بررسي اهمیت شناخت رسانهها از اقتصاد دریاپايه؛ در گفت و گو با خبرنگاران خبرگزاریها
اقتصـاد دريا، فقط بنادر و ترانزيت دريا نيست!
گروه اقتصاددرياپايه - اميد اسماعيلي - توسعه دریامحور و اقتصاد دریاپايه، استفاده پایدار از ظرفیت منابع آبی اعم از اقیانوسها، دریاها، دریاچهها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت، ایجاد اشتغال و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی است که شامل فعالیت-هایی از جمله گردشگری دریایی، شیلات، صنایع دریایی(كشتي سازي)، حمل و نقل دریایی، انرژیهای تجدیدپذیر، بیوتکنولوژی دریایی، فراساحل، زیست هواشناسی، معدنکاری و ... میشود.در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان سهم عمدهای از تولید ناخالص داخی خود را از دریا تأمین میکنند که در این میان، ویتنام و چین با بیش از 50 درصد در صدر قرار دارند و ایران با دارا بودن 40 درصد مرز دریایی، حدود 2 درصد از ظرفیتهای سواحل آن مورد بهرهبرداری قرار گرفته است که حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را (با احتساب منابع نفتی و گازی) از دریا تأمین میکند؛ در صورتی با توجه به اهمیت ژئواستراتژیک، ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک مناطق ساحلی و دریایی کشور، رشد اقتصادی بسیار بیشتری بر مبنای اقتصاد دریامحور مورد انتظار است.توسعه فرآیندی فراگیر است که تمامی جنبههای زندگی اجتماعی را دربر میگیرد و تغییر بدون داشتن اطلاعات یا ممکن نیست و یا به نتیجه مناسب نمیانجامد. اطلاعرسانی در راستای توسعه باید در رأس برنامهریزیها قرار گیرد. توسعه منابع ساحلی و دریایی و برخورداری کشور از منافع اقتصاد دریا نیز از بستر اطلاعرسانی و آگاهیبخشی به ویژه از سوی جامعه رسانهای کشور میگذرد و با توجه به پتانسیلهای اقتصادی آن و نیازهای گسترده کشور میتواند به عنوان اولویت از سوی رسانهها منظور گردد و با اطلاعرسانی به جامعه، رشد کشور از طریق دریا مورد مطالبه عمومی و به ویژه از سوی رسانهها قرار بگیرد.ما در روزنامه دريايي اقتصادسرآمد در گفتوگو با خبرنگاران خبرگزاري هاي تسنيم، موج ، بازار و خبرگزاري مهر وضعیت اطلاعرسانی و سواد رسانه اي دریاپايه جامعه خبرنگاران مورد مداقه قرار گرفت که میزان آگاهی میتواند تا حدودی تفاوت وضعیت کنونی و شرایط بهینه را عیان نماید.
حامد شایگان، خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج:
با وجود جولان شرکت های دولتی در اقتصاد دریا، کسب اطلاعات برای اهالی رسانه بسته است
اقتصادسرآمد: ما در روزنامه دريايي اقتصادسرآمد بر اين باوريم كه وجود رسانه هاي دولتي يا صاحب هلدينگ دريايي، كمكي به توسعه اين حوزه نمي كنند نظر شما چيست؟
حامد شایگان: اولین مسئله اقتصاد دریا این است که این فعالیت با دولت تعریف می شود؛ یعنی، شرکت های دولتی در اقتصاد دریا و حمل و نقل دریایی حرف اول را می زنند. این وضعیت به معنای بسته بودن در برای کسب اطلاعات برای اهالی رسانه محسوب میشود؛ چون اقتصاد ایران در وضعیت تحریم به سر می برد و کسب اطلاعات از فعالیتهای اقتصادی دولت در بستر دریا همچون ترانزیت و حمل نقل اقلام و کالاها، مبدا و مقصد کالاها، سطح تجارت و ذیل پرچم کدام کشورها چالشی است که یک خبرنگار نمیتواند داده و اطلاعات کافی برای گزارش خود جمع-آوری کند و محدود به گزارشات شرکتهای دولتی میشود.
بنادر نیز در ایران با مشکلات و مسائل عدیدهای مواجه هستند و چون یک نگاه حاکمیتی در این خصوص وجود دارد شما تنها از طریق سازمانهای دولتی میتوانید کسب اطلاعات کنید که با گزارشات کلیشهای و محدود مواجه میشویم.
اقتصادسرآمد: اينجا رسالت رسانه هاي اثرگذار، خصوصي و نيمه دولتي چيست؟
حامد شایگان: رسانههای تخصصی حوزه حمل و نقل دریایی، درباره وضعیت حمل و نقل دریایی کشورهای دیگر را خوب نمیشناسند. مثلاً در حوزه کشتیرانی، کشورهایی که در موضوع تعمیرات کشتیها به خوبی عمل میکنند مثل اسپانیا و پرتغال هستند که درآمدهای بسیار بالایی از این طریق کسب میکنند که در رسانهها کمتر به این موضوعات پرداخته می-شود. اگر اطلاعات اقتصادی حمل و نقل دریایی کشورهای دیگر بازنشر شده و اطلاعات عمومی در این باره بیشتر گردد که با افزایش سطح انتظارات عمومی، شرکتهای دولتی را مجبور به نشر اطلاعات و جزییات بیشتر برای رسانهها کند.
همچنین با توجه به اینکه فعالیتهای دریایی را عمدتاً با حمل و نقل آن میشناسیم که زیر نظر وزارت راه و شهرسازی فعالیت دارد، میتوان پیشنهاد کرد که در سرويس هاي خبري رسانه ها(خبرگزاري ها) بخش راه از بخش شهرسازی تفکیک گردد تا موضوع مهم حمل و نقل به طور ویژهای مورد توجه قرار گیرد. از این رو که با عنایت به موقعیت ایران، میتوان هاب حمل و نقل دریایی، ریلی، جادهای و هوایی به ویژه در مناطق مستعدی چون چابهار برای کشور در منطقه و جهان ایجاد کرد و با تقویت هر از این بسترها، پتانسیل سایر بسترهای حمل و نقل شکوفا گردد.
خصوصا حمل و نقل ریلی مکمل حمل و نقل دریایی است؛ چراکه عمده کالاهایی صادراتی مثل سنگ آهن، گندله و ... و اقلام وارداتی مثل نهادههای دامی، ذرت، گندم و ... به صورت فله است که از طریق حمل و نقل ریلی منتقل میشوند.
اقتصادسرآمد: براي کارآمدی بيشتر رسانهها در حوزه اقتصاد درياسپايه چكار بايد كرد؟
حامد شایگان: عدم تفکیک ساختاری برای موضوع مهمی چون حمل و نقل، ضعف در اجرای برنامهها از طرف شرکتهای دولتی، دولتی بودن بخش عمدهای از حمل و نقل به ویژه دریایی و عدم ارائه اطلاعات کافی از سوی بخشهای دولتی سبب شده تا ناکارآمدی رسانهها بیشتر مشخص شود؛ رسانهها بیشتر منتظر خوراک اطلاعاتی هستند و به دنبال اطلاعات نیستند و باید اطلاعات به آنها داده شود که بزرگترین ضعف رسانه محسوب می شود.
بسته بودن درهای اطلاعرسانی شرکتهای حمل و نقل دولتی به ویژه در دوران تحریم و به دلیل کاهش سرمایهگذاری و فعالیت در این بخش، کارکرد رسانهها در پوشش و اطلاعرسانی اطلاعات این حوزه و مشخص کردن نقاط ضعف و قدرت فعالیتهای حمل و نقل در کشور را دچار نقصان و خدشه جدی کرده است.
اقتصادسرآمد: كشورمان سبقه طولاني در حوزه دريا دارد، به نظر شما چرا وضعيت ما اين گونه است؟
حامد شایگان: درخصوص کشتیسازی ما تجربه کشتی سازی داریم ولی کشتیساز نبوده و نیستیم. در گذشته، شرکت ملی نفتکش ایران بزرگترین ناوگان دنیا را داشته است و این ناوگان به علت فرسودگی از دور خارج شدند؛ چراکه ما کشتیساز نبودیم و نتوانستیم جایگزین کنیم. علیرغم اینکه در دوران باستان هم ما در تقابل با یونان ناوگان کشتی خوبی داشتهایم، ولی امروزه تکنولوژی کشور در این زمینه، درجه دو ویا سه در سطح دنیا می باشد و با تکنولوژی روز فاصله دارد.
در مبحث آبزیپروری ما بیشتر به صورت سنتی در کشور انجام میشود و در سالهای اخیر به صورت محدود پرورش در قفس در حال انجام است. صید دریایی هم به صورت سنتی انجام میشود و صید ترال در آبهای جنوب کشور توسط کشور چین و بدون لحاظ مسائل زیست محیطی انجام میگیرد.
فقدان یک برنامه جامع بهرهبرداری از محیط آبی و ساحلی در کشور و همچنین وابستگی کشور به تکنولوژی ساخت و توسعه و بهرهگیری از پرچم سایر کشورها برای ترانزیت به دلیل محدودیتهای موجود، عملاً بخشی بزرگی از درآمدهای ناشی از اقتصاد دریامحور را به سایر کشورها منتقل میکند. به دلیل عدم توسعه مناسب در پارس جنوبی، میزان بهره-برداری کشور قطر ـ که یک بیستم ایران جمعیت داردـ از این میدان مشترک را بسیار بیشتر کرده است که نشانه ضعف ما در استفاده از اقتصاد دریاست.
بهمن نظری، خبرنگار حوزه راه و شهرسازی خبرگزاری تسنیم:
اقتصادسرآمد: به نظر می رسد که خبرنگاران اقتصادی ما در زمینه اقتصاد دریامحور بايستي آگاهانه تر عمل کنند و یا اشراف و تسلطی بيشتري به خرج دهند، نظر شما چیست؟
بهمن نظری: همچنان که شما فرمودید علیرغم اهمیتی که اقتصاد دریامحور دارد خیلی به آن پرداخته نشده است یا رسانهها نخواستند و یا خود خبرنگاران در این موضوع کار تخصصی نکردند.
اقتصادسرآمد: به نظر شما کشوری با این همه مرز دریایی و ساحل بلااستفاده، چرا از سوی خبرگزاري ها به مسائلی چون گردشگری، فراساحل، اقیانوسشناسی، کشتیرانی، بنادر، دریانوردی و... كمترپرداخته مي شود؟
بهمن نظری: یکی از نقدهایی که می شود مطرح کرد در حوزه دریا با سازمانهای زیادی طرف هستیم، حدود 17 تا 18 سازمان که هر کدام یک مجوزی را صادر می کنند. سازمان بنادر و دریانوری وزارت راه و شهرسازی در حوزه تخلیه و بارگیری کالا فعال است. فعالیت وزارت میراث فرهنگی در بحث گردشگری دریایی بسیار پراکنده است. باید ستادی برای هماهنگی فعالیت این سازمانها باشد. ستاد توسعه مَکُران می تواند بخشی از هماهنگیها را برعهده بگیرد؛ اگر وزارتخانهها و سازمانهای دولتی همکاری کنند.
خبرگزاري ها به صورت تکلیفی خیلی به اقتصاد دریامحور نپرداختند. با وجود اینکه مقام معظم رهبری به اقتصاد دریامحور بسیار تأکید دارند، ولی متأسفانه دولتها در این رابطه عملکرد قابل قبولی ندارند.
اقتصادسرآمد: در مقام قیاس، در دوران باستان؛ ایران و یونان جزء اولین کشورهای دارای ناوگان دریایی بودند. در حال حاضر یونان در تجارت دریایی بر سکوی نخست ایستاده و ایران در جهان بیست و دوم است. به نظر شما، بخشی از این جایگاه کشور، ناشی از عدم مطالبهگری مردم، رسانهها و يا مسئولان باشد؟
بهمن نظری: به نظر من بیشتر وظیفه دولتهاست. ما الان بعضی از کشتیها را نمی توانیم در کشور تعمیر کنیم که به کشور امارات میروند و یا در موضوع بانکرینگ که ما سوخت با کیفیت خود را در اختیار امارات قرار می دهیم تا در بندر فجیره به کشتیها میفروشد. با توجه به اینکه زیرساخت بسیار خوبی در سلخ قشم داریم؛ ولی کمتر از 5 درصد بانکرینگ منطقه را انجام میدهیم. از سال 1394 بهرهبرداری سلخ قشم در دستور کار قرار دارد؛ اما اختلافات بین دستگاهی منطقه آزاد، کشتی رانی، وزارت کار و وزارت نفت باعث شده است که ما از این زیرساخت استفاده نکنیم.
رسانهها هم به عنوان مطالبه به این موضوع نپرداختند و جای خالی رسانه تخصصی در این زمینه به چشم میخورد و خبرنگاران و سردبیران رسانهها باید به این موضوع بیشتر از قبل بپردازند.
اقتصادسرآمد: توصیه شما به همکاران خبرنگار در این حوزه چیست؟
پرداختن به توسعه و اقتصاد دریامحور بسیاری از مسائل اقتصادی کشور را حل می کند
بهمن نظری: به نگاه من، اگر رسانهها همراه شوند، خبرنگاران خوب میتوانند این موضوع را پوشش دهند. اما مدیران رسانهها این موضوع را اولویت نمیدانند و بر روی سایر مسائل اقتصادی مثل شاخص بورس یا خودرو متمرکز میشوند و معتقدند که بحث توسعه دریامحور یک بحث تخصصی است که کمتر به کار مردم میآید، ولی به نظر بنده، پرداختن به توسعه و اقتصاد دریامحور بسیاری از مسائل اقتصادی کشور را حل خواهد کرد.
برهان محمودی، خبرنگار پیشکسوت حوزه راه و شهرسازی:
اقتصادسرآمد: نگاه شما به اقتصاد دریامحور چیست؟
برهان محمودی: عمر عبارت اقتصاد دریامحور خیلی طولانی نیست و طی یک دهه اخیر، این موضوع مطرح شده است. اما سابقه اقتصاد دریایی ایران بسیار طولانی است و با توجه به اینکه بیش از 90 درصد صادرات و واردات کشور از طریق دریا انجام میشود، اقتصاد دریامحور اهمیت صدچندانی دارد. حتی در کشورهای محصور در خشکی هم اقتصاد مبتنی بر دریا مهم است؛ چرا که به دلیل به صرفهتر بودن حمل و نقل دریایی کالاها نسبت به سایر روشهای حمل و نقل، آن کشورها با اجاره بعضی بنادر یا با همکاری برخی کشورها، جابجایی کالای خود را از طریق دریا انجام میدهند.
با توجه به اینکه فعالیتهای اقتصادی در دریا شامل فعالیتهای اقتصادی متنوع و متعددی است که فرصتهای سرمایهگذاری و کار زیادی در حوزههای مختلف دارد که می توان گفت بخشی زیادی از تولید ناخالص داخلی را میتوان از این طریق تأمین کرد، حتی سایر فعالیتها نیز میتواند ذیل آن قرار گیرد.
اقتصادسرآمد: همچنان که میدانید علیرغم فعالیتهای پرشماری که در دریا وجود دارد، این حوزه در خبرگزاری های کشور بیشتر ذیل سرویس راه و شهرسازی مطرح میشود. با شروع صحبت در این خصوص، بیشتر بر روی بنادر و دریانوردی و یا کشتیرانی متمرکز میشوند، فکر میکنید این مسئله ناشی از چیست؟
برهان محمودی: شاید به این دلیل باشد که اقتصاد دریامحور خیلی برای مخاطب جذابیت ندارد و این نقد را به نظر من نمیتوان به رسانههای عمومی وارد کرد که چرا به صورت تخصصی به این مسئله نمیپردازند. آن قدر مسائل جذابتر برای مردم وجود دارد که مدیران رسانه ترجیح میدهند به آن موضوعات به جای مسائل تخصصی اقتصاد دریایی بپردازند.
ولی اگر رسانه تخصصی مانند روزنامه اقتصاد سرآمد باشد که به صورت تخصصی به این مهم بپردازد، بسیار جای کار دارد؛ چرا که حتی یک روزنامه به صورت کامل میتواند موضوعات متنوع و فعالیتهای بسیار زیاد این حوزه را بدون اینکه دچار کمبود در سوژه، کارشناس، مصاحبه و یا اقدامات نهاد اجرایی مرتبط بشود، پوشش بدهد و اگر مخاطبی به صورت تخصصی به این موضوع علاقهمند باشد میتواند به این رسانه تخصصی مراجعه نماید.
برهان محمودی: اینکه خبرنگاران خبرگزاری ها بر این موضوعات اشراف کامل ندارند، به دلیل گستردگی موضوعات اقتصاد دریایی است و همچنین به دلیل تنوع خبرها و گزارشاتی است که خبرنگاران خبرگزاری ها باید در رسانههای خود در اختیار مخاطب قرار دهند، باعث میشود که دبیران و مسئولان رسانهها و حتی مخاطب از خبرنگاران پرداختن صرف به موضوع اقتصاد دریامحور را در رسانههای عمومی نپذیرند؛ البته رسانههای برخط که محدودیت فضا و مطلب که ندارند و هرچقدر مطلب تولید کنند باز هم دیده میشود، ولی رسانههای مکتوب و روزنامههای عمومی که محدودیت فضا برای انتشار مطالب اقتصادی دارند، شاید مطالبی برای مخاطب با موضوع اقتصاد دریایی جذاب باشد، محدود است، بنابراین من موافق انتقاد از خبرنگاران و رسانه ها با این رویکرد که تخصصی در این زمینه ندارند، نیستم.
اکبر محمودی، خبرنگار اقتصادی خبرگزاري بازار
اقتصادسرآمد: شناخت شما از روزنامه اقتصادسرآمد چیست؟
اکبر محمودي: به نظر میرسد روزنامه اقتصاد سرآمد در بخش کشتیرانی و اقتصاد دریامحور خوب کار میکند و برعکس موضوعات تخصصی مانند رسانه هايي كه بورس جایگاه ویژه خود را دارد، مبحث تخصصی اقتصاد دریامحور در بین رسانههای کشور را روزنامه اقتصاد سرآمد پوشش میدهد و این خلاء را پر میکند.
اقتصادسرآمد: در برنامه های پنج ساله توسعه کشور به اقتصاد دریامحور توجه شده است؟
اکبر محمودي: در برنامههای توسعه قبلی به نظر میرسد درباره اقتصاد دریامحور اشارات کلی شده است و ظاهرا در برنامه هفتم توسعه کشور، مقداری بر روی این موضوع تأکید بیشتری شده است و از زمانی که مقام معظم رهبری از سال 1383 به این موضوع اشاره کردند، دولت و یا مجلس خیلی دیر به این موضوع توجه و رسیدگی کردند.
برای توسعه اقتصاددریامحور نیازمند ثبات اقتصادی هستیم. ثبات اقتصادی وقتی محقق میشود که تولید ناخالص داخلی، درآمدهای ارزی و رشد اقتصادی افزایش پیدا کند. ایران در بین 190 کشور که در حوزه اقتصاد دریا و بنادر فعالیت دارند، جایگاه چهلم را دارد که به نظر من خیلی دیر به این موضوع توجه شده است. اگر ایران بخواهد در مبحث اقتصاد دریامحور رشد بیابد، باید توسعه بنادر، حمل و نقل ریلی، ناوگان هوایی و حتی جادهای آن متناسب و مكمل همديگر باشد.
در موضوع کشتیسازی ما حرف چندانی برای گفتن در دنیا نداریم؛ اما در خصوص تعمیرات کشتی به نظر میرسد مجموعه هايي چون پرشیا هرمز مدعی است که در تعمیرات صددرصد خودکفاهستند.
اقتصادسرآمد: به نظر شما چراخبرگزاری ها به عنوان یک سرشاخه کمتر به این موضوعات میپردازند؟
اکبر محمودي: اینکه چرا رسانهها کمتر به این موضوعات میپردازند، به موضوع تحریم بر میگردد که در بحث کشتیرانی، کشور دست به عصا حرکت میکند و در صورت مراجعه به کشتیرانی جهت دریافت اطلاعات برای گزارش و خبر، با استقبال مواجه نخواهید شد.
البته با توجه به اینکه اقتصاد دریامحور و فعالیتهای وابسته به دریا بسیار در ایجاد درآمد و شغل تأثیر دارند، رسانهها میتوانند مانند سایر بخشهای تخصصی خود، بخشی را برای این موضوع اختصاص دهند و مانند روزنامه اقتصادسرآمد که روزنامه تخصصی موضوعات دریایی است، میتواند حتی برای رسانهها هم محل درآمد باشد و اگر رسانهها خبرنگاران تخصصی برای این موضوع آموزش دهند، سوژه و موضوعات متنوعی را میتواند در اختیار آنها قرار دهد و مسیر جدیدی برای توسعه کشور را میتوانند پیگیری نمایند.
نکته نهایی اینکه، با توجه به ادغام حوزه راه و مسکن در وزارت راه و شهرسازی سبب شد تا هم از بحث مسکن، هم از بحث راه و هم مبحث حمل و نقل به سرانجام نرسد و این عریض و طویل شدن این وزراتخانه ضربه بزرگی به مبحث مهم بنادر و دریانوردی زده است.
حامد شایگان، خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج:
با وجود جولان شرکت های دولتی در اقتصاد دریا، کسب اطلاعات برای اهالی رسانه بسته است
اقتصادسرآمد: ما در روزنامه دريايي اقتصادسرآمد بر اين باوريم كه وجود رسانه هاي دولتي يا صاحب هلدينگ دريايي، كمكي به توسعه اين حوزه نمي كنند نظر شما چيست؟
حامد شایگان: اولین مسئله اقتصاد دریا این است که این فعالیت با دولت تعریف می شود؛ یعنی، شرکت های دولتی در اقتصاد دریا و حمل و نقل دریایی حرف اول را می زنند. این وضعیت به معنای بسته بودن در برای کسب اطلاعات برای اهالی رسانه محسوب میشود؛ چون اقتصاد ایران در وضعیت تحریم به سر می برد و کسب اطلاعات از فعالیتهای اقتصادی دولت در بستر دریا همچون ترانزیت و حمل نقل اقلام و کالاها، مبدا و مقصد کالاها، سطح تجارت و ذیل پرچم کدام کشورها چالشی است که یک خبرنگار نمیتواند داده و اطلاعات کافی برای گزارش خود جمع-آوری کند و محدود به گزارشات شرکتهای دولتی میشود.
بنادر نیز در ایران با مشکلات و مسائل عدیدهای مواجه هستند و چون یک نگاه حاکمیتی در این خصوص وجود دارد شما تنها از طریق سازمانهای دولتی میتوانید کسب اطلاعات کنید که با گزارشات کلیشهای و محدود مواجه میشویم.
اقتصادسرآمد: اينجا رسالت رسانه هاي اثرگذار، خصوصي و نيمه دولتي چيست؟
حامد شایگان: رسانههای تخصصی حوزه حمل و نقل دریایی، درباره وضعیت حمل و نقل دریایی کشورهای دیگر را خوب نمیشناسند. مثلاً در حوزه کشتیرانی، کشورهایی که در موضوع تعمیرات کشتیها به خوبی عمل میکنند مثل اسپانیا و پرتغال هستند که درآمدهای بسیار بالایی از این طریق کسب میکنند که در رسانهها کمتر به این موضوعات پرداخته می-شود. اگر اطلاعات اقتصادی حمل و نقل دریایی کشورهای دیگر بازنشر شده و اطلاعات عمومی در این باره بیشتر گردد که با افزایش سطح انتظارات عمومی، شرکتهای دولتی را مجبور به نشر اطلاعات و جزییات بیشتر برای رسانهها کند.
همچنین با توجه به اینکه فعالیتهای دریایی را عمدتاً با حمل و نقل آن میشناسیم که زیر نظر وزارت راه و شهرسازی فعالیت دارد، میتوان پیشنهاد کرد که در سرويس هاي خبري رسانه ها(خبرگزاري ها) بخش راه از بخش شهرسازی تفکیک گردد تا موضوع مهم حمل و نقل به طور ویژهای مورد توجه قرار گیرد. از این رو که با عنایت به موقعیت ایران، میتوان هاب حمل و نقل دریایی، ریلی، جادهای و هوایی به ویژه در مناطق مستعدی چون چابهار برای کشور در منطقه و جهان ایجاد کرد و با تقویت هر از این بسترها، پتانسیل سایر بسترهای حمل و نقل شکوفا گردد.
خصوصا حمل و نقل ریلی مکمل حمل و نقل دریایی است؛ چراکه عمده کالاهایی صادراتی مثل سنگ آهن، گندله و ... و اقلام وارداتی مثل نهادههای دامی، ذرت، گندم و ... به صورت فله است که از طریق حمل و نقل ریلی منتقل میشوند.
اقتصادسرآمد: براي کارآمدی بيشتر رسانهها در حوزه اقتصاد درياسپايه چكار بايد كرد؟
حامد شایگان: عدم تفکیک ساختاری برای موضوع مهمی چون حمل و نقل، ضعف در اجرای برنامهها از طرف شرکتهای دولتی، دولتی بودن بخش عمدهای از حمل و نقل به ویژه دریایی و عدم ارائه اطلاعات کافی از سوی بخشهای دولتی سبب شده تا ناکارآمدی رسانهها بیشتر مشخص شود؛ رسانهها بیشتر منتظر خوراک اطلاعاتی هستند و به دنبال اطلاعات نیستند و باید اطلاعات به آنها داده شود که بزرگترین ضعف رسانه محسوب می شود.
بسته بودن درهای اطلاعرسانی شرکتهای حمل و نقل دولتی به ویژه در دوران تحریم و به دلیل کاهش سرمایهگذاری و فعالیت در این بخش، کارکرد رسانهها در پوشش و اطلاعرسانی اطلاعات این حوزه و مشخص کردن نقاط ضعف و قدرت فعالیتهای حمل و نقل در کشور را دچار نقصان و خدشه جدی کرده است.
اقتصادسرآمد: كشورمان سبقه طولاني در حوزه دريا دارد، به نظر شما چرا وضعيت ما اين گونه است؟
حامد شایگان: درخصوص کشتیسازی ما تجربه کشتی سازی داریم ولی کشتیساز نبوده و نیستیم. در گذشته، شرکت ملی نفتکش ایران بزرگترین ناوگان دنیا را داشته است و این ناوگان به علت فرسودگی از دور خارج شدند؛ چراکه ما کشتیساز نبودیم و نتوانستیم جایگزین کنیم. علیرغم اینکه در دوران باستان هم ما در تقابل با یونان ناوگان کشتی خوبی داشتهایم، ولی امروزه تکنولوژی کشور در این زمینه، درجه دو ویا سه در سطح دنیا می باشد و با تکنولوژی روز فاصله دارد.
در مبحث آبزیپروری ما بیشتر به صورت سنتی در کشور انجام میشود و در سالهای اخیر به صورت محدود پرورش در قفس در حال انجام است. صید دریایی هم به صورت سنتی انجام میشود و صید ترال در آبهای جنوب کشور توسط کشور چین و بدون لحاظ مسائل زیست محیطی انجام میگیرد.
فقدان یک برنامه جامع بهرهبرداری از محیط آبی و ساحلی در کشور و همچنین وابستگی کشور به تکنولوژی ساخت و توسعه و بهرهگیری از پرچم سایر کشورها برای ترانزیت به دلیل محدودیتهای موجود، عملاً بخشی بزرگی از درآمدهای ناشی از اقتصاد دریامحور را به سایر کشورها منتقل میکند. به دلیل عدم توسعه مناسب در پارس جنوبی، میزان بهره-برداری کشور قطر ـ که یک بیستم ایران جمعیت داردـ از این میدان مشترک را بسیار بیشتر کرده است که نشانه ضعف ما در استفاده از اقتصاد دریاست.
بهمن نظری، خبرنگار حوزه راه و شهرسازی خبرگزاری تسنیم:
اقتصادسرآمد: به نظر می رسد که خبرنگاران اقتصادی ما در زمینه اقتصاد دریامحور بايستي آگاهانه تر عمل کنند و یا اشراف و تسلطی بيشتري به خرج دهند، نظر شما چیست؟
بهمن نظری: همچنان که شما فرمودید علیرغم اهمیتی که اقتصاد دریامحور دارد خیلی به آن پرداخته نشده است یا رسانهها نخواستند و یا خود خبرنگاران در این موضوع کار تخصصی نکردند.
اقتصادسرآمد: به نظر شما کشوری با این همه مرز دریایی و ساحل بلااستفاده، چرا از سوی خبرگزاري ها به مسائلی چون گردشگری، فراساحل، اقیانوسشناسی، کشتیرانی، بنادر، دریانوردی و... كمترپرداخته مي شود؟
بهمن نظری: یکی از نقدهایی که می شود مطرح کرد در حوزه دریا با سازمانهای زیادی طرف هستیم، حدود 17 تا 18 سازمان که هر کدام یک مجوزی را صادر می کنند. سازمان بنادر و دریانوری وزارت راه و شهرسازی در حوزه تخلیه و بارگیری کالا فعال است. فعالیت وزارت میراث فرهنگی در بحث گردشگری دریایی بسیار پراکنده است. باید ستادی برای هماهنگی فعالیت این سازمانها باشد. ستاد توسعه مَکُران می تواند بخشی از هماهنگیها را برعهده بگیرد؛ اگر وزارتخانهها و سازمانهای دولتی همکاری کنند.
خبرگزاري ها به صورت تکلیفی خیلی به اقتصاد دریامحور نپرداختند. با وجود اینکه مقام معظم رهبری به اقتصاد دریامحور بسیار تأکید دارند، ولی متأسفانه دولتها در این رابطه عملکرد قابل قبولی ندارند.
اقتصادسرآمد: در مقام قیاس، در دوران باستان؛ ایران و یونان جزء اولین کشورهای دارای ناوگان دریایی بودند. در حال حاضر یونان در تجارت دریایی بر سکوی نخست ایستاده و ایران در جهان بیست و دوم است. به نظر شما، بخشی از این جایگاه کشور، ناشی از عدم مطالبهگری مردم، رسانهها و يا مسئولان باشد؟
بهمن نظری: به نظر من بیشتر وظیفه دولتهاست. ما الان بعضی از کشتیها را نمی توانیم در کشور تعمیر کنیم که به کشور امارات میروند و یا در موضوع بانکرینگ که ما سوخت با کیفیت خود را در اختیار امارات قرار می دهیم تا در بندر فجیره به کشتیها میفروشد. با توجه به اینکه زیرساخت بسیار خوبی در سلخ قشم داریم؛ ولی کمتر از 5 درصد بانکرینگ منطقه را انجام میدهیم. از سال 1394 بهرهبرداری سلخ قشم در دستور کار قرار دارد؛ اما اختلافات بین دستگاهی منطقه آزاد، کشتی رانی، وزارت کار و وزارت نفت باعث شده است که ما از این زیرساخت استفاده نکنیم.
رسانهها هم به عنوان مطالبه به این موضوع نپرداختند و جای خالی رسانه تخصصی در این زمینه به چشم میخورد و خبرنگاران و سردبیران رسانهها باید به این موضوع بیشتر از قبل بپردازند.
اقتصادسرآمد: توصیه شما به همکاران خبرنگار در این حوزه چیست؟
پرداختن به توسعه و اقتصاد دریامحور بسیاری از مسائل اقتصادی کشور را حل می کند
بهمن نظری: به نگاه من، اگر رسانهها همراه شوند، خبرنگاران خوب میتوانند این موضوع را پوشش دهند. اما مدیران رسانهها این موضوع را اولویت نمیدانند و بر روی سایر مسائل اقتصادی مثل شاخص بورس یا خودرو متمرکز میشوند و معتقدند که بحث توسعه دریامحور یک بحث تخصصی است که کمتر به کار مردم میآید، ولی به نظر بنده، پرداختن به توسعه و اقتصاد دریامحور بسیاری از مسائل اقتصادی کشور را حل خواهد کرد.
برهان محمودی، خبرنگار پیشکسوت حوزه راه و شهرسازی:
اقتصادسرآمد: نگاه شما به اقتصاد دریامحور چیست؟
برهان محمودی: عمر عبارت اقتصاد دریامحور خیلی طولانی نیست و طی یک دهه اخیر، این موضوع مطرح شده است. اما سابقه اقتصاد دریایی ایران بسیار طولانی است و با توجه به اینکه بیش از 90 درصد صادرات و واردات کشور از طریق دریا انجام میشود، اقتصاد دریامحور اهمیت صدچندانی دارد. حتی در کشورهای محصور در خشکی هم اقتصاد مبتنی بر دریا مهم است؛ چرا که به دلیل به صرفهتر بودن حمل و نقل دریایی کالاها نسبت به سایر روشهای حمل و نقل، آن کشورها با اجاره بعضی بنادر یا با همکاری برخی کشورها، جابجایی کالای خود را از طریق دریا انجام میدهند.
با توجه به اینکه فعالیتهای اقتصادی در دریا شامل فعالیتهای اقتصادی متنوع و متعددی است که فرصتهای سرمایهگذاری و کار زیادی در حوزههای مختلف دارد که می توان گفت بخشی زیادی از تولید ناخالص داخلی را میتوان از این طریق تأمین کرد، حتی سایر فعالیتها نیز میتواند ذیل آن قرار گیرد.
اقتصادسرآمد: همچنان که میدانید علیرغم فعالیتهای پرشماری که در دریا وجود دارد، این حوزه در خبرگزاری های کشور بیشتر ذیل سرویس راه و شهرسازی مطرح میشود. با شروع صحبت در این خصوص، بیشتر بر روی بنادر و دریانوردی و یا کشتیرانی متمرکز میشوند، فکر میکنید این مسئله ناشی از چیست؟
برهان محمودی: شاید به این دلیل باشد که اقتصاد دریامحور خیلی برای مخاطب جذابیت ندارد و این نقد را به نظر من نمیتوان به رسانههای عمومی وارد کرد که چرا به صورت تخصصی به این مسئله نمیپردازند. آن قدر مسائل جذابتر برای مردم وجود دارد که مدیران رسانه ترجیح میدهند به آن موضوعات به جای مسائل تخصصی اقتصاد دریایی بپردازند.
ولی اگر رسانه تخصصی مانند روزنامه اقتصاد سرآمد باشد که به صورت تخصصی به این مهم بپردازد، بسیار جای کار دارد؛ چرا که حتی یک روزنامه به صورت کامل میتواند موضوعات متنوع و فعالیتهای بسیار زیاد این حوزه را بدون اینکه دچار کمبود در سوژه، کارشناس، مصاحبه و یا اقدامات نهاد اجرایی مرتبط بشود، پوشش بدهد و اگر مخاطبی به صورت تخصصی به این موضوع علاقهمند باشد میتواند به این رسانه تخصصی مراجعه نماید.
برهان محمودی: اینکه خبرنگاران خبرگزاری ها بر این موضوعات اشراف کامل ندارند، به دلیل گستردگی موضوعات اقتصاد دریایی است و همچنین به دلیل تنوع خبرها و گزارشاتی است که خبرنگاران خبرگزاری ها باید در رسانههای خود در اختیار مخاطب قرار دهند، باعث میشود که دبیران و مسئولان رسانهها و حتی مخاطب از خبرنگاران پرداختن صرف به موضوع اقتصاد دریامحور را در رسانههای عمومی نپذیرند؛ البته رسانههای برخط که محدودیت فضا و مطلب که ندارند و هرچقدر مطلب تولید کنند باز هم دیده میشود، ولی رسانههای مکتوب و روزنامههای عمومی که محدودیت فضا برای انتشار مطالب اقتصادی دارند، شاید مطالبی برای مخاطب با موضوع اقتصاد دریایی جذاب باشد، محدود است، بنابراین من موافق انتقاد از خبرنگاران و رسانه ها با این رویکرد که تخصصی در این زمینه ندارند، نیستم.
اکبر محمودی، خبرنگار اقتصادی خبرگزاري بازار
اقتصادسرآمد: شناخت شما از روزنامه اقتصادسرآمد چیست؟
اکبر محمودي: به نظر میرسد روزنامه اقتصاد سرآمد در بخش کشتیرانی و اقتصاد دریامحور خوب کار میکند و برعکس موضوعات تخصصی مانند رسانه هايي كه بورس جایگاه ویژه خود را دارد، مبحث تخصصی اقتصاد دریامحور در بین رسانههای کشور را روزنامه اقتصاد سرآمد پوشش میدهد و این خلاء را پر میکند.
اقتصادسرآمد: در برنامه های پنج ساله توسعه کشور به اقتصاد دریامحور توجه شده است؟
اکبر محمودي: در برنامههای توسعه قبلی به نظر میرسد درباره اقتصاد دریامحور اشارات کلی شده است و ظاهرا در برنامه هفتم توسعه کشور، مقداری بر روی این موضوع تأکید بیشتری شده است و از زمانی که مقام معظم رهبری از سال 1383 به این موضوع اشاره کردند، دولت و یا مجلس خیلی دیر به این موضوع توجه و رسیدگی کردند.
برای توسعه اقتصاددریامحور نیازمند ثبات اقتصادی هستیم. ثبات اقتصادی وقتی محقق میشود که تولید ناخالص داخلی، درآمدهای ارزی و رشد اقتصادی افزایش پیدا کند. ایران در بین 190 کشور که در حوزه اقتصاد دریا و بنادر فعالیت دارند، جایگاه چهلم را دارد که به نظر من خیلی دیر به این موضوع توجه شده است. اگر ایران بخواهد در مبحث اقتصاد دریامحور رشد بیابد، باید توسعه بنادر، حمل و نقل ریلی، ناوگان هوایی و حتی جادهای آن متناسب و مكمل همديگر باشد.
در موضوع کشتیسازی ما حرف چندانی برای گفتن در دنیا نداریم؛ اما در خصوص تعمیرات کشتی به نظر میرسد مجموعه هايي چون پرشیا هرمز مدعی است که در تعمیرات صددرصد خودکفاهستند.
اقتصادسرآمد: به نظر شما چراخبرگزاری ها به عنوان یک سرشاخه کمتر به این موضوعات میپردازند؟
اکبر محمودي: اینکه چرا رسانهها کمتر به این موضوعات میپردازند، به موضوع تحریم بر میگردد که در بحث کشتیرانی، کشور دست به عصا حرکت میکند و در صورت مراجعه به کشتیرانی جهت دریافت اطلاعات برای گزارش و خبر، با استقبال مواجه نخواهید شد.
البته با توجه به اینکه اقتصاد دریامحور و فعالیتهای وابسته به دریا بسیار در ایجاد درآمد و شغل تأثیر دارند، رسانهها میتوانند مانند سایر بخشهای تخصصی خود، بخشی را برای این موضوع اختصاص دهند و مانند روزنامه اقتصادسرآمد که روزنامه تخصصی موضوعات دریایی است، میتواند حتی برای رسانهها هم محل درآمد باشد و اگر رسانهها خبرنگاران تخصصی برای این موضوع آموزش دهند، سوژه و موضوعات متنوعی را میتواند در اختیار آنها قرار دهد و مسیر جدیدی برای توسعه کشور را میتوانند پیگیری نمایند.
نکته نهایی اینکه، با توجه به ادغام حوزه راه و مسکن در وزارت راه و شهرسازی سبب شد تا هم از بحث مسکن، هم از بحث راه و هم مبحث حمل و نقل به سرانجام نرسد و این عریض و طویل شدن این وزراتخانه ضربه بزرگی به مبحث مهم بنادر و دریانوردی زده است.
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
وضعیت ترانزیت کالا از بندر چابهار اسفبار است
-
وضعیت ترانزیت کالا از بندر چابهار اسفبار است
-
چرا طرح سالم سازی سواحل دریا در ايران موفق نیست
-
نوروز دریا؛ روزی که...
-
اقتصـاد دريا، فقط بنادر و ترانزيت دريا نيست!
-
هیچ بخشنامهای مانع فعالیت صیادان نشود
-
ضرورت جذب نیروهای بومی سیستان و بلوچستان در پتروشیمی چابهار
-
مهندس حیدرنیا، مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز چهره نامی صنعت و اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲
-
مهندس حیدرنیا، مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز چهره نامی صنعت و اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲
اخبار روز
-
تحریم و FATF مانع از رشد سرمایهگذاری خارجی است
-
رتبه نخست مستند سازی به روابط عمومی راه آهن رسید
-
رویارویی میرزا کوچک خان با متجاوزان انگلیسی، ارتش سفید تزاری و خیانت دولت
-
سفر مدیران شرکت بورسی به امارات برای حضور در بلاک فرایدی دبی؟
-
مدیرعامل جدید شرکت توسعه و مدیریت بنادر و فرودگاه منطقه آزاد قشم منصوب شد
-
پرندگان آبگون در گالری کاف نمایش داده می شود
-
کتاب " چه، زندگی و جاودانگی یک چریک " اثر مهدی بیرانوند روژمان رونمایی شد
-
گزارش رسمی از کتاب داستان استقلال، نگاهی به تاریخ باشگاه تاج در صدا و سیما
-
ارتقای زیبایی بصری منطقه یک؛ رنگ آمیزی کافوها و جداول تا المان های شهری
-
انجمن مدیران روزنامه های غیردولتی خواستار لغو ابلاغیه عدم انتشار آگهیهای ثبتی در مطبوعات شد
-
برنامهها و راهبردهای سازمان تأمین اجتماعی در دوره مدیریتی جدید
-
ماجرای خودرو های دپو شده در پارکینگ ایرانخودرو دیزل چه بود؟
-
حضور پر قدرت ایران خودرو دیزل در نمایشگاه های تهران و تبریز
-
دعوت مدیرعامل راهآهن از کارشناسان فنی ریلی اسپانیا برای راهاندازی قطارهای پُرسرعت
-
گشایش همایش ملی صنعت گردشگری «هَمسنگار» در جزیره قشم
-
کتابخانه مجازی شهدای دولت و شهدای جزیره قشم رونمایی شد
-
رضایتمندی حداکثری فرماندهان و خدمه کشتیهای متردد به بندر امام(ره)
-
کتاب «داستان استقلال، نگاهی به تاریخ باشگاه تاج» اثر مهدی بیرانوند
-
انتصاب نماینده رئیس جمهور در هماهنگی اجرای سیاستهای کلی توسعه دریامحور
-
ایزوایکو نماد اقتصاد دریا محور است و باید نگاه ویژهای به آن شود