گروه اقتصاد دریا پایه- امید اسماعیلی- دكتر حسين صاحبي- مدير عامل شركت خدمات دريايي هدايت كشتي خليج فارس- يكي از اين انديشه‌هاي مستقل بود كه در دومین رویداد فناوری و کارآفرینی دریایی (MTS)، به مسائل مهمي از جمله فقر مديريت در حوزه دريايي كشور، كمبود نيروي انساني در بندر و دريا، مساله مهم تربيت نسل مديران فردا اشاره و تاكيد كرد. حسب اهميت موضوع، سخنان اين حرفه‌اي دريايي را مرور و تحليل مي‌كنيم:

فقر مديريت دريايي
صاحبي به صراحت گفت: «دچار فقر مديريتي در حوزه دريا و بنادر هستيم. » فقر مديريتي، وضعيتي از مديريت است كه چند گزينه بارز با خود به همراه دارد؛ از جمله: كمبود دانش علمي، كمبود تجربه عملي، كمبود شهامت در تصميم‌گيري و از همه مهم‌تر، وضعيت اجتناب آرام كه در بين مديران دولتي به وفور ديده مي‌شود و باعث مي‌شود كه زمان‌ها و فرصت‌ها از دست برود و تصميم درست در زمان مناسب رخ ندهد. 
با توجه به اين كه حوزه دريايي ما به شدت دولتي‌گراست، اين مسائل كه به نظر مي‌رسد به معضل تبديل شده‌اند، اثر مستقيم و مخربي بر فرايند پيشرفت و توسعه دريايي ايران گذاشته و اين اثر همچنان آثار منفي خود را به جاي گذاشته است. 
«آمارسازي و آماربازي» يكي ديگر از مصائبي است كه از ناحيه دولتي‌ها به حوزه مديريت ما در همه سطوح و حوزه‌ها – به خصوص حوزه دريا- ورود كرده است. بازي با آمار و نشان دادن قدرت كاري خود از يك سو و تخريب مديران قبلي و متهم كردن آن‌ها به ضعف و سوءمديريت از بازي هاي ديگري است كه از فقر مديريت بر مي‌آيد. به خصوص در وجه كلان، تمامي فرايند‌هاي انتخاب مديريت در بدنه دولتي را زير سوال مي برد. واقعه عجيب ديگر كه از فقر مديريت بر مي‌آيد، واپس‌گرايي مديران – به خصوص مديران دولتي- است كه همواره علاقه‌ دارند خود را با گذشته مقايسه كرده و بگويند كه نسبت به گذشته رشد و پيشرفت داشته‌اند. در وجه كلان، گاهي همچنان برخي مديران خود و سازمان خود را با زمان رژيم گذشته مقايسه مي‌كنند؛ بي خبر و بي‌توجه به اين كه زمان براي رژيم گذشته به پايان رسيده است و چيزي براي مقايسه باقي نمانده است. اين مقايسه اين سال ها كمي رنگ باخته و به همين دليل، مديران خود را با دولت‌هاي قبلي مقايسه مي‌كنند و نتيجه مي‌گيرند كه از مديريت بهتري برخوردار هستند! مثلا مي گويند در دولت گذشته، مقدار توليد آن بود و ما الان اين هستيم! در اين تحليل‌ها و آماربازي‌ها، وجه علمي بحث كه عبارت است از تطبيق زماني-مكاني و بودجه‌اي را نديد گرفته و صرف رشد كمي را ملاك بهبود مديريت خود مي‌دانند.
مجموع موارد گفته شده تا بسيار موارد ديگر كه كارشناسان فن مي‌توانند برشمارند و تحليل كنند، نشان از فقر مديريت در ايران- به خصوص در حوزه دريا- دارد. زماني فقر مديريت جاي خود را به ثروت مديريت و غناي مديريت مي‌دهد كه آثار فعاليت يك مدير، در سطح خرد و كلان مشخص باشد. هم مباحث خرد و كوچك از مديريتش تاثير بگيرند و هم موارد كلان. اثر هم بايد طوري باشد كه ديگران آن را حس و درك كنند؛ نه اين كه با زور آمارسازي و آمارپردازي بخواهند افكار عمومي را قانع كنند كه ما چنين و چنان رشد كرده‌ايم. 
مدیرعامل شرکت هدایت کشتی در سخنان خود به يك نكته از فقر مديريت به اين شرح اشاره كرد: عدم وجود یک قانون مشخص کار برای نیروی دریایی شناورهای زیر ۵۰۰ تن را یکی از چالش‌های پیش‌رو است. عدم وجود یک قانون مشخص کار برای نیروی دریایی شناور‌های زیر ۵۰۰ تن را یکی از مشکلات هدایت کشتی است و متاسفانه بخش زیادی از وقت ما درگیر مسائل پرسنلی شده است که ربطی به تحریم‌ها ندارد. هیچ کس حقوق قانونی خود را نمی‌داند و با وجود پرداخت مبالغ زیاد، نیروی کار با نارضایتی روی شناور‌ها حاضر می‌شوند.

نگاه به آينده
از سخنان صاحبي به خوبي مي‌توان استنباط كرد كه فقر مديريت نشانه‌هاي متعددي دارد كه يكي از آن‌ها، نبود نگاه به آينده است. او نكاتي از آينده دريا و كشتيراني بر مي‌شمرد كه در پي خواهيم آورد؛ اما توجه ما به اين نكته جلب مي شود: مديران ما در غم امروز گير كرده‌اند و مسائل روز دست و پاي‌شان را بسته و بيش از هر چيز به فكر حفظ وضع موجود هستند و فرصتي براي پرداختن به آينده ندارند. آن‌ها تمايل دارند كه بر اساس همان قاعده مديريت اجتناب آرام، به اين مباحث اصلا ورود نكنند و مسائل آينده را با مخاطب در ميان نگذارند. اين ادعا را مستند مي كنيم به مجموع نشست‌هاي خبري و رسانه‌اي مسئولان حوزه دريا. آن چه از آن‌ها شنيده‌ايم، هيچ‌كدام به تراز سخنان صاحبي نبوده و نيست. مثلا در باره اين كه در 2030 چه اتفاقي در تكنولوژي هدايت كشتي‌ها مي‌افتد و اثر دگرگوني آن بر نيروي انساني و نيز تردد كشتي ها و... كدام است، بر ما معلوم نكرده‌اند و هرگز در اين باره حرفي نزده‌اند. نشان مي‌دهد كه نگاه رو به جلو نيست. نگاه به حفظ وضع موجود، نگه‌داشتن كرسي رياست و پيش‌روي نسبت به مديران گذشته به ضرب و زور بودجه بيشتر است. دليل محكم ديگري كه مي‌توان بر اين مدعا اقامه كرد، نداشتن برنامه‌هاي مشخص پژوهشي آينده نگر و برنامه‌هاي آينده براي ايجاد تقارن و هماهنگي با تغييرات بزرگ دنيا است. اين است نشانه‌هاي مهم از فقر مديريت. چيزي كه ثابت مي‌كند كه ما در آينده، بيشتر از امروز به فاجعه پس‌رفت وارد مي‌شويم و مسائل امروز ما فردا معضل، بحران و فاجعه خواهند بود. نكاتي از زبان صاحبي بخوانيد و خود تحليل و نتيجه گيري كنيد:
« برخی از پیش‌بینی‌های انجام شده طی تحقیقات جهانی در حوزه فناوری دریا تا سال ۲۰۳۰ را برشمرد و گفت: تا سال ۲۰۳۰ سازه‌های فراساحلی ۲ ‌برابر خواهد شد؛ این در حالیست که علی‌رغم رشد خوب ما در حوزه سازه های دریایی در دهه ۷۰، طی ۱۰ سال گذشته افت کردیم.وی افزود: طبق پیش‌بینی‌ها، با ۱۰۰ برابر شدن توربین‌های بادی، یک رونق شدید در زمینه استفاده از نیروی برق توربین‌های بادی در دریا شکل می‌گیرد که به دنبال آن، زمینه کار نیروی جوان ما نیز در این حوزه ایجاد خواهد شد؛ اما متأسفه هیچ اقدامی در این زمینه نشده است. هم‌چنین ۵۰ درصد نفت مورد استفاده در دنیا از سازه های فراساحلی استخراج خواهد شد و ۵۰ درصد مردم دنیا در مناطق ساحلی زندگی خواهند کرد. این در حالیست که در سال‌های پس از انقلاب و جنگ تحمیلی، خرمشهر و آبادان علی‌رغم اینکه بیشترین ثروت کشور را تولید می‌کنند، جزو نقاط محروم ایران هستند.صاحبی ضمن اشاره به اینکه در مورد شیلات ما اتفاق خاصی رخ نداده گفت: افزایش ۳۰ درصدی اسیدی شدن آب اقیانوس‌ها، افزایش ۲۵ درصدی دی‌اکسید‌کربن در اقیانوس‌ها و تأمین ۱۶ درصد پروتیین جهان توسط صید ماهی، استفاده بیشتر از اقیانوس‌ها در ساخت دارو، استفاده از مواد پیشرفته و تولید انرژی از منابع غیرفسیلی، از دیگر پیش‌بینی‌ها در حوزه دریا است.وی ادامه داد: تا سال ۲۰۳۰ حوزه سنسورهای دیجیتالی در کشتیرانی و کشتی سازی، باعث کنترل از راه دور کشتی‌ها و هدایت و مدیریت آن ها از ساحل خواهد شد و شاهد افزایش ساید کشتی‌ها خواهیم بود. هم‌چنین تأمین نیروی محرکه کشتی‌ها از سلول‌های نوری و خورشیدی، می‌تواند زمینه کاری برای جوانان باشد. استفاده از سولار و نیروی باد برای نیروی محرکه کشتی‌ها نیز از جمله اتفاقات بزرگی است که باعث تعطیلی بسیاری از کسب و کارهای امروزه می‌شود. اگر ما نیز هم نوا با این اتفاقات نباشیم توانایی تبادل و معاشرت اقتصادی با دنیا را از دست خواهیم داد.
مدیرعامل شرکت هدایت کشتی، فقر نیروی منابع انسانی در حوزه دریایی را از بزرگ‌ترین چالش‌های هدایت کشتی دانست و خاطرنشان کرد: کمبود ۴۶۰۰ نیروی دریایی برای شناورهای زیر ۳۰۰۰ تن، آمار بالایی است که دلیل آن، ناتوانی ما در جذب جوانان و نخبگان به دریا است. اکنون دچار فقر مدیریتی چه در حوزه دریا و چه در بنادر هستیم و نسل مدیریت کنونی هیچ جایگزینی ندارد. یکی از رسالت‌های تک تک ما، فراهم سازی زمینه بورسیه تحصیلی برای علاقه‌مندان است تا با تأمین آینده کاری آن‌ها، به کشور بازگشته و خدمت کنند.