قبرس در چنگ آن‌هاست نباید به تعقیب داریوش پرداخت و من این کار را خطرناک می‌دانم، چون امکان دارد بنادر دریایی خود را باز به دست آورند و با کمک ناوگانشان جنگ را به یونان بکشانند. بنابراین اسکندر متوجه و نگران ناوگان ایرانی‌ها بوده است. بعد از مدتی که یک امپراتوری یک جایی را اشغال و در آنجا حضور پیدا می‌کند، نیروهای آن درگیر جنگ می‌شوند و فرسودگی قوا ایجاد می‌شود و یکی از دلایل شکست و عقب نشینی ایرانیان در آن زمان و حمله و پیشروی اسکندر و یونانی‌ها، طولانی شدن زمان جنگ و خستگی مفرط و استفاده از اقوام گوناگون در این لشکرکشی‌ها بوده است که منجر به این می‌شود که بنادر مسیر راه همان‌طور که اسکندر پیش‌بینی کرده بود توانایی تدارک این ناوگان عظیم و سنگین را نداشته باشد و از آنجا حمله سنگین اسکندر به تلاقی به آتش کشیدن آتن در دوران هخامنشیان صورت گرفت.